موصل -- در موصل، شهری در شمال عراق که زمانی عملاً پایتخت «دولت اسلامی» (داعش) محسوب می‌شد، ناقوس‌های تازه نصب‌شدهٔ کلیسا در منطقه‌ای به‌صدا درمی‌آیند که اکنون امید، بازسازی، و وحدت بر آن مستولی شده است.

آدری آزولای، مدیرکل سازمان آموزشی، علمی، و فرهنگی سازمان ملل متحد (یونسکو)، در جریان بازدید روز ۱۶ اسفند خود از این کلانشهر در شمال عراق گفت: «این [ناقوس‌ها] برای همه به‌صدا درمی‌آیند.» هم‌اکنون، یونسکو در حال بازسازی کلیساها، مساجد، و دیگر ساختمان‌های ویران‌شده توسط داعش در موصل است.

موصل که به‌دلیل تنوع مذهبی و فرهنگی خود مشهور است، تحت اشغال وحشیانهٔ سه‌سالهٔ این گروه افراطی به‌شدت آسیب دید و بازسازی این شهر، همراه با تلاش‌ها برای بازگرداندن روحیه و شخصیت آن همچنان در جریان است.

داعش در سال ۱۳۹۶ بیرون رانده شد، اما نبرد برای بازپس‌گیری موصل، این شهر قدیمی را به ویرانه تبدیل کرد.

برای آزولای، که به‌منظور نشان دادن حمایت یونسکو از بازسازی عراق به این شهر سفر کرده بود، صدای این ناقوس‌ها به‌مثابه «نماد بازگشت به صلح، پیوند با تاریخ، و همچنین نمادی از امید به آینده» است.

یونسکو از سال ۱۳۹۷، بیش از ۱۵۰ میلیون دلار برای پروژه‌هایی در عراق، عمدتاً به‌منظور بازسازی موصل -- بازسازی مساجد، کلیساها، و خانه‌های قدیمی -- به‌عنوان بخشی از طرح «احیای روح موصل» جمع‌آوری کرده است.

ناقوس‌های نام‌گذاری‌شده به‌نام فرشتگان

یکی از برجسته‌ترین این بازسازی‌ها، السا (صومعهٔ بانوی زمان ما) است که در آن سه ناقوس کلیسا که به‌تازگی از فرانسه وارد شده‌اند، از برج ناقوسی که در آن نصب شده‌اند، طنین‌انداز می‌شوند.

دلیل نام‌گذاری «کلیسای ساعت» ساعتی بود که فرانسه در سال ۱۲۵۹ برای تقدیر از کارهای فرهنگی و اجتماعی اعضای فرقهٔ دومینیکن داده بود.

آزولی گفت که این صومعه نخستین مدرسهٔ دخترانهٔ عراق و نخستین دانشکدهٔ آموزگاران را برای زنان فراهم کرد. به‌گفتهٔ او، این صومعه میزبان نخستین چاپخانه در بین‌النهرین هم بود.

سه ناقوس جدید برنزی این صومعه به‌نام فرشتگان جبرئیل، میکائیل، و رافائل نامگذاری شده‌اند که سنگین‌ترین آنها ۲۷۰ کیلوگرم وزن دارد.

آزولای، وزیر فرهنگ سابق فرانسه، گفت که آنها در همان کارگاه ریخته‌گری فرانسوی در نرماندی که ناقوس‌های کلیسای نوتردام در پاریس در آن ساخته شده بود، ریخته و قالب‌گیری شدند.

او گفت: «ما از لحاظ جایگاه دینی، فرهنگی، همزیستی، آموزشی... در مکانی بسیار نمادین قرار داریم.»

اولیویه پوکیون، پدر روحانی فرقهٔ دومینیکن، در این‌باره گفت که دیوارهای این کلیسا با «سنگ باشکوه» بازسازی شده است.

صدای گفتگو

همچنین، یونسکو در حال بازسازی مسجد النوری موصل و منارهٔ الحدبه یا «گوژپشت» آن است که قدمت آن به قرن هفتم هجری خورشیدی بازمی‌گردد.

این اماکن در جریان نبرد برای بازپس‌گیری شهر از دست داعش ویران شدند. ارتش عراق داعش را به کارگذاری مواد منفجره در محل و منفجر کردن آن متهم کرده است.

این مسجد آخرین منطقهٔ شهر تحت کنترل داعش بود و زمانی که خبر تخریب آن به حیدر العبادی، نخست وزیر وقت رسید، اقدامات این گروه را به‌عنوان «اعلام رسمی شکست» داعش توصیف کرد.

تهاجم داعش بیشتر جمعیت مسیحی عراق را که هزاران سال در این منطقه زندگی می‌کردند از بین برد و تعداد آنها را به حدود ۴۰۰ هزار نفر کاهش داد.

در بهمن‌ماه، پوکیلون که بر عملیات نصب این ناقوس‌ها نظارت می‌کرد، گفت: «ما شاهد بازگشت زندگی به این منطقه هستیم.»

به‌گفتهٔ او، در شهر قدیمی موصل، ناقوس‌های کلیسا و منارهٔ مسجد همسایهٔ هم هستند و ساکنان می‌توانند صدای آنها را، که باورمندان را به عبادت فرامی‌خوانند، بشنوند.