ناظران معتقدند شخصیت‌های ارشد شیعه در نجف با در پیش گرفتن رویکرد «اول از همه عراق» نسبت به مسائل سیاسی و امنیتی، موضع کاملاً متفاوتی نسبت به رویکردی دارند که گروه‌های شبه‌نظامی نیابتی ایران اتخاذ کرده‌اند.

آیت‌ الله العظمی علی سیستانی، مرجع مذهبی شیعیان عراق مبنای مواضع خود را بر دیدگاه «اول از همه تعلق به عراق و دفاع از منافع آن» قرار داده است.

اما گروه‌های نیابتی ایران به رهبری قیس الخزعلی، رهبر عصائب اهل الحق هیچ ابایی از اعلام بیعت با ولی فقیه یعنی علی خامنه‌ای، رهبر ایران ندارند.

سیستانی بارها از دیدار با رهبران گروه‌های مسلح یا سیاستمدارانی که روابط مستقیمی با ایران دارند، خودداری کرده است.

رسانه‌های محلی ٥ آذر گزارشی مبنی بر «ناکامی هیئتی به ریاست الخزعلی در دیدار با سیستانی در نجف» منتشر کردند.

به اعضای هیئت الخزعلی که مدتها انتظار کشیده بودند، اطلاع داده شد سیستانی از ملاقات با آنها خودداری کرده است. بر اساس این گزارش‌ ها، آنها چاره‌ای نداشتند جز اینکه دست خالی به بغداد برگردند.

بیشتر اعضای این هیئت که جزو نمایندگان چارچوب هماهنگی شیعیان هستند از متحدان ایران به شمار می‌روند. این نمایندگان به نجف سفر کردند تا از سیستانی بخواهند بین جناح‌های شیعه رقیب در عراق میانجی‌گری کنند.

هدف آنها حل و فصل بحران سیاسی بالقوه‌ای بود که پس از خودداری مقتدی صدر، رهبر جنبش صدر از پیوستن به گروه‌های چارچوب هماهنگی شیعیان که در انتخابات اخیر عراق شکست خورده بودند، رخ داد.

ردپای شبه‌نظامیان در کشتار غیرنظامیان

احمد شوقی، تحلیلگر سیاسی گفت دخالت شبه‌نظامیان در ریختن خون غیرنظامیان به امنیت عراق آسیب زده است و با تضعیف آن پایه‌های دولت عراق را متزلزل کرده است.

او گفت شبه‌نظامیان مستقیماً در مقابل مردم عراق و مقامات مذهبی و ملی قرار گرفته‌اند که وجود آنها را نمی‌پذیرند.

شوقی گفت آنها در پشت پرده کشتار وحشیانه صدها عراقی و ناپدیدسازی اجباری افراد بسیار دیگری هستند. آنها مسئول شلیک راکت به تأسیسات نظامی و غیرنظامی در عراق و ایجاد وحشت در بین غیرنظامیان هستند.

او گفت الخزعلی به‌عنوان یک رهبر شبه‌نظامی، دستورات حکومت را نادیده گرفته است و دائماً دولت و نهادهای آن را تهدید می‌کند.

شوقی افزود این سرپیچی، سیستانی را خشمگین می‌کند چراکه او طرفدار ثبات است.

اختلاف بین این دو طرف در جریان اعتراضات سال ١٣٩٨ مشهود بود، چراکه الخزعلی با انتخابات زودهنگام مخالفت کرد و آن را طرحی غربی برای سوق دادن کشور به سمت جنگ داخلی خواند.

با این حال سیستانی از انتخابات حمایت کرد و آن را «بهترین راه برای جلوگیری از رفتن به سمت وضعیت نامعلوم و هرج‌ومرج و درگیری‌های داخلی» دانست.

الخزعلی بعداً از چهار گروه مسلح وابسته به نجف انتقاد کرد، چراکه جدایی خود را از حشد الشعبی که یک گروه فراگیر شبه‌نظامی است، اعلام کردند.

این گروه‌ها در پایان سال ١٣٩٩ رسماً در ارتش عراق ادغام شدند.

او همچنین این انشعاب را نتیجه نفوذ غرب بر شبه‌نظامیان دانست.

«دستوراتی از خارج مرزها»

شوقی گفت عصائب اهل الحق به رهبری الخزعلی و سایر گروه‌های نیابتی ایران با انتقاد شدید شخصیت‌های مذهبی نجف مواجه شده‌اند، چراکه اکنون فاقد اعتبار و مشروعیت هستند و حتی به خیانت متهم می‌شوند.

در مردادماه امسال، حمید الیاسری، روحانی نزدیک به سیستانی از گروه‌های وفادار به ایران شدیداً انتقاد کرد و آنها را متهم کرد که براساس «دستوراتی از خارج مرزها» به عراق خیانت می‌کنند و دست به کشتن تظاهرکنندگان عراقی می‌زنند.

الخزعلی به سرعت واکنش نشان داد و الیاسری را یک «ملی‌ گرا» خواند که «می‌خواهد از وطن‌پرستی به‌عنوان پوشش استفاده کند» و از اینکه «شخصی که عمامه به سر دارد چنین مزخرفاتی می‌گوید» ابراز تعجب کرد.

الیاسری نیز در مقابل، در حین زیارت اربعین شیعیان تظاهراتی با نظارت تعدادی از طلاب حوزه نجف ترتیب داد تا نفوذ ایران بر گروه‌های عراقی را محکوم کند.

افراد مسلح ناشناس ٢٧ دی‌ محل سکونت الیاسری را در شهر الرمیثه واقع در جنوب عراق محاصره کردند و پیش از فرار به سمت آن شلیک کردند.

بلافاصله پس از این اقدام، ساکنان منطقه برای اعلام همبستگی با الیاسری به محل سکونتش هجوم آوردند.

در پی این حادثه، عصائب اهل الحق و سایر گروه‌های نیابتی ایران، در شبکه‌های تلویزیونی خود گروه‌های وابسته به نجف را محکوم کردند.

احمد الصافی نماینده سیستانی بیانیه‌ای صادر کرد و گفت چنین حملاتی غیراخلاقی است، چراکه شخصیت‌های مذهبی را هدف قرار می‌دهد.

غازی فیصل حسین، مدیر مرکز مطالعات استراتژیک عراق گفت شبه‌نظامیان وابسته به ایران می‌کوشند گفتمان ملی‌گرایانه سیستانی را به شیوه‌های مختلف خدشه‌دار کنند.

او به این مسئله اشاره کرد که موضع سیستانی به نفع «استقلال عراق در برابر تمام نفوذهای خارجی» است.

وی افزود اقدامات شبه‌نظامیان الخزعلی و سایر گروه‌های نظیر آنها این نکته را یادآوری می‌کند که چنین گروه‌هایی ابزاری برای گسترش آموزه ولایت فقیه هستند.

حسین گفت: «چنین آموزه‌ای با ایدئولوژی مراجع دینی در شهر نجف که مرکز معنوی و ایدئولوژیک میلیون‌ها مسلمان شیعه در عراق و جهان است، کاملاً تضاد دارد.»