در اولین مورد از رسیدگی دادگاه به شکنجه های دولتی رژیم بشار اسد در سراسر جهان دو نفر که ادعا شده است مامور اطلاعاتی سابق سوریه هستند روز پنجشنبه (۲۳ آوریل) در آلمان به جرم جنایات علیه بشریت محاکمه شدند.
متهم ردیف اول، انور رسلان، که ادعا شده است که سرهنگ سابق امنیتی دولت سوریه بوده است، متهم به جنایات علیه بشریت در زمانی است که مسئول بازداشتگاه الخطیب در دمشق بود.
این مرد ۵۷ ساله که در جایگاه متهم با عینک و سبیل ظاهر شد، به مباشرت در قتل ۵۸ نفر و شکنجه ۴۰۰۰ نفر دیگر در زندان بین ۲۹ آوریل ۲۰۱۱ تا ۷ سپتامبر ۲۰۱۲ متهم است.
متهم دیگر اياد الغريب، ۴۳ ساله که به دستگیری معترضین و تحویل آنها به بازداشتگاه الخطیب در پاییز ۲۰۱۱ کمک کرده است، متهم به همدستی در جنایات علیه بشریت است. او در مقابل دادگاه با یک ژاکت کلاهدار خاکستری ظاهر شد، که صورتش هم تا حدودی توسط ماسک پوشیده شده بود.
این دو مرد همانند صدها هزار سوری دیگر، از کشور خود فرار کرده و در آلمان درخواست پناهندگی کردند، جایی که در فوریه ۲۰۱۹ دستگیر شدند.
ولفگانگ کالک، بنیانگذار مرکز قانون اساسی و حقوق بشر اروپایی - یک گروه حقوقی مستقر در برلین که از شاکیان حمایت می کند - گفت: «این محاکمه اولین جایی است که در آن (قربانیان) - نه تنها در ملاء عام، بلکه در برابر دادگاه - درباره اتفاقاتی که برای آنها افتاده و آنچه هنوز در سوریه اتفاق می افتد صحبت می کنند».
رسلان و غریب بر اساس اصل حوزه قضایی بینالمللی، که به یک کشور خارجی اجازه می دهد جرایم علیه بشریت را تحت پیگرد قانونی قرار دهد، محاکمه میشوند.
مرکز قانون اساسی و حقوق بشر اروپایی ادعا کرد که این تنها راه برای محاکمه عاملان جنایات در دولت سوریه است، زیرا حق وتوی روسیه و چین مانع دادرسی در دیوان کیفری بینالمللی میشود.
گروه حقوق بشر سازمان عفو بینالملل از كشورهای دیگر خواست تا «در این زمینه اقداماتی مشابه آلمان را در پیش گیرند».
دیده بان حقوق بشر در بیانیه ای گفت: «این پرونده در کوبلنتس باید یک هشدار جدی باشد برای ناقضان حقوق بشر در سوریه تا آنها بدانند که هیچ کس فراتر از عدالت نیست.»
«با مشت، سیم و شلاق کتک خوردند»
انتظار می رود که دادگاه در طول محاکمه، که حداقل تا آخر ماه اوت طول میکشد، شهادت قربانیانی را بشنود که قبل از آمدن به اروپا از بازداشتگاه الخطیب جان سالم بدر بردهاند.
جاسپر کلینگ، دادستان ایالتی، پس از خواندن برگه اتهامات در روز پنجشنبه گفت که شرایط در زندان «غیرانسانی» بوده است.
این دادستان گفت که زندانیان، که بسیاری از آنها به دلیل شرکت در تظاهرات طرفداران دموکراسی در سال ۲۰۱۱ دستگیر شدند، با «مشت، سیم و شلاق» مورد ضرب و شتم قرار گرفتهاند و به آنها «شوک الکتریکی» داده شده است.
برخی دیگر «از مچ دستشان آویزان شده بودند، به طوری که فقط نوک انگشتان پایشان به زمین میخورد» و «در چنین حالتی همچنان کتک میخوردند» و یا «برای چند روز بی خواب نگاه داشته میشدند».
در این برگه اتهام آمده است که این «اقدامات خشونت آمیز و آزار جسمی و روانی» با هدف گرفتن «اعترافات و اطلاعات درباره مخالفان (سوری)» انجام شده است.
برخی با اشاره به اینکه رسلان طبق گزارشها در سال ۲۰۱۲ به مخالفان پیوست و دو سال بعد از آن هم به آلمان آمد، میگویند که او تنها یک بازیچه در دست رژیم نبوده است.
با این حال، کالک از مرکز قانون اساسی و حقوق بشر اروپایی اصرار دارد که او تنها «یک نگهبان پیر زندان» نبود، بلکه کسی بود که به گفته دادستانها، در دستگاههای دولتی سوریه صاحب قدرت بود.
در صورت محکوم شدن، رسلان حبس ابد میگیرد.
وکلای رسلان و غریب از اظهار نظر پیش از برگزاری دادگاه خودداری کردند.