دود ناشی از آتش سوزی روز پنجشنبه (۱۳ خرداد) در آسمان ایران نمود فیزیکی مشکلات فزاینده و اولویت های نابجای رژیم ایران است.

نیروی دریایی ایران اعلام کرد که یکی از بزرگترین کشتی هایش روز چهارشنبه، زمانی که در یک «مأموریت آموزشی» در یک بندر راهبردی در نزدیکی ورودی دریای عمان به سر می برد، بر اثر آتش سوزی غرق شد.

در رویدادی جداگانه، عصر چهارشنبه آتش سوزی عظیمی در یک پالایشگاه بزرگ نفت در جنوب تهران، پالایشگاهی که مسئول ارائه بخش عمده سوخت پایتخت است، روی داد.

این پالایشگاه در یک منطقه صنعتی بزرگ در حومه تهران و در فاصله کمتر از چند صد متری مناطق مسکونی قرار دارد.

شعله های شدید آتش و ستون هایی از دود سیاه که از فاصله دور در سراسر پایتخت قابل مشاهده بودند، چندین ساعت پس از آغاز آتش سوزی به تدریج کاهش یافتند.

اما بامداد پنجشنبه این پالایشگاه یک بار دیگر شعله ور شد. ساکنان محلی پیشتر از شنیدن یک صدای انفجار مهیب خبر داده بودند.

شاکر خفایی، سخنگوی این پالایشگاه، شایعات مربوط به کمبود سوخت در تهران را تکذیب کرد، اما تصاویری که روز چهارشنبه از پایتخت منتشر شده است، صف های طولانی خودروها در پمپ بنزین ها را نشان می داد که این نشان دهنده ترس از بروز کمبود سوخت است.

در سال ۱۳۹۸، اعتراضات گسترده نسبت به افزایش قیمت بنزین در سراسر کشور به راه افتاد. این اعتراضات با سرکوب بی رحمانه و قطعی چند روزه اینترنت مواجه شد.

غرق شدن یکی از بزرگترین کشتی های نیروی دریایی ایران

به گفته نیروی دریایی ایران، شناور تدارکاتی خارک، که ساخت بریتانیا بود و بیش از ۲۰۰ متر طول داشت، روز سه شنبه در نزدیکی بندر جاسک، در دریای عمان، دچار آتش سوزی شد.

تصاویر پخش شده در تلویزیون دولتی ستونی عظیم از دود را نشان می دهد که از یک شناور در حال سوختن به هوا برخاسته است.

در بیانیه نیروی دریایی بدون ارائه جزئیات آمده است که این آتش سوزی در «یکی از سیستم های» کشتی رخ داده است.

تلاش ها برای خاموش کردن آتش تا قبل از غرق شدن کشتی «به مدت ۲۰ ساعت» ادامه داشت.

نیروی دریایی اعلام کرد: «با توجه به گستردگی آتش، مأموریت نجات خارک شکست خورد و این شناور در آب های جاسک غرق شد.»‌

خبرگزاری تسنیم ایران به نقل از بهزاد جهانیان، رئیس روابط عمومی نیروی دریایی ایران، گزارش داد که این کشتی ساعت ۱۱ بامداد روز سه شنبه، زمانی که در «آب های داخلی»‌ در «یک مأموریت آموزشی» به سر می برد، آتش گرفت.

این کشتی حوالی ساعت ۸:۳۰ بامداد صبح چهارشنبه غرق شد.

همه ۴۰۰ دانشجو و خدمه این شناور به سلامت کشتی را ترک کردند و ۲۰ تن از آنها دچار جراحات یا سوختگی های سطحی شدند.

جهانیان گفت که علت این آتش سوزی «هنوز روشن نیست.»‌

جرمی بینی، از شرکت «جیمز» که ارائه دهنده اطلاعات دفاعی منبع آزاد است،‌ گفت که شناور خارک برای ایران اهمیت زیادی داشت؛ چرا که تنها شناور ایران بود که می توانست عملیات تدارکات کشتی های جنگی در دریا را انجام دهد.

بینی گفت: «ایرانی ها اغلب از آن به عنوان ناو هلیکوپتربر یاد می کنند؛ اما در حقیقت یک شناور تدارکاتی است. خارک یکی از تجهیزات بسیار مهم برای ایران بود؛ چرا که این تنها کشتی اختصاصی نیروی دریایی جمهوری اسلامی ایران بود که در این عرصه فعالیت می‌ کرد.»

خبرگزاری ایرانی ایسنا گفت، این شناور به همراه ناوشکن البرز در تاریخ ۲۹ اردیبهشت برای انجام یک مأموریت متمرکز بر «آموزش، اطلاعات، و جنگ» عازم شده بود.

شهر بندری جاسک، که خارک در نزدیکی آن غرق شد، نزدیک به تنگه هرمز واقع شده است. تنگه هرمز یک گلوگاه راهبردی در ورودی خلیج فارس است و یک پنجم نفت تولید شده جهان از آن عبور می کند.

جاسک از لحاظ راهبردی برای ایران مهم است؛ زیرا دولت قصد دارد آن را به محل استقرار دومین پایانه بزرگ صادرات نفت کشور تبدیل کند.

درس های نیاموخته

آخرین آتش سوزی گسترده در تهران در دی ماه ۱۳۹۵ در ساختمان تجاری پلاسکو رخ داد. در نتیجه آن آتش سوزی ده ها تن از آتش نشانان جان باختند و پس از مهار نشدن آن نارضایتی عمیقی به وجود آمد. دلیل این فاجعه کمبود تجهیزات و عدم مهارت حرفه ای در آتش نشانی عنوان شد.

در آن زمان حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران، ابراز امیدواری کرد که فاجعه پلاسکو «درس عبرتی برای آینده» باشد.

این آتش سوزی به قیمت شکست خوردن تلاش های محمدباقر قالیباف، شهردار وقت تهران، برای رسیدن به مقام ریاست جمهوری تمام شد.

اولویت های نابجای دولت، عدم رسیدگی به مردم، اولویت دادن به سیاست های توسعه طلبانه منطقه ای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، طی چند سال گذشته موجب بروز سوانح قابل پیشگیری و گاه مرگبار در داخل و خارج از کشور شده است.

رسانه های محلی روز ۲ خرداد، از زخمی شدن نه نفر بر اثر انفجار در کارخانه تولید مواد منفجره در مرکز ایران خبر دادند. سه روز بعد انفجار خط لوله در یک مجتمع پتروشیمی در نزدیکی سواحل ایران در خلیج فارس یک کشته بر جای گذاشت.

در فروردین ماه وقوع یک انفجار و متعاقب آن قطع برق در تأسیسات غنی سازی اورانیوم نطنز بار دیگر نقایص امنیت داخلی رژیم ایران را در کانون توجه قرار داد.

این حادثه، مانند موارد دیگری که در یک سال گذشته روی داد، نشان می دهد که ایران قادر به محافظت از مهمترین منابع غرور ملی خود خوانده نیست.

نیویورک تایمز گزارش داد، قطع برق در تأسیسات نطنز بر اثر انفجار عمدی برنامه ریزی شده، غنی سازی اورانیوم ایران را از کار انداخته و ماه ها مانع از غنی سازی اورانیوم شده است.

در اردیبهشت ماه، یک ناو جنگی ایران در جریان یک رزمایش دریایی در نزدیکی جاسک، هدف آتش خودی قرار گرفت و ۱۹ ملوان آن کشته شدند.

تلویزیون دولتی ایران در آن زمان اعلام کرد که شناور لجستیکی کنارک پس از «جا به جا کردن یک هدف تمرینی به مقصد و عدم ایجاد فاصله کافی بین خود و آن هدف»، مورد اصابت قرار گرفت.

در حادثه دلخراش دیگری که دی ماه ۱۳۹۸ روی داد، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی هواپیمای پرواز ۷۵۲ خطوط هوایی بین المللی اوکراین به مقصد کیف را کمی پس از برخاستن از فرودگاه بین المللی امام خمینی تهران سرنگون کرد. این خطا جان همه سرنشینان -- یعنی ۱۷۶ غیرنظامی -- را گرفت.

تهران پس از سه روز انکار در دست داشتن در این فاجعه، به سرنگون کردن آن هواپیما اعتراف کرد، آن را «یک اشتباه فاجعه بار» خواند، و دلیل آن را «خطای انسانی» دانست.

اولویت های نابجا

تحلیلگران می گویند که مجموعه اشتباهات مرگبار در این یک سال کارایی راهبردی نظامی تهران و آمادگی نیروهای مسلح ایران را زیر سؤال می برد.

تئودور کاراسیک، مشاور ارشد «گلف استیت انالتیکز» در واشنگتن دی سی، اردیبهشت ماه گذشته، پس از حادثه جاسک، به عرب نیوز گفت: «رژیم به جای تمرکز بر یک نیروی نظامی توانمند که می تواند از کشور ایران محافظت کند، تمرکز خود را بر فعالیت های شبه نظامی، پهپادها، و تولید موشک های بالستیک و کروز قرار داده است.»‌

تمرکز سپاه پاسداران بر ایدئولوژی به جای تخصص، این نهاد را از لحاظ نظامی ضعیف کرده است. گواه این مدعا حمله ایالات متحده در دی ماه ۱۳۹۸ است که قاسم سلیمانی، فرمانده ارشد نظامی ایران، را در بغداد کشت.

سپاه در داخل ایران قادر به محافظت از تأسیسات حساس نظامی، هسته ای، و نیروگاهی در برابر اقدامات مظنون به خرابکاری نبوده است.