رسانه‌های محلی و تحلیلگران امنیتی می‌گویند، در ماه‌های اخیر دستگیری ده‌ها ستیزه‌جوی مظنون که با گروه‌های افراطی در سوریه ارتباط دارند، ضربه سهمگینی بر تلاش‌های استخدام نیرو در ازبکستان وارد کرده است.

خبرگزاری ازبکستان در تاریخ ۲ ژوئیه گزارش داد: «روزهای سیاه کسب‌و‌کار استخدام کنندگانی که جوانان ازبک‌زبان را در سازمان‌های تروریستی بین‌المللی مستقر در سوریه جذب می‌کردند، فرا رسیده است.»‌

گروه «کتائب‌ التوحید و الجهاد» یکی از گروه‌های تروریستی اصلی تحت فشار در ازبکستان است. این گروه به شدت بر استخدام شهروندان ازبکستان و قرقیزستان تمرکز دارد.

این گروه همچنین با نام ازبکی خود «توحید و جهاد کتیبسی» شناخته می‌شود.

به گزارش خبرگزاری ازبکستان، افسران سرویس امنیتی دولت ازبکستان در ماه ژوئن دست‌کم ۱۵ تن از شهروندان محلی متهم به مشارکت در یک هسته افراطی در شهرستان بویسون استان سرخان‌دریا را دستگیر کردند.

بازداشت‌شدگان به مشارکت در استخدام و اعزام جوانان جذب شده به استان ادلب در سوریه متهم شده‌اند. همه این افراد با مجازات حداکثر ۲۰ سال زندان روبه‌رو خواهند شد.

بکزاد کریموف، رهبر این گروه، زمانی که به عنوان یک کارگر مهاجر در روسیه کار می‌کرد، با گروه‌های افراطی آشنا شد.

به گزارش خبرگزاری ازبکستان، او به سوریه پول می‌فرستاد و با استفاده از ویدئوهای ابوصالح، رهبر سابق «کتائب‌ التوحید و الجهاد»، به صورت آنلاین با پیروانش در ارتباط بود.

بنا بر اعلام رسانه‌های روسیه، دادگاهی در سن پترزبورگ در اوائل ماه ژوئیه کریموف را به تحمل شش سال زندان محکوم کرد.

خبرگزاری ای‌کی‌آی در تاریخ ۹ ژوئیه گزارش داد که در موردی مشابه در استان جیزک افسران سرویس امنیتی دولت ۲۳ مرد جوان متهم به عضویت در یک هسته افراطی مجازی را دستگیر کردند.

بنا بر این گزارش، رهبر این گروه در ترکیه تحت تاثیر تروریست‌ها قرار گرفت و از طریق شبکه‌های اجتماعی اودنوکلاسنیکی و تلگرام حامیانی پیدا کرد.

به گزارش رسانه‌های محلی پرسنل افسران سرویس امنیتی دولت و وزارت کشور در تاریخ ۲۳ ژوئن ۲۵ فرد مظنون به عضویت در «کتائب‌ التوحید و الجهاد» را در شهر تاشکند و همچنین در استان تاشکند دستگیر کردند.

این افراد تحت تاثیر فردی به نام آ.عبدالقهاروف، یک شهروند ازبک که در صفوف «کتائب‌ التوحید و الجهاد» در سوریه فعال است، قرار گرفتند. پیروان این هسته قصد داشتند در سوریه به او ملحق شوند.

سه تن از بازداشت‌شدگان پیش از این در ارتباط با تروریسم و افراط گرایی محکوم شده بودند. عبدالقهاروف کماکان متواری است.

نیروهای وزارت کشور و افسران سرویس امنیتی دولت در تاریخ ۳۰ ژوئن ۱۱ تن دیگر که مظنون به عضویت در «کتائب‌ التوحید و الجهاد» بودند را در تاشکند دستگیر کردند.

همه این دستگیرشدگان تحت تاثیر ستیزه‌جویان «کتائب‌ التوحید و الجهاد» قرار گرفته بودند و قصد داشتند برای پیوستن به این گروه شورشی به سوریه بروند.

یکی از بازداشت شدگان در شبکه تلویزیونی ازبکستان ۲۴ در این باره گفت: «ما به موعظه‌ها و خطابه‌های ابوصالح، عبدالله ظفر، و صادق سمرقندی، گوش می‌کردیم و با استفاده از [اپلیکیشن]‌ تلگرام آنها را برای یکدیگر می‌فرستادیم. در نتیجه آنها بود که قصد ارتکاب به جهاد [در ما] ایجاد شد.»

یکی دیگر از بازداشت‌شدگان در همان شبکه گفت: «من گوش کردن به خطابه‌ها و موعظه‌های ظفر و سمرقندی را آغاز کردم ... حلقه‌ای متشکل از افراد همفکر در میان ما ایجاد شد. در دوران قرنطینه [ناشی از شیوع ویروس کرونا] ما برای برگزاری نماز جمعه در مکان‌های مختلف گردهم می‌آمدیم و یکدیگر را به انجام جهاد تشویق می‌کردیم.»

«دستگیری» رهبر سابق «کتائب‌ التوحید و الجهاد» در سوریه

گفته می‌شود که «کتائب‌ التوحید و الجهاد» یکی از شاخه‌های منشعب از گروه معروف‌تر جماعت توحید والجهاد -- گروهی که ابومصعب الزرقاوی، تروریست معدوم اردنی، بنیان گذاشت -- باشد. این گروه در زمینه اجرای بسیاری از حملات تروریستی در سراسر جهان مقصر شناخته می‌شود.

دیوان عالی ازبکستان در سال ۲۰۱۶ فعالیت این گروه را در سراسر کشور ممنوع کرد و کمیته امور دینی ازبکستان در ماه دسامبر گذشته مطالب تبلیغی این گروه را به فهرست مطالب ممنوعه در کشور اضافه کرد.

شهرت گروه بدنام «کتائب‌ التوحید و الجهاد» پس از بمب‌گذاری انتحاری در متروی سن پترزبورگ روسیه در سال ۲۰۱۷ بر سر زبان‌ها افتاد.

دادگاهی در روسیه در ماه دسامبر گذشته ۱۱ مهاجر از کشورهای ازبکستان، تاجیکستان، و قرقیزستان را در رابطه با کمک به سازماندهی این انفجار، که در نتیجه آن ۱۵ تن کشته شدند، مجرم شناخت.

به گفته مقامات روسیه، همه متهمان متعلق به این گروه بودند که در آن زمان رهبری آن بر عهده ابوصالح، یک شهروند ازبک‌تبار قرقیزستانی که در سوریه می‌جنگید، بود.

بنا بر یکی از مطالب منتشر شده توسط گروه «کتائب‌ التوحید و الجهاد» در تلگرام، ابوصالح، که نام واقعی او سراج الدین مختاروف بود، در ماه آوریل سال ۲۰۱۹ از رهبری این گروه استعفاء داد تا در زمینه تهیه پول و استخدام نیرو برای آن سازمان فعالیت کند.

اما بنا به گزارش رسانه‌های خبری محلی و گروه‌های حقوق بشری، گروه ستیزه‌جوی قدرتمند اسلامگرای «تحریرالشام» در استان ادلب سوریه ماه گذشته یک کارزار نظامی را بر ضد گروه‌های رقیبش آغاز کرد.

بنا بر مطالب منتشره در کانال‌های تلگرامی ستیز‌جویان ازبک در سوریه، ابوصالح از جمله ستیزه‌جویانی بود که در میانه این کارزار گرفتار شد و به چنگ اعضای تحریرالشام افتاد.

ویکتور میخائیلوف، روزنامه‌نگار ازبک، می‌گوید: «دلیل دستگیری ابوصالح بنیانگذار کتائب‌ التوحید و الجهاد، و دو تن از حامیان او، موضوعی بسیار ساده و پیش پا افتاده است -- این امیر به سرقت پولی هنگفت از بیت‌المال متهم شده است.»

۲۱ تن از افراد مظنون به حمایت از گروه «کتائب‌ التوحید و الجهاد» ابوصالح نیز در ماه فوریه در ازبکستان دستگیر شدند. این هسته جوانان ازبک را برای رفتن به سوریه و انجام فعالیت‌های تروریستی استخدام کرده بود.

شبکه‌های عضوگیری متلاشی می‌شوند

به گفته تحلیلگران، واپسین هسته‌های «کتائب‌ التوحید و الجهاد» در ازبکستان ممکن است در نتیجه دستگیری‌های ماه ژوئن از بین رفته باشند.

امید اسدالله‌یف، کارشناس علوم سیاسی ازبک، در این باره گفت: «به نظر من ما شاهد واپسین روزهای شبکه‌های عضوگیری [گروه «کتائب‌ التوحید و الجهاد»] در ازبکستان هستیم.»

او گفت: «این ضربه مؤثر نهادهای اعمال قانون احتمالا به کار واپسین حامیان ابوصالح و دارودسته او خاتمه خواهد داد. مطلقا تردیدی نیست که دیگر هیچ شالوده استواری وجود ندارد که او بتواند روی آن [کارزار] عضوگیریش در ازبکستان را بنا کند. هسته‌های جدید هم با همان سرنوشت روبه‌رو خواهند شد.»

او گفت: «روشن است که همه این مناقشه‌ها فقط بخشی از مصائب افراط گرایان سوری، از جمله گروه‌های متمرکز بر آسیای میانه، است.»‌

او گفت: «آنها دیگر به خاطر ایده‌هایشان نمی‌جنگند؛ بلکه با یکدیگر، و به خاطر واپسین منابع باقی‌مانده می‌جنگند. آخر هیچکس منتظر آنها نیست. و آن ایده آرمان‌شهری جابه‌جایی خلافت به افغانستان نیز شکست خورده است.»‌