موصل، خاستگاه شمار فزاینده‌ای از داوطلبان و سازمان‌های جامعه مدنی، حالا «پایتخت داوطلبی» لقب گرفته است.

این شهر که زمانی عملا پایتخت «دولت اسلامی» (داعش) محسوب می‌شد، امروز جایگاه شمار فزاینده‌ای از گروه‌ها و سازمان‌هایی است که به ساکنان این شهر خدمات نیکوکارانه ارائه می‌دهند و شرکای کلیدی و مهمی برای دولت هستند.

مهند الاومری، مسئول رسانه‌ای شبکه سازمان‌های جامعه مدنی در نینوا، گفت که از زمان آزادسازی موصل از چنگ داعش در ماه ژوئیه ۲۰۱۷ تاکنون بیش از ۲۷۰ تیم داوطلب، شامل ۶۴ تیم مرتبط با این شبکه، تشکیل شده‌اند.

او به دیارنا گفت که پس از آزادسازی موصل شور و شوق فراوانی برای داوطلب شدن در میان جوانان این شهر وجود داشت و آنها می‌خواستند تلاش کنند تا از خانواده‌هایشان حمایت کرده و نقش فعالی را در بازسازی شهرشان ایفا کنند.

وی گفت که تلاش این جوانان، مکمل ارزشمندی برای فعالیت‌های دولت بود.

او افزود که داوطلبان این شبکه در پاکسازی صدها تُن آوار و ویرانی‌های به جای مانده در خیابان‌های موصل مشارکت کردند و به این ترتیب در بازگشایی خیابان‌ها، مدارس، و ساختمان‌های دولتی نقش داشتند.

وی گفت که داوطلبان همچنین «با همکاری تیم‌های دفاع غیرنظامی و شهرداری، در بیرون آوردن اجساد از زیر خرابه‌های خانه‌های ویران شده» مشارکت کردند.

الاومری گفت: «ما با همکاری دولت و سازمان‌های بین‌المللی مانند یونیسف، در چندین پروژه، از جمله برنامه‌های امدادی، بشردوستانه، و آموزشی مشارکت کرده‌ایم.»

وی افزود: «در حالی که تمرکز ما بر حمایت از ساکنان محلی و بازسازی دکان‌ها و کسب‌وکارهای‌شان از طریق اعانات و منابع مالی تخصیص یافته به کمک‌های امدادی و خدمات همگانی قرار گرفته است،‌ تلاش‌های ما با همان سرعت ادامه دارد.»

کمک به آوارگان داخلی یک اولویت است

الاومری گفت که کمک و حمایت از افراد آواره داخلی در اردوگاه‌های آوارگان یکی از اولویت‌های تیم‌های داوطلبی است.

او گفت:‌ «تیم‌های ما مرتبا از اردوگاه‌های آوارگان داخلی در موصل بازدید کرده و اقلام حمایتی و امدادی و نیز کالاهای اساسی را در اختیارشان قرار می‌دهند. آنها همچنین به سازماندهی کارزارهای آگاهی‌بخشی، بازپروری حرفه‌ای، و مجموعه‌ای از فعالیت‌های دیگر می‌پردازند.»

«فزعه»، یکی از این سازمان‌های جامعه مدنی است که از آغاز نبردهای آزادسازی در اواخر سال ۲۰۱۶ در موصل فعال بوده است. این سازمان دست‌کم ۱۸ کارزار را برای ارائه هزاران سبدغذایی، دارویی، و اقلام ضروری به اردوگاه‌های آوارگان داخلی و خانواده‌هایی که به موصل بازمی‌گردند، برگزار کرده است.

مصطفی الخطیب، هماهنگ‌کننده کل «فزعه»، گفت که این سازمان همچنین از طریق تلاش‌های بازسازی و کمک به تامین معیشت ده‌ها تن از افراد بازگشته به این شهر، از آنها حمایت می‌کند.

او به دیارنا گفت که در آغاز تنها تعداد انگشت‌شماری از داوطلبان حضور داشتند. از آن زمان تاکنون، تعداد داوطلبان به ۱۵۰۰ نفر افزایش یافته و این افراد در شعبات محلی این سازمان در سراسر موصل پخش شده‌اند.

او گفت: «کار داوطلبی ما منحصرا بر یک منطقه متمرکز نشده است.» وی یادآور شد که تیم‌های آنها در زمینه پاکسازی و بازسازی بیمارستان‌ها و مراکز پزشکی آسیب‌دیده در جنگ فعالیت کرده و به افراد معلول خدمات کمک‌‌حرکتی ارائه کرده‌اند.

الخطیب گفت که با این وجود، این کارهای داوطلبانه بدون چالش هم نبوده، و یکی از آن چالش‌ها از دست دادن افراد بوده است.

زمانی که افراد سازمان «فزعه» در جریان نبردهای آزادسازی شرق موصل مشغول کمک و نجات دادن ساکنان آن منطقه بودند، این سازمان با شلیک مستقیم داعش سه تن از اعضای خود را از دست داد و ۱۸ تن دیگر از آنها نیز زخمی شدند.

حمایت از زنان

دیگر سازمان‌های جامعه مدنی، تمرکزشان را بر حمایت از زنانی که نان‌آورشان را در جنگ از دست داده‌اند، متمرکز کرده‌اند.

لیلی البرزنجی، رئیس یک سازمان بشردوستانه مستقر در موصل برای توسعه و بازسازی به نام «جود»، گفت که آنها خود را موظف دانسته‌اند که زنانی که بیش از همه بر اثر جنگ آسیب دیده‌اند را زیر پوشش قرار دهند.

داوطالبان «جود» به بیوه‌زنان، زنانی که شوهران‌شان ناپدید شده‌اند، و آنها که باید هزینه خانوارهای پرجمعیت‌شان را تامین کنند،‌ [دوره‌های] آموزشی ارائه داده‌اند.

او گفت: «ما آنها را در کارگاه‌های فنی و حرفه‌ای نام‌نویسی کردیم تا خیاطی و آرایشگری یاد بگیرند. ما همچنین یک مجموعه برنامه‌های بازپروری را نه فقط برای زنان، بلکه برای صدها تن از جوانان، ارائه کرده‌ایم و آنها، با بهره‌مند شدن از خدمات ما، توانسته‌اند تعمیرگاه‌های تلفن همراه، رایانه، و لوازم الکتریکی خود را راه‌اندازی کنند.»

البرزنجی گفت که سازمان او در حال حاضر به تامین منابع درآمد تقریبا ۱۵۰ زن کمک کرده است.

وی یادآور شد که بسته بودن مرزها به خاطر همه‌گیری ویروس کرونا (بیماری کووید-۱۹) و متوقف شدن واردات، به نفع این زنان بوده است؛ چرا که تقاضا برای محصولات آنها در بازار داخلی افزایش یافته است.

البرزنجی از دولت خواست که از تولید ملی به عنوان راهی برای جذب بیکاران و پشتیبانی از اقتصاد، محافظت کند.