پیامدهای ماندگار و محونشدنی جنگ و تروریسم بر روح زندگی کودکان عراقی حک شده اند، پس از گذشت بیش از ۲ سال از آزادسازی عراق از اشغال «دولت اسلامی» (داعش) هنوز کودکان از پیامدهای روانی و روحی حمله این گروه به کشور در رنج و عذاب هستند.

سازمان های جامعه مدنی محلی عراق برای درمان کودکانی با هم همکاری می کنند که به دلیل تجربه های حاصل از جنگ و درگیری، از پیامدهای ناشی از اختلال های روحی و روانی آسیب های پس از حوادث و رویدادهای دردناک و ناخوشایند رنج می برند.

میثاق علی اهل موصل و پدر مریم ۱۱ ساله که پیش از اشغال موصل توسط داعش یک زندگی عادی داشتند گفت که داعش «در دل ما تهدید و ارعاب ایجاد کرد».

او در گفتگو با دیارنا تاکید کرد «حمله داعش سبب شد ما آواره شویم و سختی های حاصل از آن را تحمل کنیم، همه مشکلاتی که به تدریج عامل لطمه شدید به سلامت دخترم شد».

«او وحشت زده است و بدون هیچ دلیلی گریه می کند و بیشتر وقت خود را بدون این که یک کلمه حرف بزند، می گذراند».

وی گفت «ما بعد از آزادسازی شهر به خانه و کاشانه خود بازگشتیم و وقتی به مدرسه برگشت، شرایط روحی و روانی اش به تدریج بهتر شد و او را در برنامه بازپروری روانی ثبت نام کردیم و من امیدوارم شرایطش هر روز بهتر شود».

کودکان وحشت زده و افسرده هستند

جود یک سازمان فعال در امور بشردوستانه برای توسعه و بازسازی و در موصل مستقر است. جود یکی از چندین سازمان جامعه مدنی است که کودکان عراقی را درمان می کند که مشکلات مربوط به سلامت روانی کودکان را درمان می کرده اند.

لیلا البرزنچی مدیر سازمان جود گفت «ما با چندین مورد برخورد کرده ایم که بعضی از آن ها شرایط معتدلی دارند اما بقیه به دوره درمان بلندمدت تری نیاز دارند».

او در گفتگو با دیارنا تاکید می کند «افسردگی و ترس غیرطبیعی حاصل از شوک های وحشتناک و یا تحریک مکرر از جدی ترین موارد هستند».

وی تاکید کرد «در مقام نمونه، در آنجا دختری بود که با هر صدای بلندی فریاد می کشید و مخفی می شد و دختر دیگری که دلیل ترس زیاد مشکلات روحی و روانی داشت».

جود با سازمان های محلی و «صندوق کودکان سازمان ملل متحد» همکاری می کند تا برای کودکان مدرسه های سراسر موصل فضای بهتر و امن تری برای کودکان فراهم بیاورند.

این فضاها که در ۲۵ مدرسه افتتاح شدند، هر کدام بین ۲۰ تا ۳۰ کودکی که تحولات شوک آوری همچون دیدن و یا زندگی در خلال اقدامات خشونت آمیز را تجربه کرده اند و یا به صورت مدام در دل آن ها ترس و وحشت ایجاد شده بود را جذب می کنند.

البرزنچی گفت «ما برای درمان چندین مورد از طریق این فضاها نتایج مثبتی به دست آورده ایم چون این فضاها برای کودکان فرصتی فراهم می کنند که خوش بگذرانند و احساس امنیت کنند و خود را بخشی از جامعه بدانند».

او افزود «با این وجود بیشتر کودکان واکنش کندتری نشان می دهند و در یک فضای مناسب برای توانبخشی به دوره درمانی طولانی تری نیاز دارند.»

کودکان داعش بیشترین لطمه را متحمل می شوند

نهی درویش که در دانشگاه بغداد روانشناسی تدریس می کند و در درمان بیش از ۳۰۰ کودکان مشارکت داشته است که از پیامدهای تروریسم لطمه دیده اند گفت که کودکان در قبال اثرات ترس بر روح و روانشان بیشتر از سایر اقشار جامعه مستعد هستند.

وی گفت «صحنه های خشونت در یک ذهن جوان که توان درک و فهم آن ها را ندارد در خیالشان باقی می ماند، بعدها به ترس های بی دلیل و عقده های روانی حاصل از ترس و وحشت تبدیل می شوند».

او خاطرنشان کرد «چندین مورد خیلی سریع بهبودی پیدا کردند و به شرایط عادی بازگشتند اما بعضی کودکان هستند که به حمایت روانی قابل توجهی نیاز دارند و به همین دلیل نیاز افتتاح مراکز تخصصی تر برای درمان چنین مواردی حس می شود».

درویش گفت «کودکان ستیزه جویان داعش که در بطن این خشونت ها بودند از پیامدهای روحی و روانی تروریسم بیشترین آسیب را متحمل شده اند».

وی افزود «پدر و مادرهایی که باور دارند خشونت شکل مشروعی از رفتار و کردار است، دانه های ترس را در روح و ذهن این کودکان کاشته اند بنابراین این کودکان از پیامدهای سرپیچی از دستورهای والدین خود وحشت دارند».

علاوه بر آن، این کودکان که مدت های طولانی در اردوگاه های آوارگان روزگار گذرانده اند ناچار بوده اند تا پیامدهای انزوا و حس افسردگی را تحمل کنند.

بنا به گفته درویش، این شرایط اختلال های روحی و روانی این کودکان را تشدید می کنند و آن ها را «مستعهدتر می کند تا نسبت به دیگران حس نفرت و انزجار و نسبت به جامعه حس انتقام جویی داشته باشند».

همکاری بین سازمان های جامعه مدنی

درویش خواهان همکاری بیشتر بین سازمان های جامعه مدنی و دولت شد تا تلاش ها منسجم تر شوند و برای هر مورد، بسته به ماهیت و شدت اختلال برنامه های درمانی مناسبی طراحی شوند.

مهند الاومری، مامور رسانه ای «شبکه سازمان های جامعه مدنی» در نینوا گفت که ۵۶ سازمان جامعه مدنی عضو این شبکه با هم همکاری دارند و برای کودکان نینوا فعالیت های توانبخشی و بازپروریی برنامه ریزی می کنند.

او در گفتگو با دیارنا گفت «شبکه ما طی۶ ماه گذشته برای ارائه خدمات متعدد برای نزدیک به ۱ هزار کودک تلاش کرده است».

وی گفت «ما حداقل ۳ واحد آموزشی سه هفته ای داریم که هر واحد به حدود ۲۰ کودک ارائه می شود».

بنا به گفته الاومری، هدف از ارائه این واحدهای آموزشی «زدودن تصاویر تروریسم از خاطره این کودکان و آموزش آن ها در مورد مفهوم صلح است».

وی گفت «برنامه های آگاهی رسانی، تفریحی و ظرفیت سازی هم ارائه می شوند که برای دور کردن نگرانی و ترس از فکر و ذهن آن ها طراحی شده اند».