به‌گفتۀ فعالان محلی، رژیم ایران در حال اجرای طرحی برای ایجاد تغییرات جمعیتی و ترویج ایدئولوژی خود در بخش‌های راهبردی سوریه است و این تلاش‌ها عمدتاً در استان دیرالزور در شرق سوریه متمرکز است.

عهد الصلیبی، روزنامه‌نگار و فعال اهل دیرالزور، به المشارق گفت از حدود شش سال پیش که گروه‌های شبه‌نظامی همسو با ایران وارد این منطقه شده‌اند، تهران در تلاش بوده است تا اهالی محلی را به تغییر وابستگی فرقه‌ای خود وادارد.

او گفت روش ایران برای این کار راه‌اندازی مؤسسات هواداری مانند مرکز فرهنگی ایران است، که در آن کلاس‌های زبان فارسی و همچنین سمینارها، دوره‌ها و رویدادهای مذهبی متمرکز بر کودکان برگزار می‌شود.

مرکز فرهنگی ایران اقدام به برگزاری سفرهای زیارتی به حرم عین علی در نزدیکی المیادین می‌کند. سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به‌شدت از این حرم شیعیان واقع در منطقۀ بیابانی اطراف قریه پاسداری می‌کند.

این مرکز برای دانش‌آموزان هم فعالیت‌ها و سفرهایی به پارک کرامیش تدارک می‌بیند، که در یکی از مناطق تحت کنترل شبه‌نظامیان ایرانی در شهر دیرالزور قرار دارد و مهندسان ایرانی آن را در سال ۱۴۰۰ با کبکبه و دبدبۀ فراوان بازسازی کردند.

مراکز دیگری نظیر «نور درخشان» در المیادین و «برادران مهربان» در البوکمال نیز برنامه‌های مشابهی برای کودکان دارند، که فعالان محلی این فعالیت‌ها را تلاشی در لفافه برای تبلیغ مذهبی خواندند.

گسترش مذهبی

به‌گفتۀ فعالان، ایران سخت مشغول تقویت حضور مذهبی خود در منطقه است و این کار فقط از طریق مراکز آموزشی یا مذهبی انجام نمی‌شود.

سپاه پاسداران بعضی از مساجد را نیز به حسینیۀ شیعیان تبدیل کرده است، مانند مسجد عبدالله بن عباس در شهر البوکمال واقع در مرز سوریه و عراق.

این حسینیه‌ها را گروه‌های شبه‌نظامی تأثیرگذار وابسته به ایران نظیر گروه شبه‌نظامی عراقی کتائب حزب‌الله و لشکر فاطمیون سپاه پاسداران اداره می‌کنند.

رسانۀ عین‌الفرات در شهریور ۱۴۰۱ با انتشار گزارشی گفت سپاه پاسداران دو هتل در شهر مرزی الحری در استان دیرالزور راه‌اندازی کرده است که به‌عنوان استراحتگاه شبانه برای کاروان‌های زیارتی ایرانی و عراقی به‌کار می‌رود.

ایران تلاش‌های منسجمی برای به‌دست آوردن دل و ذهن مردم محلی کرده است تا بتواند دستاوردهایش را در مناطق تحت کنترل خود در سوریه دوچندان کند.

برای این منظور، ایران عمدتاً به ترویج اصل ولایت فقیه می‌پردازد، که به مفهوم تبعیت از ولی فقیه یعنی علی خامنه‌ای، رهبر ایران، است.

این اصل از الهیات شیعه توجیه‌کنندۀ نظام حاکمیت دیکتاتوری ایران و صادر کردن «انقلاب» در سراسر منطقه است، اما اکثریت جامعۀ گستردۀ شیعیان این اصل را خلاف قواعد الهیات می‌دانند.

صلیبی گفت در آبان ۱۳۹۶ پس از پاکسازی منطقه از عناصر «دولت اسلامی عراق و شام» (داعش)، گروه‌های شبه‌نظامی همسو با ایران در منطقه پخش شدند و تلاش‌های ایران برای ترویج این ایدئولوژی شدت گرفت.

او گفت اما نتیجۀ این تلاش‌ها در مجموع کمتر از ۱۰٫۰۰۰ پیرو جدید بوده است و ادعا کرد که بیشتر نوکیشان -- که اکثرشان ساکن روستای حطله در شمال دیرالزور هستند -- باور استواری به این آموزه‌ها ندارند.

مصادرۀ املاک

طبق گزارش‌های متعدد، ایران در تلاش است تا به چند روش دیگر، از جمله تصاحب املاک با از بین بردن یا جعل اسناد مالکیت، ویژگی‌های جمعیتی منطقه را تغییر دهد.

دیده‌بان حقوق بشر سوریه روز ۷ اردیبهشت با انتشار گزارشی گفت فعالان این سازمان دیده‌اند که یک گروه شبه‌نظامی همسو با سپاه پاسداران خانه‌های البوکمال را به مقر نظامی و پادگان تبدیل کرده است.

به‌گفتۀ دیده‌بان، تبدیل این خانه‌ها پس از اجبار صاحبان املاک به ترک خانه‌هایشان صورت گرفته است.

طبق گزارش‌ها، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی زمین‌های کشاورزی باغوز -- آخرین سنگر داعش در سوریه -- را مصادره کرده است.

طبق گزارش‌های مختلف، گروه‌های شبه‌نظامی مورد حمایت ایران به‌دروغ ادعا می‌کنند که این خانه‌ها و دیگر ساختمان‌ها و زمین‌های کشاورزی را از صاحبانشان خریداری کرده‌اند.

صلیبی گفت بسیاری از آنها در خانه‌هایی زندگی می‌کنند که قبلاً متعلق به مخالفان رژیم سوریه یا دیگر ساکنانی بوده است که پس از سلطۀ داعش بر منطقه از آنجا رفته‌اند یا بعداً زیر فشار سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از آنجا گریخته‌اند.

او گفت علی‌رغم درخواست بسیاری از مالکانی که تصمیم گرفته‌اند به شهرشان برگردند، شبه‌نظامیان از تخلیۀ این خانه‌ها سر باز زده‌اند؛ وی خاطرنشان کرد بعضی از خانه‌ها به اماکن مستحکم نظامی تبدیل شده است.

وی افزود ایران به تلاش برای گسترش نفوذ و ترویج ایدئولوژی خود در استان دیرالزور ادامه می‌دهد، چرا که این منطقه موقعیتی راهبردی دارد و برای انتقال سلاح و نیرو بین عراق و سوریه به‌کار می‌رود.