ردپای ایران در همه جای یک شبکۀ چند میلیون دلاری قاچاق سلاح بین ایران، یمن و شاخ آفریقا دیده می‌شود؛ ایالات متحده روز سه‌شنبه (۱۰ آبان) نام این شبکه را در لیست سیاه قرار داد.

حجم زیادی از پول و سلاح ایران به این شبکۀ غیرقانونی تزریق شده است که طبق ادعاها، نیاز گروه الشباب، از شاخه‌های خشونت‌بار القاعده در سومالی، و «دولت اسلامی عراق و شام» در سومالی (داعش سومالی) با آن تأمین می‌شود.

دو روز پس از آنکه الشباب مسئولیت بمب‌گذاری‌های ۷ آبان در موگادیشو، پایتخت سومالی، را بر عهده گرفت، تحریم‌های آمریکا علیه هشت فرد و یک شرکت اعلام شد. این بمب‌گذاری‌ها منجر به جان باختن دست‌کم ۱۰۰ نفر و جراحت ۳۰۰ نفر شد.

طبق اعلام وزارت خزانه‌داری ایالات متحده، این تحریم‌ها «گره‌های حیاتی یک شبکۀ قاچاق سلاح را که وابستگی نزدیکی به داعش سومالی دارد» هدف قرار می‌دهد.

وزارت خزانه‌داری ایالات متحده با اشاره به اینکه این تحریم‌ها اولین تحریم‌های آمریکا علیه داعش سومالی است، گفت: «این شبکه‌ها عمدتاً بین یمن و سومالی فعالیت می‌کنند و روابطی قوی با القاعده در شبه‌جزیرۀ عربستان و الشباب دارند».

وزارت امور خارجۀ ایالات متحده گفت بسیاری از افراد تحت تحریم در دیگر فعالیت‌های غیرقانونی، از جمله دزدی دریایی و جرائم زیست‌محیطی، نیز دست دارند، که نشان‌دهندۀ همکاری آنها با شبکه‌های غیرقانونی فعال در منطقه است.

این وزارتخانه گفت: «داعش بیش از پیش به‌دنبال کسب درآمد در شرق آفریقاست. داعش سومالی، که به انجام حملات تروریستی علیه غیرنظامیان ادامه می‌دهد، بخش زیادی از بودجۀ خود را با اخاذی پول و نیرو از جوامع محلی کسب می‌کند.»

وزارت خزانه‌داری آمریکا افزود: «این گروه نسبت به تجار و غیرنظامیان سومالیایی که از آن حمایت مالی نکنند یا نیازهایش را تأمین نکنند اقدام به مجازات، ارعاب و ترور می‌کند».

داعش سومالی تحت لوای عبدالقدیر مؤمن در مهرماه ۱۳۹۴ با داعش بیعت کرد؛ عبدالقدیر مؤمن قبلاً از سرکردگان ارشد یکی از شاخه‌های الشباب در منطقۀ پانتلند سومالی بوده است.

ایالات متحدۀ آمریکا هم مؤمن و داعش سومالی را تروریست معرفی کرده است.

وزارت خزانه‌داری آمریکا گفت: «داعش سومالی عموماً با دیگر سازمان‌های تروریستی مانند الشباب و دزدان دریایی و گروه‌های قاچاق سومالیایی کار می‌کند که برای به‌دست آوردن سلاح و دیگر منابع، به هر خریداری که پول بدهد می‌فروشند».

قاچاق تفنگ از ایران

از بین هشت فردی که روز سه‌شنبه در لیست سیاه قرار گرفتند، چهار نفرشان ارتباط کاملاً مستند با اتباع ایرانی یا حوثی‌ها، گروه نیابتی ایران در یمن، داشته‌اند.

عبدالرحمان محمد عمر، که از یمن به سومالی سلاح قاچاق می‌کرد، تا سال ۱۳۹۹ یکی از فعال‌ترین واردکنندگان غیرقانونی سلاح در پاتلند محسوب می‌شد، و در مدت چهار سال بیش از ۲ میلیون دلار معامله انجام داده است.

وزارت خزانه‌داری ایالات متحده گفت او دست‌کم از اواخر سال ۱۳۹۵ کار تسهیل دستیابی به سلاح را برای داعش سومالی و الشباب انجام می‌داده و با سیف عبدالرب سالم الهیاشی، تسهیل‌گر القاعده در شبه‌جزیرۀ عربستان، همکاری نزدیک داشته است.

عمر در اوایل سال ۱۳۹۹ ارسال یک محموله سلاح از یکی از اعضای داعش یمن به داعش سومالی را تسهیل کرد. او در اوایل سال ۱۴۰۰ نیز کار تهیه و تدارک یک محموله سلاح از الشحر -- یک شهر ساحلی در استان حضرموت یمن را انجام داد.

این محموله، که به درخواست اعضای داعش سومالی تهیه شده بود، حاوی بیش از ۳۰ تفنگ جی۳ از ایران و سلاح‌های دیگری مانند بیش از ۳۰ جعبه مسلسل و تفنگ و چاشنی بمب‌های دست‌ساز بود.

وزارت خزانه‌داری آمریکا گفت عمر از اواسط سال ۱۴۰۰ در بندر بقعاد سومالی فعالیت دارد و سلاح‌های قاچاق را زیر بار یخ و ماهی یک لنج جاسازی و از یمن به مقاصد مختلف قاچاق می‌کند.

عمر زمانی که به بندر می‌رسد با فردی به نام احمد حاجی علی حاجی عمر تماس می‌گیرد، که نام او نیز روز سه‌شنبه در لیست سیاه قرار گرفت، تا سلاح‌ها را در کیسه‌های سفید شکر و برنج جاسازی و بار شتر و الاغ کرده و سپس شبانه به کوه‌های گاندالا ببرد.

در آنجا نیز محموله را اعضای داعش سومالی و الشباب تحویل می‌گیرند.

عمر با شرکت‌های فعال در زمینۀ ماهیگیری غیرقانونی، بدون مجوز و گزارش‌نشده و فعالیت ماهیگیری همراه با بیگاری نیز در تماس بوده است.

قاچاقچیان سلاح‌های ایرانی

محد عیسی عدن، قاچاقچی سلاح و شریک عمر در تجارت اسلحه، به هر دو گروه داعش سومالی و الشباب سلاح فروخته و بین سال‌های ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۹ حدود ۸۰۰٫۰۰۰ دلار پول به تأمین‌کنندگان سلاح در یمن انتقال داده است.

وزارت خزانه‌داری آمریکا گفت عدن تا اواخر سال ۱۳۹۴ با قاچاقچیان سلاح‌های ایرانی همکاری داشته و سلاح‌های خود را از هر دو مبدأ یمن و ایران دریافت می‌کرده است.

عدن در اواسط سال ۱۳۹۹ یکی از پرکارترین قاچاقچیان سلاح بوده که بین یمن و پانتلند سومالی فعالیت داشته و نقش یکی از رابط‌های کلیدی بین شبکه‌های قاچاق سلاح در یمن و سومالی را ایفا کرده است.

عیسی محمود یوسف، تسهیل‌گر سلاح و امور تدارکاتی داعش سومالی و قاچاقچی سلاح، که از بستگان مؤمن و یکی از سرکردگان سابق شبکۀ دزدان دریایی پانتلند است، نیز در پانتلند فعالیت دارد.

به‌گفتۀ وزارت خزانه‌داری آمریکا، یوسف شبکه‌ای از کشتی‌های قاچاق را اداره می‌کند، از جمله چند کشتی که متعلق به خود اوست و از آنها برای حمل انواع سلاح، از جمله تفنگ‌های ای‌کی-۴۷، پی‌کی‌ام، آر‌پی‌جی-۷ و قطعات بمب‌های دست‌ساز، از یمن به داعش سومالی استفاده می‌کند.

یوسف هماهنگی لازم برای ارسال محموله‌های سلاح و ملزومات غیرمرگبار را به درخواست مستقیم داعش سومالی انجام می‌دهد.

او علاوه بر قاچاق تجهیزات و محموله‌های تدارکاتی داعش سومالی و الشباب به بندر پانتلند، شبکه‌ای از قاچاقچیان بازار سیاه را نیز اداره می‌کند که در سال ۱۴۰۰ ارسال یک محموله سلاح و مهمات به داعش سومالی را سازماندهی کردند.

یوسف در اواخر سال ۱۴۰۰ با لنج خودش سفر شبه‌نظامیان داعش را از خاورمیانه به سومالی تسهیل کرد تا بتوانند در جلسات تغییر رهبری، تاکتیک‌ها و راهبردهای داعش سومالی شرکت کنند.

کارگزاران ماهیگیری مرتبط با حوثی‌ها

تا اواخر سال ۱۴۰۰، کسب‌و‌کارهای ایرانی با لنج‌ها و کارگزاران ماهیگیری مرتبط با حوثی‌ها قرارداد می‌بستند تا در آب‌های عمیق سواحل سومالی برایشان ماهیگیری انفجاری انجام بدهند.

این لنج‌ها متعلق به شبکه‌ای بود که از ماهیگیری به‌عنوان پوششی برای قاچاق و حمل سلاح‌های ایرانی و پولشویی استفاده می‌کرد. یوسف لنجی داشت که در همین شبکه برای ماهیگیری در آب‌های عمیق به‌کار می‌رفت.

هدف از ماهیگیری انفجاری در آب‌های عمیق این بود که با انفجار دینامیت در کف دریا، بیشترین تعداد ماهی را صید کنند.

ایران قبلاً به بهره‌کشی از ثروت ماهی یمن از طریق فعالیت‌های ماهیگیری غیرقانونی متهم شده است، حتی در شرایطی که این کشور در آستانۀ قحطی قرار دارد.

یوسف با سود حاصل از خرید سوخت در گاندالای سومالی و فروش آن در یمن، از القاعده در شبه‌جزیرۀ عربستان سلاح خریده و آن را به دزدان دریایی گاندالا فروخته است.

محمد احمد قاهیه سرکردۀ امنیه، شاخۀ اطلاعاتی الشباب، بود. قاهیه و مؤمن در اواخر سال ۱۳۹۸ با چند تبعۀ ایرانی که بیش از ۱۰٫۰۰۰ دلار پول به رهبری داعش سومالی دادند دیدار کردند.

همچنین، قاهیه و مؤمن خواستار ارسال یک محموله سلاح از یمن شدند که شامل بیش از ۲۰ جعبه مهمات ای‌کی-۴۷، چند جعبه مهمات تپانچه، تفنگ آر‌پی‌جی و تعدادی مسلسل پی‌کی‌ام بود.

افراد دیگری که نام آنها در لیست سیاه قرار گرفت شامل لیبان یوسف محمد، تسهیل‌گر آدم‌ربایی و مسئول ارشد امنیه الشباب؛ شرکت بازرگانی عمومی لیبان که تحت مدیریت خود اوست؛ و عبدالرحمان فاهیه عیسی محمود، امیر داعش سومالی، است.

اسامه عبدالمنجی عبدالله بکر اهل برزیل نیز هدف این تحریم‌ها قرار گرفت، که به‌گفتۀ وزارت خزانه‌داری آمریکا در سال ۱۳۹۵ با مقام‌های کره شمالی تماس گرفته است تا از آنها برای داعش سومالی سلاح و فناوری ضدپهپاد بخرد.

وزارت خزانه‌داری آمریکا گفت این خرید هیچ‌گاه انجام نشده است.