سیاستمداران و گروه‌های همسو با ایران در عراق مدتی است که فشار می‌آورند تا در بازار ساخت و ساز عراق به چین، متحد راهبردی رژیم ایران، اولویت بدهند.

اما به گفته تحلیلگران، بلندپروازی‌های این افراد و گروه‌ها همچنان با مخالفت کسانی در عراق روبرو می‌شود که باور دارند روابط نزدیک‌تر با چین صرفاً به نفع رژیم ایران خواهد بود، چرا که ایران می‌خواهد با قربانی کردن اقتصاد عراق به منافع خود دست یابد.

گروه‌های شبه‌نظامی همسو با ایران مانند کتائب حزب‌الله و عصائب اهل‌الحق چندی است که از رسانه‌های وابسته به خود خواستار اجرایی شدن توافق عراق و چین شده‌اند؛ این توافق روز ۱ مهر ۱۳۹۸ منعقد شد.

این توافق ۲۰ ساله هنوز اجرایی نشده چون در همان زمان مخالفت‌هایی با آن وجود داشت و همواره نیز بحث‌های تندی درباره جزئیات مفاد آن جاری بوده است.

این توافق بر این اساس استوار است که چین یک وام ۱۰ میلیارد دلاری به عراق بدهد و بازپرداخت آن به تدریج از محل درآمد حاصل از فروش نفت عراق به چین صورت بگیرد. قرار بر این بوده است که از وام مورد اشاره برای تأمین مالی طرح های بزرگ زیرساختی در عراق استفاده شود.

مخالفان می‌گویند با اجرایی شدن این توافق، نفت عراق تا مدت زیادی در گرو چین می‌ماند و کشور به چین بدهکار می‌شود.

نگرانی دیگر آنها این است که گروه‌های شبه‌نظامی همسو با ایران با استفاده از نفوذ خود می‌توانند به شرکت‌های ایرانی قراردادهای عملیاتی ثانویه در طرح های چینی بدهند.

ژانگ تائو، سفیر چین در بغداد، در تیرماه ۱۳۹۸ گفت رقم سرمایه‌گذاری‌های چین در عراق به ۲۰ میلیارد دلار می‌رسد که بخش عمده آن به صنعت انرژی مربوط می‌شود.

منافع عراق در بالاترین درجه اهمیت

غازی فیصل حسین، مدیر مرکز مطالعات راهبردی عراق، گفت نگرانی‌های موجود در مورد همه طرح ها یا قراردادهای آینده با چین نیز صدق می‌کند، چرا که از نظر بسیاری «صرفاً در خدمت منافع ایران و متحدانش» خواهد بود.

او گفت در ابتدای سال جاری میلادی، عراق به توافقی دست یافت که به واسطه آن و در ازای عرضه حدود ۴۸ میلیون بشکه نفت خام به چین (از تیر ۱۴۰۰ تا خرداد ۱۴۰۱) حدود ۲ میلیارد دلار ارز از چین وارد کشور می‌شد.

حسین گفت عدم واگذاری طرح بندر فاو بصره به چین نیز باعث شکست تلاش‌های چین و گروه‌های همسو با ایران شد.

در فروردین ۱۴۰۰، عراق شرکت دوو کره جنوبی را برای اجرای طرح عظیم این بندر انتخاب کرد و رقیب چینی را کنار گذاشت.

حسین گفت: «ضروریات منافع ملی ملاک نهایی است. دولت امروز بر این موضوع تمرکز دارد و پیشبرد همکاری‌ها به نفع چین، ایران یا هر کشور دیگری اهمیت ندارد.»

وی افزود: «نگرش‌ها نسبت به سرمایه‌گذاری چین نباید خصمانه تلقی شود. عراق خواهان روابط و توافق‌هاست، اما اینها نباید به گونه‌ای باشد که کشور به مستعمره ایران تبدیل شود و ثروت مردم عراق در گروه چین یا دیگران درآید.»

توافق ایران و چین

او گفت رژیم ایران طبق توافقی به ارزش ۴۰۰ میلیارد دلار که در سال ۱۳۹۸ منعقد شد و به موجب آن چین می‌تواند در بخش‌های مختلفی به توسعه و اجرای طرح ها بپردازد، «ثروت نفتی مردم را به چین فروخت» و می‌خواهد از طریق گروه‌های نیابتی‌ خودش همین کار را با عراق هم بکند.

او گفت طنز تلخی که در اتحاد ایران و چین وجود دارد این است که تهران این حقیقت را انکار می‌کند که چین «سابقه‌ای طولانی در نقض شدید حقوق مسلمانان دارد».

مستندات محکمی برای برخورد ظالمانه حکومت چین با اویغورها -- اقلیت قومی مسلمان در منطقه شین‌جیانگ -- وجود دارد و این کشور ده‌ها مکان مقدس مسلمانان، از جمله مقبره امام عاصم، را تخریب کرده است.

اما دولت جمهوری اسلامی تصمیم گرفته است که طور دیگری نگاه کند و با امضای توافق ۲۵ ساله عملاً چوب حراج به نفت ایران زده است.

به گفته غانم العابد، تحلیلگر مسائل سیاسی، ایران در تلاش برای نجات اقتصادش از تحریم‌های شدید بین‌المللی به آغوش چین پناه برده است.

این کشور می‌خواهد اتحاد خود را با چین و روسیه و همچنین کره شمالی تقویت کند و با تشکیل یک «کمپ جهانی» با فشارهای غرب مقابله کند.

العابد گفت پکن هم از سوی دیگر با کمک متحدانش به دنبال توسعه در همه مناطق است.

وی افزود هدف کلی چین شاید بزرگ‌تر از این باشد که صرفاً «سلطه اقتصادی» خود را بر جهان تحمیل کند و به این نکته اشاره کرد که شاید در صدد تثبیت «نفوذ نظامی» به بهانه محافظت از سرمایه‌گذاری‌های خود باشد.

عراق به دنبال روابط متعادل

العابد گفت گروه‌های نیابتی ایران در عراق فشار می‌آورند تا در سرمایه‌گذاری‌های عظیم کشورشان به چین اولویت بدهند، اما بلندپروازی‌هایشان همواره با شکست مواجه می‌شود و ناکام می‌مانند.

او گفت حقیقت این است که چنین سرمایه‌گذاری‌هایی صرفاً «رگ حیاتی» اقتصاد ایران و رژیم ایران -- که در آستانه سقوط است -- خواهد بود و بهای آن را ثروت عراق و آینده مردم این کشور می‌پردازند.

وی خاطرنشان کرد گروه‌های شبه‌نظامی می‌خواهند عراق فقط از محور ایران-چین-روسیه استقبال کند.

او یادآور شد که دولت عراق از طریق ایجاد روابط همکاری متعادل با همه کشورها بر اساس منافع مشترک، با موفقیت در جهت خلاف اراده این گروه‌های شبه‌نظامی حرکت می‌کند.

او همچنین حرکت اخیر عراق را برای مشارکت دادن کشورهای منطقه نظیر اردن، مصر و عربستان سعودی در طرح‌های بازسازی زیرساخت‌های کشور از طریق طیف گسترده‌ای از سرمایه‌گذاری‌ها تحسین کرد.

روز شنبه (۶ شهریور)، عراق میزبانی نشست سران کشورهای منطقه را بر عهده داشت که هدف آن ایفای «نقش وحدت‌آفرین» بغداد در مقابله با بحران‌هایی بود که منطقه را تکان داده است.

در این نشست، سران کشورهای اردن، مصر، قطر، امارات متحده عربی، کویت، ترکیه، عراق، ایران، عربستان سعودی و فرانسه گرد هم آمدند.