مسکو بلافاصله پس از حمله به اوکراین خواستار «حقوق» خود را در مذاکرات جاری در وین شد، مذاکراتی که با هدف احیای توافق هسته‌ای ١٣٩٤ ایران موسوم به برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) برگزار می‌شود.

ناظران گفتند که طبق گزارش‌ ها، این درخواست مسکو تیم مذاکره‌ کننده ایران را غافلگیر کرده است و روشن ساخته است که روسیه - که با رگبار تحریم‌ های بین‌المللی مواجهه است - تمایل دارد از ایران به‌عنوان ابزاری برای چانه‌ زنی جهت منافع اقتصادی خود استفاده کند.

سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه شنبه (١٤ اسفند) در بیانیه‌ای خواسته‌های جدید مسکو را بیان کرد.

او گفت مسکو پیش از حمایت از توافق هسته‌ای ایران، خواهان تضمین‌های کتبی از سوی ایالات متحده است مبنی بر اینکه تحریم‌های غرب علیه این کشور به دلیل جنگ اوکراین، بر همکاری اقتصادی و نظامی روسیه با تهران تأثیری نخواهد گذاشت.

ایران روز دوشنبه اعلام کرد از مسکو خواسته است در این زمینه شفاف‌سازی کند و سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه گفت لازم است «جزئیات» مسئله مشخص شود.

درخواست روسیه برای ارائه تضمین توسط ایالات متحده به‌ طور بالقوه می‌ تواند دستیابی به توافق را در این مذاکرات به تأخیر بیندازد. این مذاکرات برای تهران اهمیت زیادی دارد، چراکه موفقیت‌آمیز بودن آن می‌تواند منجر به رفع تحریم‌ها علیه ایران شود.

به گزارش خبرگزاری فرانسه، روز یکشنبه آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده گفت چنین خواسته‌هایی «بی‌ ‎ربط» هستند. او تأکید کرد تحریم‌ های روسیه به دلیل تهاجم این کشور به اوکراین «هیچ ربطی به توافق هسته‌ای ایران ندارد.»

ویکتوریا نولاند، معاون وزیر امور خارجه در امور سیاسی روز سه‌شنبه در جلسه کمیته روابط خارجی سنا گفت: «روسیه تلاش می‌کند دست بالا را بگیرد و خواسته‌های خود را در رابطه با برجام افزایش دهد.»

او افزود: «ما قرار نیست بازی بیا معامله کنیم را انجام بدهیم.» این سخنان او به یک برنامه تلویزیونی پرطرفدار اشاره دارد که در آن برخی از تماشاگران با مجری برنامه معامله می‌کنند.

غافلگیر شدن تهران توسط مسکو

ناظران گفتند رژیم ایران در مذاکرات با غرب به‌طور مداوم - و احمقانه - به روسیه چسبیده است، با این فرض که مسکو از آن حمایت خواهد کرد.

با این حال، مسکو بارها در عمل ثابت کرده است که حاضر است ایران را در راه منافع خود قربانی کند. از جمله در سوریه که روسیه در عین حال که به دنبال تحکیم نفوذ اقتصادی و نظامی خود است، سعی می‌کند ایران را به‌ تدریج از صحنه خارج کند.

جمهوری اسلامی شعار خود یعنی «نه شرقی و نه غربی» را به باد فراموشی سپرده است چراکه به روسیه و چین چسبیده است.

اما مسکو نشان داده است که دوست ثابت قدمی نیست.

لاوروف روز دوشنبه طی تماس تلفنی با حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران تأکید کرد که روسیه می‌خواهد احیای توافق هسته‌ای با ضمانت‌های ایالات متحده همراه باشد مبنی بر اینکه تحریم‌های اعمال شده در پاسخ به حمله روسیه به اوکراین، تجارت یا سرمایه‌گذاری روسیه با ایران را شامل نخواهد شد.

خواسته‌های لاوروف ایران را غافلگیر کرده است و باعث اختلال در مذاکرات هسته‌ای جاری شده است، به‌طوری که بنا بر گزارش‌ها علی باقری کنی، مذاکره‌ کننده ارشد ایران تنها یک روز پس از ورود به وین برای انجام مذاکرات، دوباره به تهران بازگشت.

به نظر می‌رسد خواسته‌های روسیه مستقیماً باعث شده است مذاکراتی که قرار بود آخر هفته گذشته به نتیجه برسد، به بن‌بست بخورد.

فرانسه روز سه‌شنبه هشدار داد تأخیرهای بیشتر می‌تواند مانع از احیای توافق هسته‌ای بین قدرت‌های جهانی و ایران شود، در همین حال واشنگتن گفته است که هیچ امتیازی به مسکو نخواهد داد.

منزوی و تحقیر شده

ناظران گفتند ایران از غرب فاصله گرفته و عقب نشسته است تا روسیه و چین را راضی نگه دارد. اما حالا می‌بیند که این کشورهای به اصطلاح متحد که حیاتش به آنها وابسته است، ایران را تحقیر می‌کنند.

منتقدان قرارداد ٢٥ ساله ایران با چین که جزئیات آن همچنان مبهم است، می‌گویند تهران عملاً کشور را به پکن تقدیم کرده است.

اکنون نیز بسیاری احساس می‌کنند روسیه که به مدت چندین دهه تسلیحات فرسوده خود را با قیمت‌های بالا به ایران می‌فروخت مذاکرات هسته‌ای ایران را برای منافع خود به گروگان گرفته است.

در این میان مردم ایران هستند که همچنان با مشکلات اقتصادی دست‌وپنجه نرم می‌کنند.

ریشه نارضایتی عمیق از روسیه به دی‌ ماه برمی‌گردد، یعنی وقتی ابراهیم رئیسی، رئیس‌ جمهوری ایران برای گفتگو درباره «همکاری بلندمدت در چارچوب ٢٠ ساله» به مسکو سفر کرده بود، اما با استقبال سردی مواجه شد.

ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه در فرودگاه از او استقبال نکرد و لاوروف نیز برای استقبال از همتای ایرانی خود در فرودگاه حاضر نشد.

مراسم استقبال رسمی در کرملین براساس پروتکل دیپلماتیک برگزار نشد، مسئله‌ای که بر موضع ضعیف تهران و قدرت‌ نمایی مسکو تأکید داشت.