دولت عراق از مسیر چندین مکانیسم برای حمایت و پشتیبانی از زنانی که از تروریسم آسیب دیده اند، قدم های متعددی برداشته است و پرداخت حقوق و مزایا و نیز دسترسی به وام و خدمات اجتماعی از آن جمله هستند.

فعالان و مقامات عراقی در گفتگو با دیارنا می گویند با اجرای برنامه های حمایتی (دولت) فشار روی دوش هزاران زن آواره، بیوه و قربانیان خشونت کاهش پیدا کرده است اما درد و رنجی که متحمل می شوند هنوز بسیار قابل توجه است.

رقیه محمود (ام علیاء) بیوه است و سه دختر دارد. داعش به هنگام اشغال موصل همسرش را به قتل رساند و او به مدت دو سال در اردوگاه آوارگان القیاریه روزگار گذراند.

او و دخترهایش یک سال پیش به خانه شان در شرق موصل بازگشتند.

ام علیاء آشپز ماهری است و در آشپزخانه خانگی کوچک خود غذا می پزد و آن ها را به مشتری های محله می فروشد و با درآمد آن معیشت دخترهایش را تامین می کند.

او در گفتگو با دیارنا می گوید با وجودی که درآمد ناچیزی دارد اما همین مبلغ ناچیز حاصل از فروش غذا «از درآمد نداشتن بهتر است».

او می گوید «من هیچ حقوق و دستمزدی ندارم و فامیل و اقوامم هم مشکلات و معضلات خود را دارند. بنا بر این من سعی می کنم خودم اموراتم را بگذرانم و نیازهای دخترهایم را تامین کنم».

نیاز به کمک های بشردوستانه

برپایه تخمین سال گذشته سازمان ملل متحد، تقریباً ۳/۳ میلیون زن و دختر عراق به کمک های بشردوستانه امدادی نیاز دارند، این رقمی است که از جدیت پیامدها و عواقب منفی سال ها جنگ و تروریسم بر زنان حکایت می کند.

عبیر الجلبی، سرپرست اداره زنان و کودکان وزارت کار می گوید زنان عراق بار سنگینی را به دوش می کشند.

او در گفتگو با دیارنا می گوید وضعیت زنان بعد از جنگ با داعش بدتر شده است و بسیاری از آن ها بیوه و یا آواره هستند و نان آور خانواده های خود شده اند و یا به شکل های مختلفی از پیامدهای تروریسم لطمه خورده اند.

الجلبی می گوید زنان آواره «وخیم ترین اوضاع» را دارند چون شرایط زندگی در داخل اردوگاه های آوارگان بسیار نامساعد است و زنان از پوشش محافظتی برخوردار نیستند.

وی گفت «هر زنی که این اردوگاه ها را رها کرده است، شرایط بهتری ندارد و بسیاری از آن ها با تنگدستی و در شرایط بسیار دشواری روزگار می گذرانند».

او می گوید این وزارتخانه «چندین برنامه دارد که با اجرای آن ها و با پرداخت حقوق تامین اجتماعی ماهانه به هزاران زن، به ویژه آن هایی که از تروریسم لطمه دیده اند و جزء فقیرترین اقشار جامعه محسوب می شوند، از این قشر آسیب پذیر حمایت می کند».

الجلبی می گوید برای کمک به زنانی که قصد راه اندازی کسب و کارهای کوچک دارند یارانه و وام های بلاعوض ارائه می شود، آن ها همچنین می توانند از واحدهای آموزشی حرفه ای بهره بگیرند و با این وجود این برنامه ها برای پایان دادن به درد و رنج زنان کافی نیست.

او می گوید «مسئولیت این امر به دوش یک وزارتخانه خاص و یا نهادهای دولتی نیست، بلکه پارلمان هم با تصویب قوانین و به اجرا گذاشتن مصوبه های قانونی که حقوق زنان را تامین می کنند باید در این زمینه اقدام کند».

او افزود مشارکت بین سازمان های جامعه مدنی و بخش خصوصی هم در این زمینه نقش ایفا می کند و «برای دستیابی به پیشرفت مورد نظر مهم است».

حل و فصل یک معضل بغرنج

باسکال ورده، نماینده پیشین پارلمان عراق فعال حقوق زنان می گوید دولت برای پشتیبانی از زنان قدم های جدی برمی دارد و «ما می توانیم ثمره این تلاش ها را از مسیر کار خود و جلسه های با مقامات دولتی ببینیم».

او در گفتگو با دیارنا می گوید حل و فصل معضلاتی که به دلیل خشونت و اقدامات تروریستی پدید آمده اند، بغرنج و دشوار هستند «چون تعداد زیادی زن بیوه و افراد دیگری هستند که واجدالشرایط دریافت کمک هستند».

ورده که هم اکنون رئیس سازمان حقوق بشر همورابی است، می گوید «فارغ از اهمیت و نقش مهمی که این خدمات ارائه می کنند اما نه تنها هنوز نیازهای همه زنان را تامین نمی کنند بلکه تاثیر مثبت آن ها هنوز روشن نیست».

او می گوید کودکانی که نیازهای ویژه دارند و کودکانی که خانه آن ها نان آوری ندارد هم به حمایت و پشتیبانی بیشتری نیاز دارند.

عازم حازم، معاون مدیر دفتر وزارت مهاجرت و جابجایی عراق در نینوا می گوید این وزارتخانه «برای کمک به همه زنان از هیچ کمکی دریغ نمی کند».

او در گفتگو با دیارنا خاطرنشان می کند مراقبت و محافظت از زنان آواره و کسانی که به شهرهای خود بازگشته اند در مرکز توجه و بطن فعالیت های اصلی وزارتخانه قرار دارد.

ارائه خدمات و پرداخت وام به زنان

این وزارتخانه امسال به تقریبا ۱۰۰ زن که به موصل بازگشته اند، وام های بلاعوض پرداخت کرده است تا به آن ها کمک کند کسب و کارهای درآمدزا راه بیندازند.

او می گوید این کسب و کارها در طیف هایی همچون خیاطی، سلمانی تا افتتاح مغازه های کوچک و تامین خدمات حرفه ای بازپروری برای زنانی هستند که قصد دارند توانمندی های خود را رشد و توسعه دهند.

او می گوید این وزارتخانه برای پشتیبانی از افرادی که به شهرهایشان بازگشته اند، از جمله تعداد زیادی از زنانی که برای بازسازی زندگی و اسکان مجدد در محله هایشان به پول نیاز دارند، وام ارائه می کند.

او در مورد زنان آواره به نظارت و مراقبت مدام وزارتخانه و مدیران مسئول امور اجرایی اردوگاه اشاره کرد تا با مدنظر گرفتن شرایط اجتماعی، سلامتی و روانی آن ها، نیازهای حیاتی و اساسی آن ها مرتفع شود.

کمک های امدادی و تامین وسایل مورد نیاز و ثبت نام آن ها در برنامه های حمایتی از جمله این تلاش ها هستند.