قاهره -- اعلامیه ۲۱ اسفند دولت اوکراین مبنی بر بمباران مسجدی در ماریوپل به دست نیروهای روس موجب خشم روحانیون مسلمان در خاورمیانه شد؛ بیش از ۸۰ غیرنظامی به این مسجد پناه برده بودند.

وزارت امور خارجه اوکراین روز ۲۱ اسفند با انتشار پستی در توییتر گفت: «مسجد سلطان سلیمان کبیر و همسرش روکسولانا (خرم سلطان) در ماریوپل به دست متجاوزان روس بمباران شد».

در خلال محاصره چندروزه این شهر راهبردی به دست نیروهای روس، در این مطلب توییتری آمده است: «بیش از ۸۰ بزرگسال و کودک، شامل شهروندان ترکیه، در آنجا پناه گرفته‌اند».

روسیه پنجم اسفند اوکراین را مورد تجاوز قرار داد.

گرچه در گزارش‌های بعدی ادعا شد که یک بمب روسی به آن نزدیکی اصابت کرده و مستقیماً با مسجد برخورد نکرده است، حس خشم همچنان وجود دارد.

روز ۱۶ اسفند، کنسولگری ترکیه در اودسا با «در نظر داشتن تخلیه به مقصد کشورمان» در توییتر از اتباع ترکیه در ماریوپل خواسته بود در این مسجد «پناه بگیرند».

اسماعیل حاجی‌اوغلو، رئیس انجمن مسجد سلطان سلیمان، گفت انجمن متبوع او تاکنون چهار بار تلاش کرده است تا ۸۶ شهروند ترکیه‌ را که هنوز در ماریوپل هستند با تشکیل کاروانی از این شهر خارج کند، «اما روس‌ها به ما اجازه عبور [از راهبندها] ندادند».

او گفت: «برای بار پنجم هم تلاش خواهیم کرد».

روز ۲۶ اسفند، حاجی‌اوغلو گفت کاروانی از فراریان در شهر توکماک واقع در ۱۷۰ کیلومتری غرب ماریوپل توسط سربازان روس متوقف شده است.

او گفت: «روس‌ها شبانه جلوی آنها را گرفته بودند و آنها ناچار شده بودند موتورها را در یخبندان و سرمای شدید خاموش کنند تا در مصرف سوخت صرفه‌جویی شود در نتیجه به‌شدت سردشان شده بود. به آنها اجازه نداده بودند از خودروهایشان خارج شوند.»

آتش‌باران عبادتگاه‌ها

به گفته دولت اوکراین، دست‌کم ۲۸ بنای مذهبی (جدا از ساختمان‌های مجاورشان) در حداقل شش منطقه از اوکراین خسارت دیده‌اند. اکثریت قریب به اتفاق این ساختمان‌ها کلیساهای ارتودکس بوده‌اند.

شیخ عبدالظاهر شحاته، استاد دانشکده شریعت دانشگاه الزهرا، به المشارق گفت هدف گرفتن مساجد اوکراین توسط روسیه «نه تنها از سوی مسلمانان و مکتب اسلام، بلکه از سوی همه یکتاپرستان محکوم می‌شود».

او گفت: «هر کسی که چنین کاری می کند، وجدان انسانی، مذهبی یا اخلاقی ندارد، چرا که عبادتگاه‌ها در مواقع جنگ به پناهگاه غریزی غیرنظامیانی تبدیل می‌شود که احساس خطر می‌کنند یا در معرض خطر حتمی هستند».

وی افزود حادثه ماریوپل باید «انگیزه‌ای برای اتحاد جامعه مسلمانان و موضع‌گیری قاطعانه علیه جنگ تحمیلی روسیه به اوکراین باشد، که تبعاتش همه مردمان سراسر جهان را تحت تأثیر قرار داده است».

شحاته گفت سیاست‌های بین‌المللی شاید تصمیم‌های سیاسی و دیپلماتیک را کنترل کند، اما در جلوگیری از تجاوز علیه هر کشور، ملت، مذهب یا فرقه‌ای باید انسانیت و قوانین بین‌المللی به عنوان موضوع اصلی مد نظر قرار بگیرد.

طی حملات روسیه، یک سینما در ماریوپل که پناهگاه هزاران نفر بود و همچنین مدارس -- از جمله یک مهد کودک و یک آموزشگاه هنری -- و یک نوانخانه و سایر مراکز کاملاً غیرنظامی مانند بیمارستان‌ها هدف قرار گرفته‌اند.

سازمان بهداشت جهانی روز چهارشنبه (سوم فروردین) گفت دست‌کم ۶۴ حمله به مراکز درمانی را تأیید کرده است.

حفظ حرمت مساجد

فاضل هندی، سرپرست مرکز پژوهش‌های اجتماعی و علوم انسانی دانشگاه ملک عبدالعزیز، گفت: «همه نهادهای مذهبی اسلامی و غیراسلامی مخالف صدمه زدن به اماکن عبادی در زمان جنگ هستند».

او گفت دلیل این عقیده «نه تنها حفظ حرمت و ارزش نمادین این اماکن است، بلکه از آن جهت نیز اهمیت دارد که این اماکن پناهگاه طبیعی کسانی است که از دوزخ جنگ فرار می‌کنند».

آقای هندی گفت حادثه مسجد ماریوپل «لطمه شدیدی به اعتبار ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری سوریه، وارد کرده است».

وی خاطرنشان کرد که پوتین اقدام نظامی خود را به بهانه دفاع از قلمرو روسیه آغاز کرد اما اکنون مردم خاورمیانه و سایر نقاط جهان هم ناباورانه شاهد اقدامات وی هستند.

وائل شریمی، استاد حقوق کیفری بین‌الملل دانشگاه قاهره، گفت: «آنچه نیروهای روس در اوکراین با حمله به غیرنظامیان، عبادتگاه‌ها و اماکن غیرنظامی مهم انجام داده و هنوز هم انجام می‌دهند یک جنایت جنگی تمام‌عیار است».

او توضیح داد: «طبق اساسنامه ۱۹۹۸ رم که دادگاه کیفری بین‌المللی را بنا نهاد، هر کسی که عامدانه دست به حمله به بناهای مختص اهدافی نظیرعبادت، آموزش، هنر، علم یا نیکوکاری دست بزند، مرتکب جنایت جنگی شده است».

دادگاه کیفری بین‌المللی تحقیقات خود را پیرامون احتمال وقوع جنایات جنگی در اوکراین آغاز کرده است.

شریمی گفت: «درباره فهرست بلند جنایات و تخلفاتی که روسیه را در برابر جامعه بین‌المللی در تنگنا قرار می‌دهد می‌توانیم به تفصیل صحبت کنیم».

او گفت: «به لطف پیشرفت‌های فناوری و ارتباطات آسان، فرآیند مستندسازی این جنایات راحت و سریع شده است».

وی افزود به منظور واداشتن رهبری روسیه به پاسخگویی و توقف تجاوز آن به اوکراین، به زودی «این مستندات روی میز جامعه بین‌المللی قرار خواهند گرفت».