پیاوی ئایینی باڵای شیعە لە عێراق یەکشەممە (13 ئەیلول) پێشوازیکرد لە هەڵبژاردنی پێشوەختە تا لە حوزەیرانی 2021 ئەنجامبدرێت، دوای یەکەم کۆبوونەوەی لەگەڵ بەرپرسێکی باڵای نەتەوە یەکگرتوەکان لە ماوەی نزیکەی ساڵێکدا.

ئایەتوڵای مەزن عەلی سیستانی، 90 ساڵ، لە بەیاننامەیەکی سەر ئینتەرنێتدا دوای کۆبوونەوە دووقۆڵیەکە وتی: "هەڵبژاردنە پەرلەمانیەکان کە بۆ ساڵی داهاتوو دانراون گرنگییه‌كی زۆریان هەیە."

سیستانی لەنێو خەڵکدا دەرناکەوێت و بەشێوەیەکی ئاسایی وتاری هەفتانەی هەینی لەڕێی نوێنەرێکیەوە دەنێرێت.

خۆی لە کۆبوونەوە لەگەڵ سەرکردە سیاسیەکان لادەدات، بەڵام رێیدا به‌ نەتەوە یەکگرتوەکان، کە وەك بێلایەن دەبینرێت.

یەکشەممە، عەلی سیستانی پێشوازیکرد لە نوێنەری باڵای نەتەوە یەکگرتوەکان لە عێراق جێنین هێنیس-پلاسخارت لە ماڵە خاکەڕاییەکەی لە شاری پیرۆزی نەجەف، 10 مانگ دوای دوایین کۆبوونەوەیان.

له‌ ئاماژەیدا بە هەڵبژاردنە پێشوەختەکان، وتی: "گەر بە دروستی بکرێت، بەشێوەیەکی راست و متمانەپێکراو، دەکرێت دەرگایەکی گرنگ بکاتەوە بۆ قۆناغێکی نوێی وڵاتەکە."

سەرەکوەزیران مستەفا کازمی پێشتر لە کۆتایی تەمموز رایگەیاند کە عێراق هەڵبژاردن ئەنجامدەدات، نزیکەی ساڵێك زووتر له‌ واده‌ی خۆی، تا یه‌كێك له‌و چه‌ندین به‌ڵێنانه‌ بهێنێته‌دی کە گفتیدان كاتێك ساڵێك لەمەوبەر دەسەڵاتی گرته‌ده‌ست.

سیستانی خۆی لە ساڵی رابردووەوە پشتیوانیكه‌رێكی هەڵبژاردنە پێشوەختەکان بووە، ئەوکاتەی چەندین خۆپیشاندانی دژە حکومەت بەغدا و شارە زۆرینە شیعەکانی باشوریان هەژاند.

ئەو پیاوە ئایینیە رەخنەی تووندی لە پەرلەمانی پەرتەوازەی ئێستا گرتووە، کە لە ئایاری 2018 هەڵبژێردرا.

ئەو کیانە 329 ئەندامییە دەنگیدا لەسەر چاکسازیكردن له‌ هەڵبژاردندا پێش هەڵبژاردنی ساڵی داهاتوو بەڵام هێشتا بڕیارینەداوە لەسەر چەند رەگەزێکی سەرەکی، لەنێویاندا قەبارەی ناوچەکانی ده‌نگدان.

وتی دەبێت عێراقیەکان هانبدرێن بەشدارییەکی "بەرفراوان" بکەن، لەکاتێکدا هۆشداریدا لەوەی شکستهێنان لە ئەنجامدانی هەڵبژاردن لەکاتی خۆیدا یان بەشێوەیەکی ئازاد و دادپەروەروانە "هەڕەشە لە یەکێتی و داهاتووی خەڵکی عێراق دەکات".

جەختکردنەوە لە سەروەریی عێراق

سیستانی وتی حکومەت، هەموو عێراقیەکانیش، بەرپرسن لە پاراستنی سەروەریی نیشتمانیی عێراق و "رووبەڕووبوونەوەی دەستێوەردانی دەرەکی لە کاروباری وڵاتەکە".

وتیشی حکومەت داوای لێدەکرێت "بەتووندی و بەهێزەوە بەردەوامبێت لەو هەنگاوانەی ناوێتی بۆ بەهێزکردنی دادپەروەری کۆمەڵایەتی، کۆنترۆڵکردنی دەروازە سنورییەکان و باشترکردنی ئەدای هێزە ئەمنیەکان تا ئاستی پابەندی و پیشەوەرییان بەرزبێت".

سیستانی داواشی كرد بۆ سەپاندنی دەسەڵاتی دەوڵەت و بەرگرتن بە دابه‌شكردنی هه‌رێمه‌كانی عێراق بۆ ناوچه‌ی جیاواز "کە لەلایەن چەند گروپێکەوە کۆنترۆڵبكرێن بە هێزی چەك".

وتیشی حکومەت دەبێت دەست بەسەر هەموو چەکە نایاساییەکاندا بگرێت.

شیکاروانی سیاسی، ئەحمەد شەوقی بە دیارونای وت بەیاننامەکەی سیستانی "پەیامێکی روونی تێدایە لەسەر پێویستی دامەزراندنی دەوڵەتێك کە بەها بۆ هاوڵاتیبوون و دادپەروەری دادەنێت".

وتی عێراق پێشناکەوێت "تا ئەوکاتەی باند و گروپە نایاساییەکان بەردەوامبن لە هەڵگرتنی چەکی بێمۆڵەت و چەك نمایشبکەن و پێشێلی سەروەریی نیشتمانی بکەن".

وتیشی ئەم لایەنانە "هەوڵی زیاندان لە ئاسایشی [عێراق] دەدەن و بەرژەوەندی و کارنامە دەرەکیەکان دەسەپێنن لەسەر حسابی بەرژەوەندی و یەکێتی وڵاتەکە".

شەوقی وتی ئەو گروپە چەکدارانەی دڵسۆزی ئێرانن "وڵاتەکە دەخەنە بەردەم مەترسی لێكهەڵوەشان و راكێشانی بۆنێو شەڕ و پشێوی و داهاتوویەکی رەش بۆ خەڵکی عێراق دەهێنن".

وتی هەربۆیەش حکومەت دەبێت بەردەوامبێت لە هەوڵەکانی بۆ لێدان لەم گروپانە کە هەڕەشەن بۆ دەسەڵاتی و "بڕیاری تووند و ئازایانەتر" بدات لەمبارەوەیە بە بەهێزکردنی توانای هێزە ئەمنیەکان بۆ دواکەوتنی ئەندامانی ئەم گروپانە.

وتیشی: "چاوەڕێین چەند هەنگاو و هەڵمەتێکی بەهێزی حکومه‌ت بەمزوانە لەمبارەوەیە دەستپێبکات بۆ سنووردارکردنی چەکی بێمۆڵەت و دادگاییکردنی بەرپرسە باڵا گەندەڵەکان."

هه‌روه‌ها وتی: "خەڵکی عێراق به‌وریاییه‌وه‌ چاودێری رووداوەکان دەکەن. دەیانەوێت وڵاتەکەیان خۆشگوزەرانی و ئاشتی تێدا بەدەستبێت و هیچ وڵاتێکی دیکە دەست وەرنەداتە نێو کاروبارە ناوخۆییه‌کانیەوە."