طی دو ماه گذشته، بیش از ۲۵۰۰ خانواده ایزدی آواره به سنجار بازگشته اند. این بزرگترین موج بازگشت مردم از زمانی است که «دولت اسلامی» (داعش) تفریبا پنج سال پیش از این شهرستان بیرون رانده شد.

در حدود ۸۵ درصد از زیرساخت های این شهرستان توسط داعش و در جریان نبرد برای بیرون راندن این گروه آسیب دید. سنجار در سال ۲۰۱۶ به عنوان یک منطقه فاجعه دیده شناسایی شد و بخش اعظم آن همچنان بازسازی نشده مانده است.

اما بسیاری از خانواده ها اگرچه خانه های آسیب دیده شان هنوز بازسازی نشده و فاقد امکانات عمومی هستند، تصمیم به بازگشت گرفته اند.

اواخر سال گذشته، مقامات ذیربط کار بازسازی زیرساخت های آسیب دیده و خدمات و امکانات عمومی را آغاز کردند، اما با آغاز همه گیری ویروس کرونای نوپدید (بیماری کووید-۱۹) و ادامه بحران اقتصادی جاری عراق، این تلاش ها متوقف شد.

یک چالش دیگر که در برابر تلاش های بازسازی سنجار وجود دارد، این است که در آنجا دو نهاد حاکمیت محلی وجود دارند: یکی از آنها بخشی از دولت محلی کردی است و دیگری، تحت ریاست شهردار فهد حامد و به نمایندگی از دولت فدرال عراق اداره می شود.

حامد به دیارنا گفت که از اوائل ماه ژوئن بیش از ۲۵۰۰ خانواده ایزدی، که در اردوگاه های آوارگان زندگی می کردند، به مرکز سنجار و همچنان بخش سنونی سنجار مناطق دیگر آن شهرستان بازگشته اند.

او گفت که آنها به رغم کمبود خدمات عمومی انتخاب کرده اند که بازگردند؛ زیرا آنها «از زندگی کردن در اردوگاه ها خسته شده اند.»

او گفت که بسیاری از آنها اکنون با خوبشاوندان شان زندگی می کنند؛ چرا که خانه هایشان غیرقابل سکونت است، در حالی که برخی از خانواده ها النصر (واقع در مرکز سنجار) چادرهایی را در نزدیکی خانه های آسیب دیده شان برپا کرده اند.

او گفت که هدف از این کار «فرستادن پیامی برای همه مقامات دولتی است تا روند بازسازی را شتاب بخشند.»

وی اظهار داشت: «ما خواستار کارزارهای بازسازی بسیار گسترده و پایان دادن به بحران آوارگی در این شهرستان هستیم.» او همچنین خواستار پرداخت غرامت شد تا مردم بتوانند خانه هایشان را تعمیر کنند و نیز خواستار پرداخت مزایا و امتیازات مالی شد تا آنها به بازگشت تشویق شوند.

ایحاد یک فضای امن

حسو هورمی، رئیس بنیاد ایزدی مستقر در هلند، گفت که باید یک کنفرانس بین المللی به منظور جمع آوری پول برای بازسازی سنجار برپا شود.

او به دیارنا گفت: «مقامات مسئول محلی و دولت به تازگی از سنجار دیدار کرده و وعده هایی برای بیرون آوردن این شهرستان از وضعیت دشوار کنونی داده شده است.»

وی گفت: «ما امیدواریم که این وعده ها به سرعت عملی گردد و همه موانع و چالش ها برطرف شوند.» او بر اهمیت برآورده کردن نیازهای خانواده های آواره ای که گزینه بازگشت به شهرستان را انتخاب کرده اند، تاکید کرد.

او گفت که افزون بر بازسازی و ارائه خدمات «باید فضای ایمنی نیز برای این خانواده ها ایجاد شود.»

هورمی تاکید کرد: «ما باید تضمین کنیم که سناریوی فجایعی که در زمان حمله تروریست ها به سنجار در تاریخ ۳ اوت ۲۰۱۴ توسط آنها روی داد، دیگر تکرار نخواهد شد.»

او گفت که داعش، در «یکی از وحشیانه ترین و شنیع ترین جنایات تروریسم که می تواند نسل کشی نیز تلقی شود،» هزاران ایزدی را آواره کرد، محله هایی را ویران کرد، مردم را کشت، و زنان و کودکان را ربود.

خیری بوزانی، مدیر کل امور ایزدی ها در وزارت اوقاف و امور دینی، گفت که دلیل اصلی تردید بسیاری از آوارگان سنجار در بازگشت به خانه هایشان، اوضاع امنیتی است.

او به دیارنا گفت: «هم اکنون تنها شمار اندکی از ساکنان اصلی آن شهرستان در آنجا زندگی می کنند.»

وی اظهار داشت که به دنبال آزادسازی این شهرستان و تا قبل از موج اخیر بازگشت ها، تقریبا ۲۰ هزار خانواده به سنجار بازگشته بودند. او یادآور شد که تعداد ایزدی های ساکن اردوگاه های آوارگان در استان دهوک «بیش از ۳۰۰ هزار نفر است.»