ایران جلوی جریان آب رودخانه‌ها به عراق را گرفته است و در نتیجه موجب مختل شدن اقتصاد و تیرگی روابط دو کشور شده است.

ایران در اوایل آذرماه جریان آب را از خاک خود به رودخانه دیالی در شرق عراق به‌طور کامل قطع کرد و در نتیجه سطح آب دریاچه حمرین به شدت کاهش یافت.

پیش از این نیز، دولت اقلیم کرد در مهرماه گفته بود پس از انحراف مسیر رودخانه‌ای که از ایران به رودخانه سیروان جریان پیدا می‌کرد توسط دولت ایران، جریان آب آن به‌طور کامل قطع شد.

ایران همچنین مسیر سرشاخه‌های تغذیه‌کننده سدهای عظیمی مانند سد دوکان و رودخانه دجله را منحرف کرده است و باعث کاهش سطح آب شده است.

به گفته مقامات عراقی، قطع جریان آب بر مناطق حیاتی کشاورزی استان دیالی و بدره، جصان و هورالحریه و همچنین رودخانه شط العرب تأثیر نامطلوبی گذاشته است.

این مقامات گفتند چنین اقدامی می‌تواند منجر به مهاجرت اجباری ساکنان از مناطق جنوب عراق، به‌ویژه منطقه اهوار شود که در معرض خطر خشکسالی است.

مهدی الحمدانی، وزیر منابع آب عراق ٨ آذر در یک کنفرانس مطبوعاتی گفت دولت به سیاست‌های خارجی مرتبط با موضوع رودخانه‌ها و حقابه اهمیت زیادی می‌دهد.

الحمدانی از این بابت ابراز تأسف کرد که ایران بدون رعایت موازین و کنوانسیون‌های بین‌المللی، سیاست‌های آبی زیانباری را برای عراق در پیش گرفته است.

انسداد ١٢ رودخانه

غازی فیصل حسین، مدیر مرکز مطالعات استراتژیک عراق به المشارق گفت ایران تاکنون جریان بیش از ١٢ رودخانه اصلی را که به دجله می‌ریزند، مسدود کرده است.

این اقدام تعداد زیادی از کشاورزان را از آب آبیاری محروم کرده است و در نتیجه مزارع آنها به زمین‌های بایر تبدیل شده است.

حسین گفت: «کاری که ایران انجام می‌دهد نقض جدی اصول حسن همجواری و روابط همکاری است که در منشورهای بین‌المللی و همچنین توافق‌نامه‌های حقوق کشورهای واقع در کرانه‌های رودها تصریح شده است.»

او گفت این رفتار «شکلی از جنگ است و حاکی از موضع مثبتی نیست که روابط تاریخی، منافع متقابل و ارزش‌های مشترک مذهبی بین دو کشور را در نظر بگیرد.»

به گفته او عراق «نمی‌خواهد به سمت تشدید تنش کشیده شود، به همین دلیل طبق فصل چهارم منشور سازمان ملل متحد مبنی بر ضرورت حل و فصل اختلافات بین‌المللی از طریق روش‌های صلح‌آمیز، به ابزارهای فشار دیپلماتیک متوسل شد.»

حسین از جامعه بین‌المللی خواست تا بر ایران فشار بیاورد تا از نقض حقوق عراقی‌ها جلوگیری کند.

تهدیدی برای عراق

بر اساس گزارشی که در اردیبهشت‌ماه توسط طرح امنیت سیاره تهیه شد، درحال حاضر بیابان‌زایی ٣٩ درصد از زمین‌های عراق را درنوردیده است و ٥٤ درصد از مناطق کشاورزی آن در معرض خطر شوری قرار دارند.

بانک جهانی در آذرماه به این مسئله اشاره کرد که کاهش ٢٠ درصدی ذخایر آب عراق و کاهش بازده محصولات کشاورزی که ممکن است با تغییرات آب‌وهوایی تشدید شود، می‌تواند تولید ناخالص داخلی واقعی عراق را به میزان ٤ درصد یا ٦.٦ میلیارد دلار کاهش دهد.

عادل الاشرم، تحلیلگر سیاسی گفت تلاش‌های تهران برای مهار منابع آب «بخشی از سیاست هژمونیک ایران و طرح آن برای نابودی عراق و آسیب رساندن به اقتصاد و منافع عراقی‌ها است.»

او بر اهمیت ثروت آب برای عراق تأکید کرد، چراکه ٩٠ درصد آب این کشور که برای آبیاری زمین‌ها و طرح های کشاورزی و بهره‌ برداری از نیروگاه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد توسط جریان‌های آب ورودی از کشورهای همسایه تأمین می‌شود.

الاشرم گفت: «مردم کوچه و خیابان‌های عراق از رفتار ایران بسیار خشمگین هستند و اقدامات همسایه شرقی‌ خودشان را تهدیدی برای امنیت ملی و حقوق بین‌المللی خود درخصوص سهم عادلانه آب می‌دانند.»

او گفت اهمیت موضوع انسداد جریان آب از سوی ایران کمتر از اهمیت حمایت مالی و پشتیبانی آن از شبه‌نظامیانی نیست که می‌خواهند ثبات کشور ما را تضعیف کنند.