کارشناسان در گفتگو با دیارنا گفتند در شرایطی که تحریم های ایالات متحده سبب کاهش اختصاص بودجه این گروه به عملیات خارجی شده، شکاف و اختلاف بین جناح های مسلح تحت حمایت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران در شرق سوریه افزایش پیدا کرده است.
بنا به گفته کارشناسان، شکاف ها اساساً بین «کتائب حزب الله»و فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و گروه های نیابتی ایجاد شده است که برای کسب قدرت و اعمال نفوذ در منطقه رقابت می کنند.
ناظران می گویند رقابت شدید برای رهبری و کسب قدرت و کنترل منابع ثروت و اعمال نفوذ بین احزاب حاکم در منطقه از جمله عوامل اصلی ظهور این اختلاف ها و شکاف هاست.
حدود ۲۰ گروه شبه نظامی عراقی در شرق سوریه متمرکز و فعال هستند. به جز کتائب حزب الله، معروف ترین گروه های شبه نظامی مستقر در این منطقه النجبه، لشکر ذوالفقار، حیدریون و لشکر سید الشهداء هستند.
گروه های شبه نظامی ایرانی، افغان (فاطمیون)، پاکستانی (زینبیون) و لبنانی هم برای کسب قدرت و پایگاه ویژه در منطقه رقابت می کنند.
«هر یک از طرفین در پی سلطه بر دیگری است»
گروه های شبه نظامی تحت حمایت سپاه، حتی آن گروه هایی که اعضای آن ها اتباع عراقی هستند کتائب حزب الله را به تصمیم گیری یک جانبه متهم می کنند و آنها را متکبرانه به حاشیه می رانند.
شیخ مضر الاسعد، یکی از اعضای «شورای عشیره ای» سوریه می گوید در شرایطی که هر یک از طرفین درگیری ها قصد دارد بر دیگری سلطه داشته باشد، اعمال نفوذ کند و بر روند تصمیم گیری ها نظارت کند، این اختلاف ها بیش از هر زمان دیگری ظهور کرده است.»
او در گفتگو با دیارنا تأکید کرد «در حال حاضر بین نهادهای وفادار به ایران شکاف و اختلاف داخلی جدی وجود دارد و هر یک از آن ها برای کسب قدرت و رهبری، تملک زمین و منابع طبیعی در شرق سوریه، عمدتاً نفت و گاز، رقابت می کند».
آقای الاسعد می گوید: «تحریم هایی که علیه حکومت ایران و سوریه اعمال شده، سبب شده است منابع مالی که به گروه های نیابتی وفادار به ایران اختصاص داده می شود، کاهش یابدو همین امر عامل ظهور اختلاف ها و شکاف ها بوده است».
تنش بین فرماندهان ارشد سپاه در سوریه و گروه های شبه نظامی هم پیمان با سپاه، به ویژه کتائب حزب الله، به طور جدی افزایش پیدا کرده است و در شرایطی که هر یک از ستیزه جویان کتائب حزب الله ماهی ۱ هزار و ۵۰۰ دلار حقوق می گرفتند امروز حقوق آنها به کمتر از ۳۰۰ دلار کاهش پیدا کرده است.
او می گوید به علاوه بمباران مداوم مواضع گروه های نیابتی ایرانیدر دره فرات عامل افزایش تنش، خشم و انزجاربوده است.
آقای الاسعد می گوید وضعیت در مناطقی که گروه های شبه نظامی تحت حمایت ایران نفوذ دارند به میزان چشمگیری رو به وخامت گذاشته است.
او گفت: «ساکنان شهرهای مختلف شرق سوریه، مناطقی همچون المیادین، الکسرا، دیرالزور، الشامیه، البوکمال، المراعیه و التبنی به دلیل عملکرد این گروه ها و نقض قوانین و مقررات منطقه به شدت آسیب دیده اند».
او در ادامه یادآوری کرد عناصر این گروه ها املاک و اموال و زمین ها مردم را توقیف کرده اند و محصولات کشاورزی آن ها را می دزدند. در نتیجه تعداد زیادی از ساکنان این مناطق ناچار شده اند به دلیل کمبود شدید مواد غذایی، مالیاتی که گروه های شبه نظامی اخذ می کنند و رکود اقتصادی حاکم بر منطقه، شهر محل سکونت خود را ترک کنند.
بحران مالی اختلاف ها را عمیق تر می کند
زیاد المنجد، تحلیلگر سیاسی اهل سوریه می گوید «کتائب حزب الله، چه در عراق و چه در سوریه یکی از بی رحم ترین عوامل سپاه محسوب می شود».
او در گفتگو با دیارنا تاکید کرد اختلافهایی که بین اعضای این گروه ایجاد شده، هنوز بر ماهیت راهبردی مناسبات بین آنها اثری نگذاشته است، اما این اختلاف ها اغلب بر «مسائل شخصی و تاکتیکی» متمرکز هستند.
وی می افزاید با آن که آشکار است که ایران سال های بسیاری است که با گشاده دستی بودجه این گروه های شبه نظامی را تامین کرده است، انتظار می رود تداوم تجربه بحران مالی، شکاف ها و اختلاف های آنها را عمیقتر و درون این گروه ها را شکننده تر کند.
او گفت امروز شرایط تغییر کرده است و شبه نظامیانی که به این گروه ها پیوسته اند، سوری تبارهای فقیری هستند که از حقوق و دستمزد پایین گلایه می کنند، چون تعداد زیادی از آنها از ابتدا به جای پیروی از دیدگاه های عقیدتی این گروه ها به دلیل نیاز به پول عضو این گروه ها شدند.
وی در بخش دیگری از این گفتگو گفت: «گروه های تحت حمایت ایران برای حفظ منافع اقتصادی خود به هر ابزاری متوسل می شوند. آنها از زمانی که کنترل مناطق شرقی سوریه را به دست گرفته اند، ثروت جمعیت محلی را غارت کرده اند».
«آنها همچنین با اشغال املاک و مستغلات مردم برای سکونت ستیزه جویان عضو این گروه و خانواده های آنها ماهیت جمعیتی این مناطق را تغییر داده اندتا در نهایت به منافع ایران خدمت کنند».
چالش پر کردن جای خالی سلیمانی
غانم العابد، تحلیلگر سیاسی عراقی تبار، می گوید: «تنش بین گروه های نیابتی ایران در سوریه صرفاً منعکس کننده رقابتی است که از دی ماه و از زمان ترور سرلشکر قاسم سلیمانی فرمانده سپاه قدس سپاه پاسداران در عراق پدیده آمده است.»
او در گفتگو با دیارنا می گوید اسماعیل قاآنیکه جانشین سلیمانی شده، هنوز موفق نشده است جای خالی او را پر کند و شرایط را به حالت گذشته بازگرداند».
او در بخش دیگری از این گفتگو می گوید سرعت رقابت برای رهبری به طور روزافزون افزایش می یابد. وی می افزاید جناح های خاصی «به تازگی بدون مشورت با فرماندهان سپاه اقدامات یک جانبه اتخاذ کرده اند».
آقای العابد گفت ایران مدتی طولانی است که تلاش می کند مهار خود بر را مناطق مرزی بین عراق و سوریه تقویت کند و حضور راهبردی خود را در این منطقه قوت بخشد.
العابد افزود: «ایران طی چند ماه گذشته در منطقه مرزی سه اردوگاه جدید برای اعضای گروه های نیابتی خود تأسیس کرده است.» وی گفت احتمال دارد این اردوگاه ها سرعت قاچاق از گذرگاه های غیررسمی را افزایش دهد. ممکن است هدف ایران آن باشد که بخشی از شکست هایی را که ایران در پی تحریم ها متحمل شده، جبران کند.»
