چهار گروه شبه نظامی که زیر چتر «نیروهای بسیج مردمی» فعالیت می کردند روز ۱۸ مارس از تصمیم خود برای جدایی از نیروهای بسیج مردمی خبر دادند و اعلام کردند رزمنده های این گروه ها در دل ارتش عراق ادغام خواهند شد.

لواء انصار المرجعیه، لواء علی اکبر، لشکر رزمی العباس و لشکر رزمی امام علی با علی السیستانی، روحانی بلندپایه شیعه عراق هم پیمان هستند.

عصام الفیلی، استاد علوم سیاسی دانشگاه المستنصریه می گوید تصمیم تجزیه نیروهای بسیج مردمی از این واقعیت حکایت می کند که نهاد دینی در نجف می خواهد «شرایط را تحت کنترل داشته باشد و اوضاع را عادی کند».

او در گفتگو با دیارنا تاکید کرد جناح هایی که در واکنش به فتوای ماه ژوئن سال ۲۰۱۴ السیستانی ظهور کردند «هم اکنون باید به نهاد نظامی رسمی بپیوندند». بنا به گفته او السیستانی در فتوای خود از مردم عراق خواسته بود تا با حضور سریع «دولت اسلامی» (داعش) مقابله کنند.

الفیلی می گوید نیروهای مسلح «باید از وزارت دفاع دستور بگیرند و مشمول مقررات این نهاد و ارشاد و قوانینی باشند که مقامات دولتی صادر می کنند».

او افزود گروه های شبه نظامی تحت حمایت و پشتیبانی ایران از مشارکت این گروه ها در جنگ با داعش سوء استفاده کردند تا به جای کنترل مستقل دولت از این نهادها، نفوذ و کنترل خود را در کشور تقویت کنند.

سلاح ها باید در اختیار دولت بمانند

الفیلی می گوید تصمیم این جناح ها انعکاس دهنده روند کلی مسیر حرکت به سوی «محدود کردن کنترل انواع سلاح ها در اختیار دولت» است. وی خاطرنشان کرد اقدام پیوستن این گروه ها به ارتش عراق «جناح های دیگر را تشویق می کند که قدم های مشابهی بردارند».

با وجودی که آن ها ادعا کرده بودند بخشی از نظام دولتی هستند اما مخالفت علنی گروه های مسلح مرتبط با ایران با تصمیم های دولت بر هیچکس پویشیده نیست.

در مقام نمونه، «لشکر سی ام» نیروهای بسیج مردمی اوت سال گذشته از واگذاری مواضع خود در منطقه دشت های نینوا به نیروهای ارتش عراق خودداری کرد.

گروه های شبه نظامی تحت حمایت ایران همچون کتائب حزب الله, حرکات النجبا، عصائب اهل الحق، لشکر بدر و لشکر سرایا الخراسانی هم به نقض استقلال و خودمختاری دولت متهم شده اند.

این گروه های شبه نظامی به سرکوب معترضان عراقی متهم شده اند که با اعمال نفوذ آن ها، تسلط ایران و تضعیف استقلال و خودمختاری دولت و نیز حمله های ادامه دار به نیروهای ائتلاف بین المللی در عراق مخالف بودند.

الفیلی تاکید کرد «دیدگاه السیستانی بر ساخت و تقویت نهادهای دولتی و حاکمیت قانون و حصول اطمینان از این امر متمرکز شده است که عراق به یک عرصه تصفیه حساب بدل نشود».

او گفت «ادغام همه جناح ها با نهادهای رسمی دولتی به نفع ما است و آن ها باید وفاداری به کشور مادری شان را ثابت کنند».

بازسازی نیروهای بسیج مردمی ضروری است

الفیلی می گوید مسئله بازسازی نیروهای بسیج مردمی به یک پیمان سیاسی، یک اداره ملی و مستقل و ارزیابی کلی هر گونه اقدامی در این زمینه نیاز دارد.

او خاطرنشان کرد که عادل عبد المهدی، نخست وزیر پیشین کشور ژوئیه سال گذشته برای ادغام جناح های نیروهای بسیج مردمی در دل نیروهای امنیتی حکم صادر کرد اما این حکم هیچگاه به مرحله اجرا در نیامد.

علاء النشوع، کارشناس امور راهبردی عراق در گفتگو با دیارنا می گوید تصمیم چهار جناح هم پیمان با نجف در دل ارتش عراق «انعکاس دهنده تلاش ها برای تضعیف نفوذ گروه های شبه نظامی عراقی و منزوی کردن آن است که به ایران وفادار هستند».

وی می گوید این تصمیم همچنین از این واقعیت حکایت می کند که «این جناح ها دیگر نه تنها تمایل ندارند برنامه های ایران را اجرا کنند، بلکه نمی خواهند مسئول فعالیت هایی باشند که عوامل عراقی وابسته به ایران برای لطمه به امنیت و استقلال عراق انجام می دهند».

النشوع بر اهمیت تجزیه نیروهای بسیج مردمی تاکید می ورزد و خاطرنشان می کند این نیرو «قدرت و تخصص» ندارد و ظهور آن صرفاً ثمره شرایط اضطراری عراق پس از تهاجم داعش به کشور بود.

وی گفت هم اکنون که داعش شکست خورده است «ما باید در مسیر انحلال این جناح ها و ادغام اعضای آموزش دیده آن ها در دل نهادهای امنیتی تلاش کنیم».

او گفت که چنین تلاشی از نفوذ ایران و رفتار این گروه های شبه نظامی ممانعت به عمل می آورد، گروه هایی که خود را در مقام یک نیروی مخالف و یا حتی یک نیروی حاکم بر دولت تلقی می کنند. او افزود این تصمیم نظامی شدن جامعه عراق را هم کاهش خواهد داد.

دوری جستن از گروه های شبه نظامی هم پیمان با ایران

رهبران چهار جناح پیش از اعلام این خبر با نجاح الشمری و دیگر مقامات نظامی عراق دیدار و در مورد مکانیسم ادغام اعضای آن ها در دل ارتش گفتگو کردند.

زیاد السنجری خبرنگار به دیارنا می گوید خشم و انزجار عمومی نسبت به رفتار گروه های شبه نظامی وابسته به ایران در طی اعتراض های ادامه دار عامل کلیدی بود که به تصمیم این چهار جناح به جدایی از نیروهای بسیج مردمی منتهی شد.

وی تاکید کرد این جناح ها می خواهند از خشم مردم کوچه و خیابان در قبال گروه های شبه نظامی وابسته به ایران فاصله بگیرند، این گروه های شبه نظامی مسئول نقض حقوق بشر و ارتکاب به جنایات متعدد و غارت منابع کشور هستند.

السنجری افزود این اقدام در ضمن در برهه ای اتخاذ شده است که گروه های شبه نظامی حمله های خود به نیروهای ائتلاف بین المللی را افزایش داده اند. او می گوید این قدم «به عوامل ایران این پیام را ارسال می کند که آن ها به تنهایی مسئول این رفتار هستند».