طبق گفته ناظران هر دو کشور ایران و عراق به دیارنا، معرفی عدنان الزرفی به عنوان نخست‌وزیر عراق باعث بیم تهران شده است چرا که این سیاستمدار یکی از مخالفان سرسخت ایران است و احتمال دارد نفوذ این رژیم را در عراق کاهش دهد.

معرفی الزرفی توسط رئیس جمهور برهم صالح روز ۱۷ مارس انجام شد چرا که نامزد پیشین او، محمد علاوی، نتوانسته بود تا تاریخ ۲ مارس کابینه تشکیل بدهد.

الزرفی اکنون تا ۱۶ آوریل مهلت دارد و علی‌رغم مخالفت چند حزب سیاسی موافق ایران روند تشکیل دولت را آغاز کرده است.

سپاه پاسداران ناخشنودی خود نسبت به معرفی او را از طریق رسانه‌های وابسته به خود، از جمله خبرگزاری فارس، علنی نموده و استاندارد سابق نجف را «مهره آمریکا» در عراق معرفی کرده است.

دیوید شنکر، معاون وزیر امور خارجه ایالات متحده آمریکا در امور خاور نزدیک، روز ۱۹ مارس الزرفی را تأیید کرد و گفت ایالات متحده «به دنبال دولتی در عراق است که... دوست داشته باشد عراق را در اولویت قرار دهد... و بخواهد عراق یک کشور مستقل باشد و وابسته به ایران نباشد».

شنکر گفت: الزرفی «ظاهراً از حمایت سنی‌ها و کردها و بعضی از شیعیان برخوردار است». بنا بر این، «امیدواریم احزاب موافق ایران -- یعنی ایران و متحدانش -- به دنبال بر هم زدن این معرفی نباشند».

پیامدهای مرگ سلیمانی

استعفای عادل عبدالمهدی، نخست‌وزیر سابق عراق، در ماه دسامبر در شرایطی اتفاق افتاد که عراق دستخوش موج بی‌سابقه‌ای از اعتراضات مردمی نسبت به فساد دولت و نفوذ ایران شده بود.

علاوی، که در زمان نخست‌وزیری نوری المالکی وزیر ارتباطات عراق بود، از افراد نزدیک به ایران تلقی می‌شد و اعتراضات مردمی پس از نامزدی او برای نخست‌وزیری ادامه یافت.

وی موفق نشد رأی اعتماد پارلمان عراق را به دست آورد.

محمدصالح صدقیان، رئیس مرکز عربی مطالعات ایران که یک اتاق فکر مستقر در تهران است، در مصاحبه‌ای با یک خبرگزاری ایرانی گفت این موضوع را می‌توان تا حدی به ترور قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران، در روز ۳ ژانویه در بغداد نسبت داد.

او گفت: «سلیمانی توانسته بود درک عمیقی از جریان‌های اجتماعی و سیاسی عراق به دست آورد و سال‌ها با بسیج کردن گروه‌های شیعی نقش مهمی در تعیین نخست‌وزیران عراق داشت».

صدقیان افزود: «نقش سلیمانی در سیاست عراق انکارناپذیر بود و مرگ او یک خلأ ایجاد کرده است... چرا که هیچ کس دیگری نمی‌تواند چنین جایگاهی در عراق برای خود باز کند و جناح‌های مختلف را گرد هم بیاورد».

اسماعیل قاآنی، فرمانده جدید نیروی قدس سپاه پاسداران در تقلا برای پر کردن جای پای سلف خود است و گروه‌های شبه‌نظامی مورد حمایت ایران در عراق را با بحران اعتماد مواجه کرده است.

صدقیان گفت: «می‌توان انتظار داشت که اوضاع در آینده پیچیده‌تر شود».

طبق گفته رسانه‌های محلی، قاآنی روز ۳۰ مارس در بغداد بوده و طبق گزارش‌ها برای انتقال عدم موافقت ایران نسبت به معرفی الزرفی با مقام‌های عالی‌رتبه عراقی دیدار کرده است.

از هم گسیختن نفوذ ایران در عراق

رضا تقی‌پوریان، تحلیلگر سیاسی اهل تهران، گفت: «انتخاب الزرفی بزرگ‌ترین شکست برای سیاست مداخله‌جویانه ایران در عراق است. از زمان انتشار این خبر، رسانه‌های نزدیک به سپاه پاسداران برای تخریب الزرفی بسیج شده‌اند.»

او به دیارنا گفت: «یکی از اتهامات او این است که مدتی تبعه آمریکا بوده و به خوبی انگلیسی صحبت می‌کند. همه می‌توانند این موضوع تا چه اندازه تهران را عصبانی کرده است.»

وی با بیان اینکه رژیم ایران کسی مثل المالکی را ترجیح می‌دهد، خاطرنشان کرد نخست‌وزیر سابق عراق «مدتی در تهران زندگی کرده است و به خوبی فارسی صحبت می‌کند».

تقی‌پوریان گفت: «پس از سال‌ها وحدت گروه‌های شبه‌نظامی وابسته به نیروی قدس در عراق به نظر می‌رسد دوران جدیدی شروع شده باشد».

وی افزود: «مرگ سلیمانی تمام معادلات ایران را در منطقه به هم زد و با معرفی الزرفی به عنوان نخست‌وزیر عراق، باید گفت که ایران از نظر سیاست منطقه‌ای به طور کامل خلع سلاح شده است».

تقی‌پوریان گفت عصائب اهل‌الحق یکی از گروه‌های شبه‌نظامی مورد حمایت ایران در عراق، با لفظ «خیانت» به معرفی الزرفی حمله کرده و تهدید کرده است که «این گروه ساکت نخواهد ماند».

وی اظهار کرد: «این گروه‌های شبه‌نظامی ثابت کرده‌اند برای رسیدن به هدف خود مرتکب هر عمل شنیع و غیرقانونی‌ خواهند شد. چنین تهدیدهایی باید جدی گرفته شود و به عنوان ابزاری برای منحل کردن این گروه‌ها در عراق به کار گرفته شود.»

سوگیری تازه سیاست عرق

حسین رجبی، روزنامه‌نگار اهل تهران، به دیارنا گفت معرفی الزرفی به عنوان نخست‌وزیر عراق نتیجه مرگ سلیمانی و زوال نفوذ ایران در عراق است.

او گفت: «مرگ سلیمانی باعث تفرقه در میان گروه‌های شیعی شده است و کس دیگری نیست که آنها را با نوید یا تهدید بر سر یک میز بیاورد».

رجبی خاطرنشان کرد: «با حذف سلیمانی، یکی از مهم‌ترین ورق‌های بازی ایران در منطقه از بین رفته است و سایر احتمالات برای چنین مانورهایی دیگر وجود ندارد».

وی گفت: «پس از مرگ او، آشوب بزرگی در دولت ایران درست شد» و حتی دولت عراق مصوبه‌ای غیرالزام‌آور برای خروج نیروهای ایالات متحده از کشور تصویب کرد.

رجبی گفت اما چشم‌انداز سیاسی با روی کار آمدن الزرفی تغییر خواهد کرد.

وی اظهار کرد: «الزرفی در ایران یکی از متحدان نزدیک ایالات متحده و دشمن نفوذ ایران در عراق شناخته شده است» و به این نکته اشاره کرد که منابع ایرانی با مقصر دانستن او در حملات انجام‌شده به کنسولگری ایران در نجف دست به بدنام کردن او زده‌اند.

رجبی افزود: «در واقع، مخالفت و خصومت [ایران] با نخست‌وزیر جدید عراق بسیار فراتر از مخالفت سیاسی رفته است و چالشی جدی برای اقتدار ایران در آینده عراق محسوب می‌شود».