Bespirsên deverê dibêjin ku milîsa Heşda Şebek berdewam e di rêgirtina li ber vegera tam a seqamgîrîyê û ewlehîyê bo Deşta Nînewayê,tevî xebatên li dar ên hikûmeta Îraqî û rêxistinên navdewletî.

Heşda Şebek, a ku li parêzgeha Nînewayê li Îraqê serdest e, ser bi Lîwayê 30ê yê Heşda Şaebî ye.

Sala par, Wezareta Xezîneyê ya Amerîkayê siza li ser fermandarê Lîwayê 30ê,Waed Qado (Ebû Caefer Şebekî sepand) weşand ji ber pêkanîna "binpêkirinên mafên mirov û gendelîyê" li dijî xelkê.

"Xelkê sivîl dibêjin ku Lîwayê 30ê berpirsyar e ji gelek tawanên kirêt, di nav de êşkence, talankirin, revandin û destdirêjîya sêksî," Xezîneyê di 18ê Tîrmehê de ragihand.

Şirovekar dibêjin ku tevî xebatên rawestandina zordarîya milîsan a li hemberî xelkê, milîs berdewam in di hêdîkirina berdestbûna aştîyê de.

"Astengekî mezin ji aştîyê re"

Heşda Şebek, ligel milîsên Ketaib Îmam Elî, Ketaib Hizbulah û Seraya Xoresanî,rêgireke mezin in li ber çespandina aştîyê û vegera awareyan bo Deşta Nînewayê, berpirsekî payebilind ê parêzgeha Nînewayê ji Diyaruna re ragihand, bi mercê ku navê wî neyê eşkerekirin.

Wî got ku ji ber gelemşe û kaosa li Bexdayê ji ber pirsa pêkanîna hikûmeta nû û xwenîşandanên li dar, kes baldarîyê nade binpêkiirnên ku ev milîs li dijî xelkê pêk tînin.

Wî got ku ev yek bertengkirina li ber azadîyên kesane û yên giştî li Deşta Nînewayê, ferzkirina bacan û girtina li ser malan bêyî hebûna rêdanên dadgehê dihundirînin.

Wî da zanîn ku polîs lêpirsînê dike di cihgirtina milîsan di revandina sivîlan de bo bi destxistina pereyan.

Bi dehan awareyên Deşta Nînewayê xwenîşandanek roja 6ê Sibatê li dar xist boşermezarkirina rewşa îroyîn a nebûna yasayê û binpêkirinên milîsan.

Xwenîşandanek li ser rêya serekî ya di navbera Duhok û Mûsilê de hat lidarxistin ku Kurd, Êzîdî, Musilman û Turkmen tê de beşdar bûn, ên ku pankartên ku doz dikin ku ew milîs ji deverên wan werin derxistin hatin bilindkirin, li gorî mîdyaya navxweyî.

Xwenîşanderan milîs bi têkdana ewlehîyê gunehbar kirin û gotin ku ew xeterîyeke mezin li ser hevjîyana aştîyane ya di navbera komên olî û etnî yên ku pêkhatîyên Deşta Nînewayê pêk tînin dirust dike.

Zordarî li dijî sivîlan

Endamê parlemanê Îraqê Muhemed Ebid Rebo, yê ku nûnerekî Nînewayê ye li parleman, ji Diyaruna re ragihand ku wî bi xwe zulm li ser destê milîsan dîtiye.

"Texmîn bike xelkên normal divê çi rewşê jîyan bike," wî got.

"Ez çûm bo xanîyekî li Deşta Nînewayê bi kirê bigirim, wan [milîsan] mercên xwe ferz kirin û heta destêwerdan di girêbestê de jî kirin," wî got. "Wan karê min asteng kir ji ber ku ew naxwazin ku tu kes kiryarên wan eşkere bike."

"Hikûmetê fermanek der xist ku tê de ji komên çekdar xwest ku ji hemû bajar û deverên niştecihbûnê vekişin û hêzên ewlekarîyê ewlehîyê biparêzin," wî got.

"Lê hinek ji van koman hîn xwe vedidizin û qebûl nakin ku biryarê bi cih bînin."

Rêxistinên NY û rêxistinên navdewletî yên din neçar bûn ku rêxistinên xwecihî bi pêkanîna projeyên xwe erkdar bikin, ji ber ku karmendên wan rastî bertengkirinan dihatin her dema ku wan serdana bajarên Deşta Nînewayê dikir, endamê berê yê encumena parêzgeha Nînewayê, Ehmed Hemdanî ragihand.

"Deverên li jêr kontrola polîs û artêşê pir aram in, û deverên li jêr kontrola komên çekdar hîn ne seqamgîr û arman in," wî ji Diyaruna re got.

"Me bêrîya xaka xwe kiriye"

şênîya ji Deşta Nînewayê awarebûyî bi navê Neîma Yeqûb, 49, ku aniha ew tev mêrê xwe li taxa EynKawa a Hewlêrê dijî, ji Diyaruna re ragihand ku ew dixwaze vegere mala xwe, "lê hebûna milîsan li wir dihêle ku ew der ne rihetbar be".

Yeqûb got ku ew û mêrê xwe Adara borî vegerîyan bo fehskirina rewşê, lê wan dît ku wan milîsan xalên pişkinînê ava kirine, û ferman li wê kirin ku hicabekê li xwe bike û ji otombîlê peya bibe bo ew wê pişkinîn bikin.

"Em bêrîya xak, dever, mal û taxên xwe dikin, lê aniha em nikarin biçin wan," wê got.

"Milîsa Şebek dixwaze dest deyne ser zevîyan, pere û çekan li Deşta Nînewayê, bi piştgirîya Îranê, li ser hesabê xelkê wê yên resen," lêkolînerê di warê Îraqê de, Mueyed Cuhêşî ji Diyaruna re ragihand.

Wî da zanîn ku fermandarê Lîwayê 30ê waed Qado tevlî qaçaxîya dermanên hişbir û nefta xav ji zevîyên neftê yên Nînewayê dibe, û milîtan cihên şûnwarî yên Aşûrî û dêr û kenîseyên din ên kevinar talan dikin.