توان مالی دولت ایران به مالیات و درآمدهای نفتی وابسته است. درآمدهای نفتی ایران با وجود اهمیت آن عمدتاً به یکی از این دو صورت صرف می شوند، توسعه و گسترش نهادهای دینی روحانیون، یا تأسیس و استقرار گروه های شبه نظامی مستقر در خارج از کشور توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است.
فعالیت های سپاه با هدف مداخله در امور کشورهایی همچون عراق، لبنان، یمن و سوریه انجام می شوند. مقادیر عظیمی از پول ایران صرف این نوع فعالیت ها می شود که برای مردم ایران هیچ سودی نداشته است.
به علاوه، این فعالیت ها و هزینه های مرتبط با آن هیچگاه حسابرسی نمی شوند.
دولت ایران با کمبود شدید منابع مالی روبرو شده و بسیار درمانده و مستأصل است. دولت برای جبران کسری بودجه کشور چاپ اسکناس را افزایش داده، امری که راه را برای افزایش نرخ تورم هموار کرده است.
اعضای لشکر فاطمیون افغان تبارهای شیعه مقیم ایران هستند. سپاه پول مردم ایران را صرف جذب اعضای بیشتری کرده است تا به گروه های شبه نظامی وابسته به سپاه در خارج از کشور بپیوندند. (عکس از قدس آنلاین)
افزایش بی سابقه سطح اسکناس در گردش از سال ۱۳۸۵ تا به حال
طهماسب مظاهری، رئیس بانک مرکزی ایران در دولت محمود احمدی نژاد در تیرماه گفت رئیس جمهوری پیشین به او دستور داده بود تا با نقض مقررات بانکی، اسکناس چاپ کند، اما او از این دستور سرپیچی کرده بود.
با وجود این، آمار و شواهد موجود از سویی، و تنها شمارش اسکناس های موجود در سطح کشور از سوی دیگر، به طور آشکارا روایت متفاوت و متناقضی را حکایت می کند. ااطلاعات موجود حاکی از آن است که با وجود انکار دولت، طی چند سال گذشته حجم اسکناس های چاپ شده چند برابر شده است.
در این راستا، احمد توکل آبادی، کارشناس اقتصادی امور ایران در گفتگو با المشارق می گوید از سال ۱۳۸۵تا به حال حجم اسکناس در گردش در سطح کشور به طور متوسط سالانه ۳۵ درصد افزایش پیدا کرده است.
«دنیای اقتصاد»، روزنامه اقتصادی ایران، در سال ۱۳۹۰ گزارش داد حجم اسکناس و سکه در گردش در سطح جامعه در سال ۱۳۸۸معادل ۲۲.۱ تریلیون تومان بود.
برپایه همین گزارش، این رقم در سال ۱۳۹۰ به ۲۷ تریلیون تومان و در سال ۱۳۹۶ به ۴۱ تریلیون تومان رسید.
بین سال های ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ (امسال)، داده های مربوط به اسکناس های رسمی ناپدید شد. با وجودی که در حال حاضر هیچ رقم دقیق و رسمی از اسکناس های موجود در سطح کشور در دسترس نیست، براساس ارزیابی های تخمینی این رقم حدود ۷۵ تریلیون تومان است.
مقامات دولتی ایران، محمودرضا خاوری، رئیس پیشین بانک ملی را متهم کرده بودند که پیش از ۱۳۸۹ و فرار از ایران در فعالیت های مالی غیرقانونی و اختلاس دست داشت و مقادیر عظیمی پول را از ایران به کانادا منتقل کرده بود. خاوری سال ۱۳۸۷ به ریاست بانک ملی برگزیده شده بود.
نام خاوری به درخواست ایران به مدت چندین سال در فهرست افراد تحت تعقیب اینترپل بود، اما بعد از چند سال نام او از این فهرست خارج شد. ناظران متعددی گفته اند به احتمال بسیار، حذف نام خاوری و ناکامی مقامات ایرانی در تعقیب قضایی او به دلیل اطلاعات محرمانه ای است که در اختیار دارد.
بنا به گزارش های رسیده، این اطلاعات شامل عدم رعایت مقررات اقتصادی و احتمالاً روند چاپ اسکناس توسط دولت است.
مداخله سپاه در امور اقتصادی
با وجودی که سطح دارایی های نقدی عموم مردم بیشتر شده، حجم سپرده های بانکی کاهش پیدا کرده است. دلیل اصلی آن این است که مردم به بانک ها اعتماد ندارند و ترجیح می دهند پول نقد خود را به سکه، طلا و سرمایه گذاری های مشابهی بدل کنند که با افزایش سطح تورم ارزش خود را از دست ندهد.
بیشتر اقتصاددان های معتبر ایرانی، فارغ از وابستگی های سیاسی شان معتقدند «عوامل خارجی» یکی از چالش های اقتصادی عمده ایران محسوب می شود، اما در تعریف و تعیین مرزهای این عوامل خارجی هیچ اتفاق نظری وجود ندارد.
برخی معتقدند که ایران نباید از ارز دلاری استفاده کند و به جای آن باید تبادلات بازرگانی خارجی کشور را با سایر ارزهای خارجی همچون یورو و یوآن انجام دهد.
اما کارشناسان دیگر، از جمله محمد خوش چهره، کارشناس اقتصادی سرشناس وابسته به جناح تندروی ایران، هم گفته اند مداخله سپاه در امور اقتصادی کشور یکی از معضلات بزرگ اقتصاد ایران محسوب می شود.
احمدی نژاد تیرماه ۱۳۹۰ به دست داشتن سپاه در قاچاق کالاهای وارداتی در اسکله های متعلق به سپاه اشاره کرده و اعضای سپاه پاسداران را «برادران قاچاقچی خودمان»، خوانده بود. محمد علی جعفری، فرمانده وقت سپاه هم یک روز بعد در مصاحبه ای وجود اسکله های متعلق به سپاه را تایید کرد.
سپاه از بعد از پایان جنگ ایران و عراق به تدریج منابع بازرگانی و اقتصادی ایران را قبضه کرده است. این گروه کنترل بندرهای ایران را در اختیار دارد و اجرای تعدادی از سودآورترین قراردادهای دولتی در داخل و خارج از کشور را به عهده گرفته است.
نفوذ سپاه در اقتصاد کشور از بخش تأسیسات نفت و گاز در میدان نفتی پارس جنوبی به تاسیس بندرهای آزاد در جزایر خلیج فارس تا بخش مخابرات گسترش پیدا کرده است که تأسیس شرکت مخابراتی«ایران سل» را نیز در بر می گیرد.
هزینه ایران در سوریه، بیش از حجم در گردش پول در ایران
کارشناسان معتقدند به جای این که درآمد سپاه از این فعالیت های اقتصادی صرف اجرای تعهدات مالی این گروه در داخل کشور شود، به سرمایه گذاری های خارجی این گروه در خارج از کشور کمک می کند.
سپاه از این پول ها برای جذب اعضای جدید برای گروه های شبه نظامی وابسته به خود، از جمله «لشکر فاطمیون» استفاده می کند. این لشکر در سوریه فعال است و بیشتر اعضای آن افغان تبارهای شیعه مقیم ایران هستند و فرماندهان این لشکر اعضای سپاه قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی هستند.
سپاه اعضای لشکر فاطمیون را با امتیازهای مالی فریب می دهد و به عضویت این گروه در می آورد. بنا به گزارش ها، سپاه به افغان تبارها هم پیشنهاد می کند اگر به این گروه بپیوندند، در صورتی که در جنگ کشته شوند، اعضای خانواده های آن ها شناسنامه ایرانی خواهند گرفت، چون «شهید» محسوب می شوند.
جسی شاهین، سخنگوی فرستاده ویژه سازمان ملل متحد در امور سوریه در سال ۱۳۹۴ افشا کرد که ایران هر سال ۶ میلیارد دلار در سوریه هزینه می کند. این رقم به ۹۰ تریلیون تومان بالغ می شود که بیش از حجم کل سکه و اسکناسی است که در ایران وجود دارد.
این مبلغ از هزینه هایی که سپاه قدس به حزب الله لبنان وحماس در فلسطین می پردازد، مجزاست رقمی که بنا به ارزیابی ها سالانه به حدود ۲ میلیارد دلار بالغ می شود.
کارشناسان می گویند این همه هزینه های هنگفت ذره ای برای ایران منفعت نداشته است. ارزیابی واقع بینانه این است که ایران در جنگ های نیابتی خود شکست خورده و به هیچ یک از اهداف خود دست نیافته است.
مولود زاهدی، کارشناس اقتصادی در گفتگو با المشارق می گوید «اگر ۶۰ میلیارد دلاری را که ایران طی ۱۰ سال گذشته در سوریه به باد فنا داده و دور ریخته است صرف سرمایه گذاری داخلی کرده بود، می توانست حداقل ده ها هزار شغل ایجاد کند».
وی می افزاید: «حتی با وجود فساد عمیق و ریشه داری که اقتصاد ایران را فلج کرده است، کشور می توانست به افزایش سطح تولید داخلی و شکوفایی اقتصادی کمک کند».
