به گفته ناظران، پس از شکست داعش، گروه‌های شبه‌نظامی عراق در انتخابات مجلس این کشور در سال ۱۳۹۷ به برخی منافع سیاسی دست یافتند، اما در انتخابات پیش رو که قرار است مهرماه سال جاری برگزار شود با چالش سختی روبرو خواهند بود.

گروه‌های شبه‌نظامی با حمله به اهداف عراقی و بین‌المللی و ارعاب یا قتل مخالفان سیاسیشان همچنان تهدیدی برای امنیت و ثبات و حاکمیت مستقل عراق محسوب می‌شوند و حمایت عمومی را از دست داده‌اند.

از زمان شروع جنبش اعتراضات مردمی در مهرماه ۱۳۹۸، گروه‌های شبه‌نظامی مورد حمایت ایران در عراق از سوی بسیاری از مردم مسئول قتل و آدم‌ربایی یا حمله به بیش از ۷۰ فعال عراقی شناخته شده‌اند.

در آخرین نمونه از این ارعاب‌ها، یک فعال عراقی که منتقد گروه‌های شبه‌نظامی مورد حمایت ایران بود در اوایل هفته جاری ربوده شد و مورد ضرب و شتم قرار گرفت.

ناپدید شدن علی المقدام، روزنامه‌نگار و فعال و پژوهشگر، روز جمعه (۱۸ تیر) باعث نگرانی شدید دوستان و حامیان او شد؛ وی روز شنبه با حالت مجروح در حومه بغداد آزاد شد.

نیروهای امنیتی او را از دست آدم‌ربایان نجات دادند و مصطفی کاظمی، نخست‌وزیر عراق، روز یکشنبه در یکی از بیمارستان‌های بغداد به عیادت او رفت.

از ابتدای سال جاری میلادی تاکنون، گروه‌های شبه‌نظامی مورد حمایت ایران تقریباً ۵۰ حمله علیه پایگاه‌های محل استقرار نیروهای ائتلاف بین‌المللی ضد داعش، سفارتخانه‌ها و کاروان‌های لجستیکی عراقی انجام داده‌اند.

ثار المهندس، از گروه‌های وابسته به کتائب حزب‌الله، مسئولیت آخرین حمله راکتی به پایگاه هوایی عین‌ الاسد در استان انبار را به عهده گرفت.

در آخرین نمونه از خشونت گروه‌های شبه‌نظامی، نیروهای ائتلاف بین‌المللی در سوریه در همسایگی عراق نیز هدف قرار گرفته‌اند.

به گفته دیدبان حقوق بشر سوریه، روز یکشنبه یک خمپاره در میدان گازی کونوکو واقع در استان دیرالزور در شرق سوریه فرود آمد؛ این میدان گازی در نزدیکی یک پایگاه نیروهای ائتلاف بین‌المللی واقع شده است.

دیدبان حقوق بشر سوریه ضمن اعلام اینکه احتمالاً گروه‌های شبه‌نظامی هوادار ایران مسئول این حادثه بوده‌اند، گفت بلافاصله پس از این حمله که در پی چند حمله دیگر به میدان نفتی العمر در همان حوالی صورت گرفته تلفاتی گزارش نشده است. نیروهای ائتلاف در العمر هم مستقرند.

از دست دادن حمایت سیاسی

این ائتلاف شبه‌نظامی که هفت سال پیش برای مبارزه با داعش تشکیل گردید، با نیروی مسلح کشور ادغام شد. سپس این [ائتلاف] وارد عرصه سیاست شد.

کارشناسان می‌گویند این اتحاد که دومین بلوک بزرگ مجلس عراق را در اختیار دارد و دوستان قدرتمندی در ایران دارد و از دارایی‌های مالی زیادی برخوردار است اکنون به نیروی حاکم در سیاست عراق تبدیل شده است.

یک مقام ارشد نظامی به شرط محفوظ ماندن نامش به خبرگزاری فرانسه گفت که این اتحاد عواملی در تمامی نیروهای مسلح رسمی کشور دارد.

او گفت گروه‌های مسلح عضو این اتحاد در تلاش برای تجزیه نیروهای امنیتی دولتی هستند تا بتوانند «آنها را تضعیف کنند و از میان ببرند»، گرچه فرماندهان وطن‌پرست هم در برابر این تلاش‌ها مقاومت می‌کنند.

گروه‌های شبه‌نظامی بعضی از بنادر اصلی و گذرگاه‌های مرزی زمینی عراق را تحت تسلط دارند و با رشوه‌ گیری بودجه عملیات‌های خود را تأمین می‌کنند و به حمایت از متحدانشان، از جمله ایران و نایبان منطقه‌ای آن نظیر حزب‌الله می‌پردازند.

محبوبیت اتحاد گروه‌های شبه‌نظامی باعث شد تا در انتخابات مجلس عراق در سال ۱۳۹۷، که اولین تلاش آن برای حضور در عرصه سیاست بود، رتبه دوم را کسب کند.

اما در انتخابات پیش رو در مهرماه سال جاری، مسئولین مجلس و دیگران بر این باورند که باید انتظار رتبه پایین‌تری برای این اتحاد داشت.

طه اللهیبی، نماینده سابق مجلس عراق، گفت اتحاد گروه‌های شبه‌نظامی به موجودیتی خطرناک تبدیل شده است که عراق را با منابع خودش تهدید می‌کند چرا که از خزانه عراق بودجه سالانه می‌گیرد.

دولت در سال ۱۳۹۹ بیش از ۲.۴ هزار میلیارد دینار عراق (۱.۶ میلیارد دلار) بودجه به این اتحاد تخصیص داد، رقمی که از مجموع بودجه چند وزارتخانه بیشتر است.

«احترامی برای دولت قائل نیستند»

اللهیبی گفت، بسیاری از گروه‌های شبه‌نظامی علی‌رغم امتیازات و بودجه‌هایی که دریافت می‌کنند، خود را جزئی از دولت نمی‌دانند «مگر در مواقعی که وقت دریافت بودجه‌ شان باشد.»

او گفت که آنها کمتر احترامی برای دولت قائل نیستند و دائماً با اقداماتشان عراق را به خطر می‌اندازند.

وی با اشاره به قصد ایران برای استفاده از این گروه‌های شبه‌نظامی جهت «تضعیف ارتش عراق و گروگان گرفتن کشور»، افزود سپاه پاسداران این گروه‌های شبه‌نظامی را «یک نیروی نظامی کمکی» می‌داند.

جلیل خلف المحمداوی، افسر نظامی بازنشسته عراقی، گفت که گروه‌های شبه‌نظامی مورد حمایت ایران با دولت عراق می‌جنگند و باعث رعب وحشت می‌شوند و به افراد غیرنظامی حمله می‌کنند.

او گفت: «ما با جانفشانی‌ها و تلفات فراوان پرونده داعش را بستیم و می‌خواهیم جهان امروز دست یاری خود را به سوی ما دراز کند تا بتوانیم زیرساخت‌های ویران [کشور] را دوباره بسازیم و برای آینده‌ای شکوفا ثبات ایجاد کنیم.»

المحمداوی افزود: «گروه‌های شبه‌نظامی سعی دارند کشور را به جنگ و درگیری بکشانند و ما را به قعر تاریکی فرو برند.»

در آستانه انتخابات مجلس در مهرماه، برخی ناظران ترس از تکرار سناریوی سال ۹۷ دارند که گروه‌های شبه‌نظامی از نفوذ و سلاح‌هایشان برای کسب منافع سیاسی و به دست آوردن کرسی در مجلس فعلی استفاده کردند.

اما دیگران می‌گویند نفوذ گروه‌های شبه‌نظامی قطعاً رو به افول است.

سرمد الطائی، نویسنده و روزنامه‌نگار، با اشاره به شعار «ما میهن می‌خواهیم» که مردم در جنبش اعتراضی سر می‌دادند، گفت که شبه‌نظامیان پس از اقدام به سرکوب خشونت‌آمیز اعتراضات مردمی، محبوبیت خود را از دست داده‌اند.

وی افزود این شعار به اراده مردم عراق برای تشکیل یک صحنه سیاسی جدید، آزاد و مردمی اشاره دارد، سیاستی که عاری از ارعاب ظالمانه و نفوذ ایران است.