مقام‌های عراقی گفتند به رغم تأخیرهای ناشی از همه‌گیری جهانی کروناویروس جدید (کووید ۱۹)، عملیات احیا و مرمت در بسیاری از اماکن باستانی استان نینوا در دست انجام است.

مصعب محمد از اداره اماکن باستانی و میراث فرهنگی نینوا گفت سه سال پس از بیرون راندن داعش از استان نینوا، عملیات بازسازی شروع شده است.

او به دیارنا گفت کارها تحت نظارت و سرپرستی وزارت فرهنگ و اداره کل اماکن باستانی و میراث فرهنگی انجام می‌شود.

او گفت: «در ابتدا کمیته‌های بازرسی تشکیل دادیم که مسئولیت مستندسازی و برآورد میزان خسارت کلی وارد بر بافت تاریخی موصل و استان نینوا را بر عهده داشتند».

وی با اشاره به اینکه اکثر اماکن تاریخی یا باستانی تا حدی آسیب دیده اند گفت: «گزارش‌های فنی مفصلی برای ارزیابی میزان ویرانی تهیه شد».

او گفت که در برخی موارد مثل شهر نمرود و شهر قدیم موصل، خسارات گسترده ‌ای وارد شده است و میزان ویرانی را ۹۰ درصد برآورد کرد.

وی گفت مؤسسات عراقی هماهنگی‌های لازم را با اهداکنندگان و شرکای بین‌المللی به عمل آورده‌اند که آنها نیز با کمک طرح یونسکو به نام «احیای روح موصل» که در فوریه ۲۰۱۸ راه‌اندازی شد در مرمت این اماکن مشارکت کرده‌اند.

این طرح ۵۰ میلیون دلاری که بودجه آن را امارات متحده عربی تأمین می‌کند شامل بازسازی سه مکان باستانی اصلی در غرب موصل از جمله مسجد النوری و مناره آن موسوم به الحدبا (خمیده) و کلیساهای الساعه و الطاهره است.

ادامه کار علی‌رغم تأخیرها

محمد گفت تیم‌های تخصصی از ماه اکتبر مشغول کار بازسازی اماکن برجسته تاریخی شده‌اند.

او گفت: «ابتدا این اماکن از مواد انفجاری و آوار پاکسازی شد و سپس شالوده ساختمان‌های تخریب‌شده مرمت شد».

وی افزود: «کار بسیار طاقت‌فرسایی است، به ویژه در مسجد النوری، اما با وجود همه‌گیری جهانی کار همچنان ادامه دارد و مشتاقیم به پیشرفت بیشتری نیز دست یابیم».

تلاش‌های موازی با شرکای بین‌المللی برای بازسازی و مرمت خانه‌های میراث ملی و بازارهای تاریخی شهر قدیم موصل و همچنین مساجد الاغوات و الپاشا و دیگر عبادتگاه‌ها در دست انجام است.

تیم‌های باستان‌ شناسی عراقی نیز در شهر باستانی نینوا و تل یونس نبی با همکاری هیئت‌های باستان‌شناسی آلمانی و ایتالیایی مشغول حفاری هستند.

مقام‌ها امیدوارند طرح‌هایی که به علت همه‌گیری جهانی به تعویق افتاده هرچه زودتر از سر گرفته شود.

علی حازم ذنون، مدیر اداره بازرسی اماکن باستانی نینوا، گفت در برخی طرح‌ها از جمله طرح بازسازی موزه موصل، «با شرکای فرانسوی و بنیاد الف همکاری کرده بودیم».

او به دیارنا گفت: «اما این طرح به خاطر ویروس کرونا به تعویق افتاد».

وی گفت عراق علاوه بر این موزه، در نظر دارد شهر حضر را نیز بازسازی کند؛ این شهر یکی از اماکن باستانی مهم به شمار می‌رود که در اثر شرایط آب و هوایی و عدم نگهداری آسیب دیده است.

او افزود یک هیئت ایتالیایی در ماه فوریه از این اماکن بازدید کرده و به مدت دو هفته آنها را مورد ارزیابی قرار داده است. مرمت‌های جزئی در دستور کار قرار گرفته اما به دلیل همه‌گیری جهانی، طرح وارد مرحله اجرایی نشده است.

ذنون گفت: «ما به سهم خودمان آماده‌ایم که به محض برگشت اوضاع عادی، کار را شروع کنیم و امیدواریم این اتفاق به زودی بیفتد».

حفظ میراث فرهنگی عراق

ذنون گفت نینوا بیش از ۱٫۶۰۰ مکان تاریخی را در خود جای داده است.

مهم‌ترین این اماکن عبارتند از شهرهای حضر، نمرود، خورس‌آباد و نینوا با پنج دروازه باستانی‌اش (ادد، ماشکی، نرکال، شمش و هلسی) و دیوار ۱۲ کیلومتری آن.

ذنون گفت قلعه باشطابیا و تل قوینجق نیز از جمله اماکن برجسته زیادی است که امروز به بازسازی و مرمت نیاز دارد.

احمد قاسم الجمعه، استاد باستان‌ شناسی دانشگاه موصل، گفت: «داعش به دنبال حذف تاریخ و تمدنی بود که ریشه‌های آن به هزاران سال قبل برمی‌گردد».

او به دیارنا گفت: «آنها تلاش کردند بسیاری از اماکن تاریخی، قلعه‌ها و بناهای باستانی نینوا را با خاک یکسان کنند».

او داعش را به دفاع از «یک ایدئولوژی تروریستی افراط‌گرایانه که اعتقادی به ارزش تاریخی این اماکن و میراث بشری دیرین آن ندارد» متهم کرد.

الجمعه گفت: «تلاش‌های ملی و بین‌المللی در حال حاضر بر این میراث و چگونگی حفظ آن تمرکز دارند، گرچه موانعی هم در این راه وجود دارد».

وی گفت امیدوار است بازسازی اماکن تاریخی و باستانی به میزان چشمگیری رنگ و بوی فرهنگی موصل را برگرداند.