پیاوی ئایینی باڵای شیعە لە عێراق لایەنە دەرەکیەکانی ئاگادارکردۆتەوە دژی دەستێوەردان لە کاروباری عێراق یان سەپاندنی ویستیان بەسەر خۆپیشاندەراندا کە لە مانگی رابردووەوە هاتوونەتە سەر شەقامەکان تا داوای وڵاتێکی ئازاد و سەربەخۆ و کۆتاییهێنان بە گەندەڵی بكه‌ن.

ئایەتوڵا عەلی سیستانی لە وتاری هەفتانەی رۆژی هه‌ینیدا کە لەلایەن نوێنەرێکیەوە خوێندرایەوە لە شاری پیرۆزی کەربەلا لە 1 تشرینی دووەم وتی: "هیچ کەس و گروپێك، هیچ لایەنێك بە دنیابینیەکی تایبەتەوە، هیچ لایەنێکی هەرێمی و نێودەوڵەتی بۆی نییە بەسەر ویستی خەڵکی عێراقدا زاڵبێت و ویستی خۆی بەسەریاندا بسەپێنێت."

وتەکانی دوای چەند راپۆرتێك هاتن كه‌ گوایا فەرماندەی هێزی قودسی سوپای پاسدارانی شۆڕشی ئیسلامی ئێران (پاسداران) قاسم سوله‌یمانی، دوو رۆژ پێشتر سەردانی بەغدای کردبوو بۆ کۆبوونەوەیەکی نهێنی لەگەڵ سەرکردەی میلیشیا هاوسۆزه‌كانی ئێران.

شیکاروانان دەڵێن لێدوانەکانی سیستانی هاوتەریبن بە بەرزبوونەوەی دەنگی عێراقیەکان لە سەرکۆنەکردنی نفوزی ئێران و دەستێوەردانیدا لە کاروباریان، کە تۆمەتباریدەکەن بە خراپتربوونی دۆخی وڵاتەکەیان.

توێژەر لە بواری هزری ئیسلامی و پیاوی ئایینیی پێشتر لە حەوزەی نەجەف، غەیس تەمیمی وتی لە دوایین وتاریدا کاتێک سیستانی باسی لە دەستێوەردانی نێودەوڵەتی و هەرێمی کرد، ئاماژەبوو بە دەستێوەردانی ئێران، بەتایبەتی لە بابەتی مامەڵەکردن لەگەڵ خۆپیشاندەراندا.

وتی: "ئەوە روونە کە ئێران تۆمەتبارە چونکە زۆرترین کاریگەریی لە دۆخی عێراقدا هەبووە."

وتیشی ئێران تاکە وڵاتە کە خۆپیشاندانەکان بە "هەڕەشەیەکی زۆر گەورە" دەبینێت، بەتایبەتی چونکە خۆپیشاندەران بە ئاشکرا ئاستی تووڕەیی عێراقیەکانیان بەرامبەر ئەو دەستێوەردانە نیشانداوە.

خۆپیشاندانەکان ئێران نیگەران دەکەن

تەمیمی وتی رژێمی ئێران زۆر نیگەرانە لەوەی خۆپیشاندانەکانی ئێستا قەبارە و تاویان پەرەدەسەنێت و لە نفوزی ئەو کەمدەکەنەوە لە عێراق.

روونیکردەوە كه‌ ئەمە بەتایبەتی راستە له‌كاتێكدا خۆپیشاندەران ماوەیەکە داوای عێراقێکی ئازاد و سەربەخۆ دەکەن کە ناچەمێتەوە لەبەردەم هەڕەشەی گروپە بەهێزەکانی سەر بە پاسداراندا.

وتی دروشمە نیشتمانیەکانی وەك (نیشتمانمان دەوێت) و (بۆ مافەکانم خۆپیشانداندەکەم)، کە لە خۆپیشاندانەکاندا بەرزکراونەتەوە، هەڕەشە لە پلانی پاسداران دەکەن بۆ چاندانی تائیفیەت و تەشەنەپێکردنی مەیلی ئایینی.

وتیشی رژێمی ئێران شکستی هێنا لەوەی ئامادەییەکی بەهێزی هەبێت لەنێو کۆمەڵگەی عێراقیدا و ئاماژەیکرد بەوەی تەنانەت عێراقیەکانی پارێزگاکانی باشوریش کە ئێران بە هاوپەیمانی نزیکی خۆیان دەزانن، خۆپیشاندان ده‌كه‌ن دژی دەستێوەردانی ئەو وڵاته‌ لە کاروباریاندا کە تەنیا نائومێدی و چەرمەسەریی بۆ هێناون.

وتی ئەم شکستە بەڵگەی زیاترە لە بێتوانایی ئێران بۆ سەپاندنی هەژمونی خۆی بەسەر دەسەڵاتی ئایینیی شیعەدا (مه‌رجه‌عیه‌ت) لە نەجەف و عێراق.

کۆماری ئیسلامی ماوەیەکی زۆرە مەزهەبی ویلایەتی فەقیهـ (فەرمانڕەوایی ئاخوندان) لە نەجەف و تەواوی ناوچەکە برەوپێدەدات، کە داوای دڵسۆزیی دەکات بۆ والی فەقیهـ -- رابەری باڵای ئێران، عەلی خامەنەئی.

تەمیمی وتی بەڵام دەسەڵاتدارانی ئایینیی لە نەجەف پێشوازی لە نفوزی ئایدۆلۆژیی ئێران ناکەن و بەشێوەیەکی بەرفراوان مەزهەبی ویلایەتی فەقیهـ رەتدەکەنەوە.

ناڕەزایی جەماوەری بەرامبەر نفوزی ئێران

شیکاروانی سیاسی، فەیسەڵ حسێن بە دیارونای وت پێگەی عەلی سیستانی بە رەتکردنەوەی هەر دەستێوەردانێکی دەرەکی "ئەرێنییە و رەنگدانەوەی ناڕەزایی جەماوەرە بەرامبەر نفوزی ئێران".

حسێن وتی لەکاتی وتارەکەیدا، سیستانی پشتیوانی كرد له‌ داواکانی خۆپیشاندەران بۆ چاکسازی، لەناوبردنی گەندەڵی، دابەشکردنی یەکسانی سامان و دابینکردنی خزمەتگوزارییە گشتییەکان.

وتی سیستانی جەختیشیکردەوە لەوەی تەنیا عێراقیەکان بڕیار لەسەر چارەنوسیان دەدەن و پشتگیری كرد لە داواکانیان بۆ کۆتاییهێنان بە دەستێوەردانی دەرەکی، بەتایبەتی لەلایه‌ن ئێرانەوە.

حسێن وتی عێراقیەکان نفوزی ئێران لە وڵاتەکەیاندا وەك "کۆڵۆنیالیزم" دەبینن کە ئامانجی ئەوەیە پاسداران و میلیشیاکانی دەستی باڵایان هەبێت، لە بایەخی فەرمانڕەوایی یاسا کەمبکەنەوە و تووندوتیژی و تائیفیەت بڵاوبکەنەوە.

وتی میلیشیاکانی سەر بە ئێران هەوڵی تێکشکاندنی ئابوری نیشتمانیی عێراق و وڵاتانی دیکەی ناوچەکە دەدەن بە راکێشانیان بۆ نێو قەرزاری، هەڵایسان و دۆخی سەختی ئابوری، تا بەئاسانی بتوانن پرۆسەی سیاسیی ئەو وڵاتانە کۆنترۆڵبکەن و دواجار دەستبگرن بەسەر سەرچاوەکانیاندا.

ئەو عێراقیانەی هاتوونەته‌ سەر شەقامەکان لە خۆپیشاندانەکاندا "تووڕەییان دەردەبڕن دژی رۆڵی ئێران لە کەمکردنەوەی سەرچاوە نیشتمانیەکان لەگەڵ دەسەڵاتی میلیشیاکانی لە وڵاتەکەیاندا، کە بوونەتە هۆی گەندەڵییه‌كی بەربڵاو، خراپبوونی دۆخی خزمەتگوزاری گشتی، رێژەی بەرزی هەژاری، ستاندەری نزمی ژیان و رێژەی بەرزی بێکاری".

وتی: "میلیشیاکان نەوتەکەمان دەدزن تا ئابوری ئێران بەهێزبکەن. پرۆژە پیشەسازییەکان دوادەخەن و سەرچاوە نیشتمانیەکان تێکدەشکێنن تا عێراق هیچ بژاردەیەکی نەبێت تەنیا ئەوە نەبێت بەرهەمی کشتوکاڵی لە ئێرانەوە هاوردەبکات."

وتیشی: "لەمڕۆدا، عێراقیەکان داوای مافەکانیان دەکەن و دەیانەوێت کۆتاییبهێنن بە دەستێوەردانی ئێران و نفوزی پاسداران و به‌كرێگیراوانی."