دوو ساڵ دوای ئازادکردی شارەکانی ئەنبار لەدەست رێکخراوی "دەوڵەتی ئیسلامی" (داعش)، کاربەدەستانی ناوچەکە و رێکخراوە مەدەنییەکان سەرقاڵی چەند هەوڵێکن بۆ بنەبڕکردنی ئەوەی ماوەته‌وه‌ لە ئایدۆلۆژیای تووندڕەوی گروپەکە.

بەرپرسان دەڵێن هەڵمەتەکانی هۆشیاری بەتایبەتی ئەو منداڵ و لاوانە دەکەنە ئامانج کە لە کەمپه‌كانی ئاوارەکاندان لە ئەنبار.

بەستنی کۆڕ و وێرکشۆپ لەخۆدەگرن، لەگەڵ دابەشکردنی پۆستەر و نامیلکە کە سەرکۆنەی تووندڕەوی دەکەن.

سەرکردەی هێزە خێڵەکییەکان لە ئەنبار، شێخ قەتەری سەمەرمەد عوبێدی وتی هەڵمەتەکانی هۆشیاری گرنگن، بەتایبەتی لە ناوچەی فوراتی باڵا کە شارەکانی هیت، بەغدادی، روتبە و قائیم له‌خۆده‌گرن لەسەر سنووری سوریا.

بە دیارونای وت كه‌ هەوڵی لەوشێوەیە "ئه‌وه‌ مسۆگه‌رده‌كات كه‌ هزری تووندڕەوی ده‌سڕدرێته‌وه‌ لە مێشکی منداڵان و لاواندا".

عوبێدی وتی: "ئەنبار لە شه‌ڕێكی تووند دژی داعش رزگاری بوو کە بووە هۆی زیانی گەورە لە ژێرخانه‌كه‌ی و ژمارەیەکی زۆر قوربانیی لێكه‌وته‌وه‌."

وتی شه‌ڕه‌كه‌ بووە هۆی ئازادکردنی پارێزگاکە لەدەست داعش، بەڵام ئاسایشی بەردەام و سەقامگیری "پشتده‌به‌ستن بە رووبەڕووبوونەوەی بیرۆکەی تووندڕەوی و رەتکردنەوەی تووندوتیژی لە هەموو شێوەكانیدا".

ئەندامی ئەنجومەنی پارێزگای ئەنبار، حەمید ئەحمەد هاشم بە دیارونای وت ئێستا کە سەرکەوتنی سەربازی بەسەر داعشدا بەدەستهاتووە، کاتی شەڕکردنە دژی ئایدۆلۆژیای تووندڕەوی کە هەندێك هێشتا هەوڵی بڵاوکردنەوەی دەدەن، بەتیابەتی لەنێو کەمپی ئاوارەکاندا.

داعش کاری کرد بۆ تێکدانی مێشکی منداڵان و هەرزەکاران، هاشم وتی و جەختیکردەوە لەوەی ئەمە پێویستی بە ئەنجامدانی هەڵمەتی هۆشیاری و پەروەردەیی هەیە بۆ چاره‌سه‌ری ئه‌و مێشكشۆردنەوە ئایدۆلۆژییه‌ی گروپەکە ده‌یكات.

وتیشی ئه‌و هەڵمەتانه‌ی هۆشیاری كه‌ لە ئەنبار ئەنجامدەدرێن، لەلایەن بەڕێوبەرێتی خۆشگوزەرانی کۆمەڵایەتیی حکومەت و رێکخراوە نێودەوڵەتییه‌كان و کۆمەڵگەی مەدەنییەوە رێكخراون.

وتی چەند وێرکشۆپ و کۆڕ و خولێکی دیالۆگیان تێدایە بۆ پەروەردەکردنی ئەو لاوانەی بەر ئایدۆلۆژیای داعش کەوتوون و وتیشی هەڵمەتەکان بە هاریکاریی پۆلیسی ناوچەکە، ریشسپییەکانی خێڵه‌كان، بەڕێوبەرێتی وەقفی سوننە لە ئەنبار و ئەنجومەنی خوێندەوارانی رەبات محەمەدی ئەنجامدەدرێن.

سەقامگیریی بەردەوام

ئەندامی ئەنجومەنی خۆجێیی هیت، محەمەد موهەنەد هیتی وتی: "قۆناغی ئێستا پێویستی بە هەوڵی یەکگرتووی حکومەت و مەدەنی هەیە بۆ رووبەڕووبوونەوەی پاشماوەی هزری تیرۆریستی کە لەنێو هەندێك لەوانەدا ماوە کە لە کەمپه‌كانی ئاواراندا نیشتەجێن."

بە دیارونای وت ئەم هەوڵانە دەبێت بدرێن "پێش گەڕانەوەیان بۆ ناوچەکانیان و پەیوەندیکردنەوەیان بە کۆمەڵگەکانیانه‌وه‌".

وتی: "دۆخی ئەمنی سەقامگیرە و دانیشتوان بەشێوەیەکی سەرنجڕاکێش لەگەڵ دەزگا ئەمنیەکان هاریکاری دەکەن،" بەڵام دڵنیابوون لە سەقامگیریی بەردەوام پێویستی بە شەڕکردنە دژی ئایدۆلۆژیای تووندڕەوی و خستنه‌ڕووی فەتوا ساختەكانی داعش.

هیتی وتی رێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی و دەزگا حکومییەکان، لەنێویاندا بەڕێوبەرێتیەکانی پەروەردە و خۆشگوزەرانی کۆمەڵایەتی و پۆلیس، رۆڵێکی بەرچاویان هەیە لە بەرزکردنەوەی ئاستی هۆشیاریدا دەربارەی ئایدۆلۆژیای لادەری داعش.

وتی فەرماندەیی پۆلیسی ئەنبار بەڕێوەبەرێتییەکی پۆلیسی خۆجێی لە حوزەیران دروستکرد کە لە هەموو شارەکانی ئەنبار چالاکن.

وتیشی زۆر کاریگەر بووە لە شەڕکردن دژی ئەو ئایدۆلۆژیا رادیکاڵە، تاوان و تووندوتیژیی ناوچەکە و ئاگادارکردنەوەی خەڵك دەربارەی ئەوەی چۆن هاریکاری بكه‌ن لەگەڵ دەزگا ئەمنییەکان.

دابینکردنی 'ژینگەیەکی سەلامەت' بۆ خێزانە ئاوارەکان

توێژەر و چالاکوانی مافەکانی مرۆڤ لە فەلوجە، سەمیرە محەمەدی وتی: "داعش تاوانی قێزەونی ئەنجامدا دژی کەسانی بێتاوان کاتێك کۆنترۆڵی زۆرینەی ئەنباری کردبوو لە 2014."

وتی ئەمە برینی دەروونیی وای دروستکردووە کە گرنگە تاووتوێ بکرێن و وتیشی پۆلیسی ناوچەکە و هاریکاریی خێڵەکان و پیاوانی ئایینی لەگەڵ هێزە ئەمنیەکان "رۆڵێکی گرنگیان هەیە لە جڵەوکردنی ئەو ئایدۆلۆژیا تاوانکارییەدا".

محەمەدی وتی: "کار بەردەوامە لەلایەن رێکخراوەکان و پیاوانی ئایینی و پۆلیسی ناوچەکە و ریشسپییانی خێڵه‌كانەوە لەڕێی وتارەکانی هەینییەوە بۆ بەرزکردنەوەی ئاستی هۆشیاری دەربارەی مەترسییەکانی هزری تووندڕەوی و ئەو هەڕەشەیەی هەیانە بۆ سەر منداڵان."

وتی تیمە خۆبەخشەکانی لاوان سەردانی کەمپه‌كانی ئاوارەش دەکەن لە قەزاکانی عامریە، حەبانیە و بزه‌یبز بۆ "بەرزکردنەوەی ئاستی هۆشیاری و دابینکردنی پشتیوانی دەروونی و کۆمەڵایەتی".

وتیشی: "لە ئەنبار ژیان ئاسایی بۆتەوە" و هەوڵی بەردەوام هەیە لەلایەن دەزگاکانی حکومەت و رێکخراوە نێودەوڵەتیەکانەوە بۆ دابینکردنی ژینگەیەکی سەلامەت بۆ خێزانە ئاوارەکان کە گەڕاونەتەوە بۆ ناوچەکانیان لەگەڵ ئەوانەی بە ئاوارەیی ماونەتەوە.