ناظران عراقی می گویند، شدت اختلافات میان شبه نظامیان هوادار ایران که در عراق فعالیت می کنند، افزایش یافته است. به گفته این ناظران، این امر ممکن است سبب عمیق تر شدن شکاف های بین آنها شود.

این اختلافات به ویژه میان کتائب حزب الله و عصائب اهل الحق بسیار آشکار است و هر کدام تلاش می کند سلطه خود را به دیگری تحمیل کند.

پیشینه این اختلافات به بهمن ماه گذشته برمی گردد. در آن زمان اعلام شد که عبدالعزیز المحمداوی معروف به «ابوفدک» یا «الخال»، فرمانده برجسته کتائب حزب الله، به عنوان جانشین ابومهدی المهندس منصوب شده است.

المهندس، معاون رئیس نیروهای بسیج مردمی (حشدالشعبی)، دی ماه گذشته در نزدیکی فرودگاه بغداد بر اثر حمله آمریکا کشته شد. قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، نیز در آن حمله از پا درآمد.

انتصاب المحمداوی سایر گروه های شبه نظامی، از جمله عصائب اهل الحق، را خشمگین کرده است؛ چرا که این امر موجب تحکیم نفوذ کتائب حزب الله در میان نیروهای حشدالشعبی می شود.

مزاحم الحویت، سخنگوی عشایر عرب اقلیم کردی، به دیارنا گفت که همه گروه های وفادار به ایران، از جمله کتائب حزب الله و عصائب اهل الحق، در زمینه «خدمت به برنامه ایران» توافق نظر دارند.

او گفت که شبه نظامیان طرفدار ایران، معروف به «وفاداران»، از دستورهای علی خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی، پیروی می کنند. به گفته او، این پیروی به ویژه در مورد هدف قرار دادن نمایندگی های دیپلماتیک و حضور نظامی بین المللی در عراق صدق می کند.

وی گفت که در این موضوع خاص، هیچ اختلافی میان آنها وجود ندارد.

به گفته او، هسته مرکزی این اختلاف این است که هر یک از این دو طرف مایل است رقابت طرف دیگر را حذف کند و وفاداری و نفوذ را به انحصار خود درآورد.

وی افزود: «وقتی سلطه، منبعی برای کسب ثروت باشد رابطه میان دو طرف قطعاً رابطه ای آرمانی نخواهد بود و بی اعتمادی عمیق حاکم خواهد شد.»

کشمکش بر سر منابع و توسعه

الحویت می گوید که در حالی که نیروهای نیابتی ایران به طور مشترک در منطقه نفوذ دارند، مخفیانه بر سر گسترش مناطقی که جنگجویانشان در آنها حضور دارند با یکدیگر درگیر هستند و تلاش می کنند منابع درآمد خود را به حداکثر برسانند.

او گفت که آنها این کار را از راه مشارکت در فساد، قاچاق، و فعالیت های اقتصادی غیرقانونی انجام می دهند.

ایرج مسجدی، سفیر ایران در بغداد، روز ۱۵ آذر در یک مصاحبه تلویزیونی که از شبکه العالم ایران پخش شد، به وجود اختلافات میان این شبه نظامیان اذعان کرد.

اما او با کم اهمیت جلوه دادن این تنش ها، آنها را «یک چیز عادی» توصیف کرد. او همچنین این موضوع را که دولت ایران مسئول تحریک آنها بوده است، انکار کرد.

ادعای مسجدی در این مصاحبه مبنی بر حمایت نکردن ایران از گروه های مسلحی که از دستورهای دولت عراق پیروی نمی کنند، با خشم عراقی ها در رسانه های اجتماعی رو به رو شده است.

چند هفته پیش از آن، اسماعیل قاآنی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران، به بغداد رفت. این نشانه آشکاری از تشدید اختلافات میان نیروهای نیابتی ایران بود.

بنا به گزارش ها، سفر او با هدف درخواست برای حفظ آتش بس اعلام شده در روز ۱۹ مهر میان گروه های مرتبط با کتائب حزب الله انجام شد. آن توافق متوقف شدن حملات به منافع ایالات متحده و بین المللی را خواستار شده بود.

این آتش بس تاکنون دو بار نقض شده است.

در روز ۲۷ آبان، رگباری از موشک منطقه سبز و نواحی اطراف آن را هدف قرار داد و به کشته شدن یک دختربچه منجر شد.

و روز ۲۰ آذر، دو کاروان حامل تجهیزات تدارکاتی برای ائتلاف بین المللی هدف حمله قرار گرفت. یکی از آن حملات در نزدیکی بغداد و دیگری در جنوب کشور روی داد.

«هدف اصلی» سفر قاآنی

ناظران، از جمله الحویت، می گویند که هدف اصلی سفر قاآنی، آرام کردن اختلافات فزاینده میان نیروهای نیابتی ایران بود. به گفته این ناظران، ایران می ترسد روابط میان نیروهای نیابتی اش از هم گسسته شود و وضعیت غیرقابل مهار شود.

الحویت گفت که این امر با توجه به نزدیک شدن انتخابات و آغاز رقابت های انتخاباتی نگران کننده است. انتخابات قرار است روز ۱۶ خرداد ۱۴۰۰ برگزار شود.

قیس الخزعلی، رهبر عصائب اهل الحق، روز ۲۹ آبان در جریان مصاحبه ای با تلویزیون دولتی نقشی را که ابوفدک، رقیب او، در ترتیب دادن این آتش بس ایفا کرده بود، کم اهمیت جلوه داد. این موضع گیری نشان می دهد که تلاش های قاآنی نتوانسته است به این شکاف و اختلاف التیام بخشد.

الخزعلی همچنین اعلام کرد که آن آتش بس پایان یافته است.

غازی فیصل حسین، رئیس مرکز مطالعات راهبردی عراق، به دیارنا گفت که شبه نظامیان هوادار ایران یک دستور کار ملی را اتخاذ نمی کنند. وی گفت که آنها «همواره کشور را به سوی گردابی از مشکلات، بحران ها، و بی ثباتی سوق می دهند.»

وی گفت: «آنها گروه هایی بی نظم و ایجاد کننده هرج و مرج هستند که برای اجرا کردن راهبرد توسعه منطقه ای، که توسط ایران دنبال می شود، فعالیت می کنند. شالوده [این راهبرد] بر گسترش ویرانی و تخریب و دامن زدن به افراط گرایی در منطقه استوار است.»

وی افزود: «این گروه ها حتی میان خودشان نیز به این رفتارهای خصمانه دست می زنند.» او یادآور شد که نشانه های اختلاف از هم اکنون آشکار شده است.

او گفت که میان شبه نظامیان وفادار به ولی فقیه (خامنه ای) و گروه های وابسته به مراجع دینی در نجف اختلاف وجود داشته است.

چهار جناح همسو با نجف -- یعنی لواء انصار المرجعیه، لواء علی اکبر، لشکر رزمی عباس، و لشکر رزمی امام علی -- روز ۱۴ آذر بار دیگر بر تعهدشان مبنی بر پاسداری از اقتدار حکومت تأکید کردند.