قاهره -- مناطق شمالی و شرقی سوریه مملو از مین‌های زمینی است که «دولت اسلامی» (داعش) در زمان تسلط خود بر این مناطق، در خانه‌های شخصی و در مزارع، ساختمان‌های کشاورزی، و جاده‌ها کار گذاشته بود.

اگرچه این گروه که در سال ۱۳۹۳ بر بخش‌هایی از عراق و سوریه تسلط یافته بود، در اسفند ۱۳۹۷ از آخرین قلمرو تحت سلطۀ خود در سوریه بیرون رانده شد، این میراث مرگبار همچنان باقی مانده و زندگی غیرنظامیان و فعالیت‌های بازسازی را تهدید می‌کند.

سازمان‌های محلی برای پاکسازی مین‌ها در این مناطق تلاش می‌کنند. آنها همچنین با برگزاری کارزارهایی آگاهی مردم را افزایش می‌دهند و به آنها توصیه می‌کنند که در صورت مواجهه با مین یا اشیاء مشکوک چه اقداماتی را انجام دهند.

به‌گفتۀ مصطفی شيلان، از اعضای یک تیم مهندسی وابسته به نیروهای دموکراتیک سوریه، که با یک سازمان غیرانتفاعی مین‌زدایی همکاری می‌کند، شمال و شرق سوریه به‌عنوان «مناطق قرمز» تعیین شده‌اند.

او به المشارق گفت که دلیل این نامگذاری وفور مین‌های زمینی و مهمات منفجرنشدۀ به‌جا مانده از نبرد علیه داعش در این مناطق است.

او گفت: «داعش مین‌هایی را به‌طور تصادفی و غیرمنظم در سراسر این مناطق کار گذاشته است و این مسئله آن مین‌ها را خطرناک‌تر می‌کند؛ چرا که نقشه‌ای برای یافتن و حذف آنها وجود ندارد.»

فعالیت‌های مین‌روبی

شيلان گفت که مین‌زدایی از طریق شناسایی میدانی، پویش‌های جامع، و واکنش به گزارش‌های شهروندانی که با اشیاء مشکوک مواجه می‌شوند، صورت می‌گیرد.

به‌گفتۀ او، هم‌اکنون عملیات مین‌زدایی را گروهی از متخصصان آموزش‌دیده توسط کارشناسان بین‌المللی در چند منطقه انجام می‌دهند.

شيلان در ادامه توضیح داد، مناطق به‌شدت مین‌گذاری‌ شده در سوریه، بر اساس تراکم جمعیتی‌شان و میزان خطری که این مناطق برای غیرنظامیان ایجاد می‌کند، برای انجام عملیات مین‌برداری در اولویت قرار گرفته‌اند.

او گفت: «داعش همه نوع مین زمینی را در سوریه به‌جا گذاشته است.»

او گفت: «مین‌های دست‌ساز بسیار خطرناک هستند؛ چرا که برخلاف مین‌های تولید شده در کارخانه‌های نظامی از لایۀ عایق برخوردار نیستند. همچنین مین‌های ضدخودرو و ضدتانک هم وجود دارد.»

به‌گفتۀ او، مین‌های ضدنفر کار گذاشته شده توسط داعش از بابت میزان آسیب‌رسانی شناخته شده هستند و چنانچه فردی روی آنها پا بگذارد، معلول می‌شود.

شیلان گفت که کارگران تاکنون بیش از ۲۵ هزار مین زمینی را پاکسازی کرده‌اند.

او یادآور شد، حدود ۶۰۰ نفر بر اثر انفجار مین‌های زمینی و دیگر مهمات باقیمانده در سوریه جان خود را از دست داده‌اند. همچنین بیش از ۳ هزار نفر از نجات‌یافتگان این انفجارها جراحات گوناگون، از زخم‌های خفیف گرفته تا آسیب‌دیدگی‌های جدی‌تر، مثل از دست دادن یک عضو، را متحمل شده‌اند.

افزایش آگاهی

آزاد دودیکی، از مسئولان هلال احمر منطقۀ کردی، به المشارق گفت که غیرنظامیان هر روز بر اثر مین‌های زمینی در شمال و شرق سوریه کشته و مجروح می‌شوند.

او گفت، در حالی که تیم هلال احمر و سازمان‌های غیرانتفاعی فعال در مین‌زدایی آگاهی جامعه را پیرامون خطرات موجود در «گسترده‌ترین مقیاس ممکن» افزایش می‌دهند، تیم‌های مهندسی تخصصی مشغول عملیات مین‌زدایی هستند.

دودکی گفت که این سازمان‌ها ضمن آموزش دادن به مردم نسبت به چگونگی رفتارشان در مشاهدۀ یک شیئی ناشناس، تأکید می‌کنند که باید محل پیدا شدن آن شیئی را ترک کنند.

سینان قامشلو، که رهبر یک تیم پاک‌سازی مین نیروهای دموکراتیک سوریه در شهر منبج است، می‌گوید که تعداد بالای کشته‌شدگان و مجروحان ناشی از مین‌های زمینی در شمال شرق سوریه عمدتاً به‌دلیل وابستگی ساکنان آن مناطق به کشاورزی و دامپروری است.

او به المشارق گفت که این شغل آنها را در معرض خطر قرار می‌دهد.

او افزود، اما غیرنظامیان آگاهی بیشتری پیرامون خطرات مین‌های زمینی و نحوۀ برخورد با آنها کسب کرده‌اند.

قامشلو گفت: «به‌رغم کاهش تعداد تلفات، انفجار مین‌های زمینی همچنان هر روز رخ می‌دهد.»

او گفت: «مین‌زدایی مناطق گستردۀ شمال و شرق سوریه نیازمند زمان، تخصص، تجهیزات، و تلاش‌های قابل توجهی است که فراتر از توانایی نیروهای دموکراتیک سوریه و دیگر سازمان‌های محلی است.»

قامشلو یادآور شد، برخی از مناطق، مانند جنوب استان الحسکه و شمال و شرق استان دیرالزور که در آنها کشاورزی فصلی انجام می‌شود، به‌مراتب خطرناک‌تر از مناطق دیگر هستند.