پنج روز پس از مرگ مهسا امینی، ٢٢ ساله، در حین بازداشت توسط «گشت ارشاد» تهران، اعتراضات در ایران به تمام کشور کشیده شده است و شهرهای متعددی به این اعتراضات پیوسته‌اند.

این اعتراضات جدی‌ترین اعتراضات در ایران از هنگام وقوع ناآرامی‌های آبان‌ماه ١٣٩٨ بر سر افزایش قیمت سوخت محسوب می‌شود و ویژگی آن حضور تعداد زیادی از زنان است.

تظاهرکنندگان در این اعتراضات کشوری خیابان‌ها را مسدود کردند، به سوی نیروهای امنیتی سنگ پرتاب کردند، خودروهای پلیس و سطل‌های زباله را آتش زدند و شعارهای ضدحکومتی سر دادند.

بسیاری از زنان با سرپیچی از قوانین سختگیرانۀ جمهوری اسلامی، روسری خود را از سر برداشته‌اند. برخی از آنها روسری‌های خود را آتش زده‌اند یا موهایشان را به صورت نمادین کوتاه کرده‌اند.

چندین تن از زنان مشهور ایرانی با انتشار تصاویر بدون روسری از خودشان در شبکه‌های اجتماعی به مخالفان پیوسته‌اند، اقدامی که در حوزۀ شبکه‌های اجتماعی ایران ممنوع است.

در تهران دانشجویان در مقابل گشت ارشاد که اعضای زن خود را برای سرکوب کردن اعتراضات و وادار کردن زنان به پوشاندن موهایشان به دانشگاه‌ها اعزام کرده است، می‌ایستند.

سرکوب اعتراضات

گزارش‌های متعدد از ایران مرگ دست‌کم هشت معترض را از روز جمعه (٢٥ شهریورماه) تاکنون تأیید کرده است. امینی که اهل استان کردستان بود در این روز در یکی از بیمارستان‌های تهران فوت کرد.

سه‌شنبه شب، پلیس برای متفرق کردن نزدیک به ١۰۰۰ تظاهرکننده به استفاده از گاز اشک‌آور و دستگیر کردن افراد متوسل شد.

اسماعیل زارعی کوشا، استاندار کردستان، روز سه‌شنبه گفت در جریان اعتراضات روز دوشنبه در این استان سه نفر کشته شدند.

فعالان می‌گویند ده‌ها نفر زخمی شده‌اند و نیروهای امنیتی را به استفاده از گلوله‌های جنگی متهم می‌کنند که منجر به بروز تلفات شده است.

به‌گفتۀ دیده‌بان حقوق بشر گزارش‌های شاهدان و ویدئوهای منتشرشده در شبکه‌های اجتماعی «نشان می‌دهد مقامات از گاز اشک‌آور برای متفرق کردن معترضان استفاده می‌کنند و ظاهراً در استان کردستان از نیروی مرگبار بهره گرفته‌اند».

گروه حقوق بشری کردی هه‌نگاو مستقر در نروژ اعلام کرد نسبت به سه مورد مرگ در شهرهای دیواندره، سقز و دهگلان در کردستان اطمینان یافته است.

این گروه افزود در کردستان ٢٢١ نفر زخمی و ٢٥۰ نفر دیگر دستگیر شده‌اند. همچنین در این استان در روز دوشنبه اعتصاب عمومی و در روزهای دوشنبه و سه‌شنبه دو روز عزای عمومی توسط مردم اعلام و رعایت شده است.

هه‌نگاو افزود در شهر بوکان دختری ١۰ ساله که تصاویری از بدن خون‌آلودش در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است زخمی شد، اما زنده است.

سازمان غیردولتی حقوق بشر ایران (IHR) مستقر در نروژ اعلام کرد نیروهای امنیتی در برخی مناطق از باتوم، گاز اشک‌آور، خودروهای آب‌پاش، گلوله‌های لاستیکی و گلوله‌های جنگی برای «سرکوب اعتراضات» استفاده کردند.

نت‌بلاکس، ناظر دسترسی به اینترنت به قطعی ٣/٥ ساعتی اینترنت منطقه‌ای در کردستان و همچنین قطعی جزئی اینترنت در تهران و سایر شهرها طی اعتراضات روز دوشنبه اشاره کرد.

جمهوری اسلامی در هنگام بروز اعتراضات در کشور به‌طور مرتب به محدود کردن دسترسی به اینترنت متوسل می‌شود.

علی خامنه‌ای، رهبر ایران که روز چهارشنبه در سالگرد جنگ ایران و عراق با تعدادی از فرماندهان نظامی دیدار کرد آشکارا در مورد اعتراضات فعلی سکوت پیشه کرد.

واکنش جهانی

مرگ امینی و واکنش ایران به اعتراضات با محکوم کردن چنین اقداماتی توسط سازمان ملل متحد، ایالات متحده، فرانسه و سایر کشورها مواجه شده است.

این وضعیت، ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری، را تحت فشار قرار خواهد داد. او پیش از این هم به‌خاطر پروندۀ حقوق بشر ایران با انتقادات شدیدی مواجه بوده است و قرار است روز چهارشنبه در هفتاد و هفتمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل سخنرانی کند.

به‌گفتۀ سازمان ملل در ژنو، ندی الناشف، سرپرست کمیساریای عالی حقوق بشر این سازمان، نسبت به مرگ امینی و «پاسخ خشونت‌آمیز نیروهای امنیتی به اعتراضات متعاقب آن» ابراز نگرانی کرد و خواستار انجام تحقیقات شد.

محمود امیری مقدم، رئیس سازمان حقوق بشر ایران، گفت کشورهایی که با ایران روابط دیپلماتیک دارند باید «با حمایت کردن از مطالبات مردم برای به رسمیت شناخته‌شدن حقوق اولیه‌شان، جلوی کشتار بیشتر توسط حکومت را بگیرند».

نام مهسا امینی پس از درگذشتش در روز جمعه در شبکه‌های اجتماعی به واژه‌ای پرتکرار تبدیل شد. در توئیتر بیش از ١۰ میلیون بار به زبان فارسی و پنج میلیون بار به زبان انگلیسی از این هشتگ استفاده شده است.

در اینستاگرام کارزار‌های «زن، زندگی، آزادی، از کردستان تا تمام ایران» و «من زنم، به دیدن موهایم بدون حجاب عادت کن» صدها هزار دنبال‌کننده را جذب خود کرده‌اند.

هشتگ مهسا امینی در تیک‌تاک ٩٦ میلیون بار مورد استفاده قرار گرفته است.