وین -- دیده‌بان هسته‌ای سازمان ملل متحد روز چهارشنبه (۱۶ شهریور) گفت قادر به تضمین ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران نیست.

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارشی که به رؤیت خبرگزاری فرانسه رسیده است گفت «در موقعیتی نیست که تضمینی برای صرفاً صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران بدهد».

در گزارش آژانس آمده است که در رفع ابهامات پیرامون سابقۀ وجود مواد هسته‌ای در سه سایت اعلام‌نشده در ایران «هیچ پیشرفتی» حاصل نشده است.

در این گزارش همچنین آمده که رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، «بیش از پیش نگران این موضوع است که ایران در زمینۀ مسائل پادمانی حل‌نشده در این دورۀ گزارش‌دهی با آژانس همکاری نکرده است».

در ادامۀ گزارش آمده که بنابراین «هیچ پیشرفتی در جهت رفع این مسائل حاصل نشده است».

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ایران را تحت فشار گذاشته است تا در مورد وجود مواد هسته‌ای در این سه سایت پاسخگو باشد، آنچنانکه این موضوع باعث شد در جلسۀ خردادماه شورای حکام آژانس قطعنامه‌ای در انتقاد از عملکرد ایران تصویب شود.

به‌گفتۀ یک دیپلمات در وین، با رسیدن ذخایر اورانیوم غنی‌شدۀ ایران به سطح ۶۰ درصد، این کشور تنها چند هفته با امکان ساخت بمب هسته‌ای فاصله دارد.

آستانۀ غنی‌سازی ۹۰ درصد برای استفاده در ساخت سلاح لازم است.

اما تحلیلگران هشدار داده‌اند که مشخص نیست ایران اقدامات بیشتری برای رسیدن به این نتیجه انجام داده است یا خیر.

نقض توافق سال ۱۳۹۴

در توافق هسته‌ای سال ۱۳۹۴ موسوم به برنامۀ جامع اقدام مشترک (برجام)، سقف مجاز غنی‌سازی اورانیوم برای ایران ۳٫۶۷ درصد تعیین شده است.

ایران پیش از توافق، اورانیوم را تا ۲۰ درصد غنی کرده بود و از سال ۱۳۹۷ غنی‌سازی را از این حد هم بیشتر کرده است.

ایران با اینکه شروط توافق را نقض کرده و در نتیجه تحت تحریم‌های بین‌المللی قرار گرفته است، همچنان خواستار رفع تحریم‌هاست تا بتواند صادرات خود را گسترش داده و از سوی دیگر به سیاست‌های توسعه‌طلبانه و فعالیت‌های بی‌ثبات‌کنندۀ خود در منطقه از طریق گروه‌های نیابتی ادامه بدهد.

ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجۀ ایران، روز دوشنبه گفت ایران امید دارد تحریم‌ها کم یا حذف شود تا بتواند به اروپا گاز طبیعی بفروشد.

کنعانی گفت: «در سایۀ وجود بحران در اوکراین و مشکلاتی که اروپا در تأمین انرژی مورد نیاز خود در بازار انرژی با آن مواجه است، در صورت ... لغو تحریم‌ها ... ایران می‌تواند تأمین‌کننده بخش بیشتری از نیاز اروپا ... به انرژی باشد».

منابع گفتند گرچه ایران پس از روسیه دومین ذخایر بزرگ گاز طبیعی جهان را دارد، به‌دلیل نبود زیرساخت‌های لازم قادر به افزایش صادرات خود از مقدار فعلی (که فقط به عراق و ترکیه صادر می‌شود) نیست.

ذخایر اورانیوم ایران فراتر از سقف تعیین‌شده

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارش جداگانه‌ای که روز چهارشنبه صادر شده است گفت ذخایر اورانیوم غنی‌شدۀ ایران حداقل ۱۹ برابر سقف تعیین‌شده در توافق هسته‌ای سال ۱۳۹۴ است.

در گزارش آژانس آمده که ذخایر اورانیوم ایران حدوداً ۳٫۹۴۰ کیلوگرم است که ۱۳۱٫۶ کیلوگرم بیشتر از مقدار اعلام‌شده در گزارش فصل گذشته است.

محمد اسلامی، مدیر سازمان انرژی اتمی ایران، روز سه‌شنبه گفت هدف این سازمان «تبدیل ایران به مرکزی برای طراحی و ساخت نیروگاه‌های اتمی است».

تهران اصرار دارد که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پیش از احیای توافق سال ۱۳۹۴ تحقیقات خود را پیرامون وجود مواد هسته‌ای در سه سایت اعلام‌نشده به پایان برساند.

پس از آنکه ایران در خردادماه دوربین‌های نظارتی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را به‌صورت یک‌طرفه غیرفعال کرد، اسلامی در تیرماه گفت که دوربین‌ها غیرفعال خواهد ماند.

بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران، روز پنجشنبه به گزارش جدید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی واکنش نشان داد و آن را «بی‌اساس» و «تهیه‌شده با انگیزه‌های سیاسی» خواند.

ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری ایران، گفته است که برای اینکه کشورش به توافق هسته‌ای برگردد، باید تحقیقات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پیرامون مسائل پادمانی خاتمه یابد.

رئیسی روز دوشنبه گفت: «بدون حل‌و‌فصل مسائل پادمانی، سخن از توافق معنا ندارد».

ایالات متحدۀ آمریکا بارها گفته است که نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باید ادامه یابد.

از بین رفتن اعتماد

جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیۀ اروپا که همواره در تلاش برای احیای توافق هسته‌ای بوده، گفته است که پس از تعاملات اخیر با ایران، «اطمینان کمتری» در مورد احیای توافق دارد.

او روز دوشنبه گفت: «متأسفانه باید بگویم که در این لحظه نسبت به ۲۸ ساعت قبل اطمینان کمتری ... در مورد چشم‌انداز حصول توافق دارم».

بورل در مردادماه به تعبیر خودش «متن نهایی» احیای توافق هسته‌ای سال ۱۳۹۴ را ارائه کرد و از ایالات متحده و ایران خواست به این پیشنهاد پاسخ «بله یا خیر» بدهند.

ایالات متحده در روز دهم شهریور اعلام کرد آخرین تغییرات پیشنهادی ایران در متن توافق «سازنده نیست».

بورل در مورد پاسخ ایران گفت: «اگر هدف این باشد که توافق فوراً انجام شود، مفید واقع نخواهد شد».

مذاکرات احیای توافق هسته‌ای سال ۱۳۹۴ با ایران از فروردین ۱۴۰۰ در دست انجام بوده است.