برپایه گفته های مقامات استان انبار و اداره مرزی با وجودی که 1 ماه از زمان بازگشایی گذرگاه مرزی القائم منطقه ای بین عراق و سوریه سپری شده است اما فعالیت ها و تبادلات بازرگانی هنوز از سرگرفته نشده است.

بنا به گفته مقامات، گروه های شبه نظامی تحت حمایت ایران که دوشادوش نیروهای حکومتی بشار الاسد، رئیس جمهوری سوریه مبارزه می کنند از گذرگاه مرزی سوء استفاده و هر گونه فعالیت اقتصادی و بازرگانی را در نطفه خفه می کنند.

عناصر شبه نظامی پیش از بازگشایی مرز زمینی به صورت هوایی تردد می کردند اما تحریم هایی که بر ایران تحمیل شدند سبب شد حکومت ایران حقوق و دستمزد شبه نظامیان کاهش دهد و در هزینه های سفر آن ها بیشتر صرفه جویی کند.

بازگشایی مرز امیدوارکننده است

«دولت اسلامی» (داعش) سال 2014 و زمانی که این گروه تروریستی مناطق گسترده ای از شمال غرب عراق را اشغال کرد، کنترل این گذرگاه این مرزی را در اختیار گرفته بود. این گذرگاه دمشق و بغداد را به هم مرتبط می کند.

نیروهای امنیتی عراق با پشتیبانی ائتلاف بین المللی موفق شدند اواخر سال 2017 پست مرزی القائم را آزاد کنند و این گذرگاه مرزی 30 سپتامبر 2019 به طور رسمی بازگشایی شد.

کاظم العقابی، مدیر اداره گذرگاه مرزی عراق در طی مراسم بازگشایی این منطقه گفت گذرگاه از نظر تجارت و بازرگانی و احیای اقتصادی منطقه نقش قابل توجه و چشمگیری ایفا می کند.

او گفت که بازگشایی این گذرگاه مرزی به کارآفرینی برای جمعیت محلی القائم در عراق و البو کمال در سوریه کمک خواهد کرد.

یک مقام اداره گمرک گذرگاه مرزی به شرط افشا نشدن نامش در گفتگو با دیارنا تاکید کرد با این وجود، تا به حال تحت بازرگانی و تجاری و یا گردشگری و سفر افراد و یا خانواده ها به ندرت مشاهده شده است.

او گفت عناصر شبه نظامی عراقی تبار تحت حمایت ایران که در سوریه می جنگند تنها افرادی هستند که از این گذرگاه مرزی استفاده می کنند.

این مقام اداره گمرک منطقه تاکید کرد این افراد اعضای تعدادی از گروه های شبه نظامی هستند، حرکات النجبا، سید الشهدا کتائب حزب الله و انصارالله العوفطیه از جمله سرشناس ترین این گروه ها هستند و با خودرو یا اتوبوس تردد می کنند.

وی افزود به نظر می رسد حکومت سوریه مستقیما ورود آن ها به خاک سوریه را تسهیل می کند.

منفعت برای گروه های شبه نظامی تحت حمایت ایران

محمد الحیانی، کارشناس عراقی تبار امور امنیتی می گوید بازگشایی منطقه مرزی به سود گروه های شبه نظامی هوادار حکومت سوریه است و هیچ ارزش اقتصادی و یا بازرگانی ندارد.

وی گفت شرایط کنونی برعکس امنیت و ثبات عراق را تهدید می کند.

او گفت که زمانی داعش کنترل منطقه مرزی را در اختیار داشت، بین القائم در سوی مرز عراق و البو کمال در التنف در منطقه مرزی داخل خاک سوریه کالاهای ممنوعه، انواع اسلحه و مهمات قاچاق می کردند.

وی گفت که هم اکنون که گذرگاه مرزی بازگشایی شده است، عناصر شبه نظامی که ایران به خدمت خود گرفته است تا دوشادوش نیروهای حکومت سوریه مبارزه کنند، به آسانی در منطقه در تردد هستند و خود را در لوای گردشگری و افراد غیرنظامی مخفی می کنند.

الحیانی در گفتگو با دیارنا گفت که سوریه هیچ محصول کشاورزی و یا صنعتی برای صدور به عراق ندارد، با این وجود، صادرات از ترکیه و اردن مقرون به صرفه تر است و کیفیت بهتری دارد و ناگفته نماند که دسترسی به این کالاها از منظر امنیتی و مالی هم برای تجار و کسب و کارهای خصوصی و عموم مردم ساده تر است.

بنا به گفته الحیانی، گردشگری بین عراق و سوریه وجود خارجی ندارد و حتی اگر فعالیت بخش گردشگری دوباره از سرگرفته شود، نگرانی های امنیتی و طول زمان مورد نیاز برای گذر از این منطقه مرزی احتمال انتخاب این مسیر توسط مردم مسافر بسیار اندک است.

او افزود که به همین دلیل هایی که گفته شد گذرگاه مرزی القائم یک منطقه گذر در خدمت گروه های شبه نظامی هوادار ایران محسوب می شود و ایران از بازگشایی ایران حمایت کرده است.

او افزود «عوامل شبه نظامی عضو حزب الله لبنان هم که در خطوط تدارکانی با ایران از امنیت برخوردار هستند، می توانند از بدون این که شناسایی شوند از این گذرگاه مرزی استفاده کنند».

نظارت بر منطقه مرزی

سلام الشمری، نماینده پارلمان عراق می گوید با وجودی که امیدوار بودیم پس از بازگشایی گذرگاه مرزی القائم، در تبادلات تجاری و کسب و کار تحرک ایجاد شود اما هنوز تغییر چندانی ایجاد نشده است.

او در گفتگو با دیارنا گفت «همه از شرایط امنیتی سوریه خبر دارند و بنابراین هنوز هیچ تحرک بازرگانی و فعالیت اقتصادی از سرگرفته نشده است».

خلدون القیسی، رئیس آژانس «مسافرتی و گردشگری البنفسج» می گوید «ما در گذشته و پیش از سال 2014 هر روز دو خودروی پر مسافر (غیرنظامی) را پر می کردیم».

او به دیارنا گفت «اما از زمانی که سفر زمینی به دمشق از سرگرفته شده است، فقط 9 مسافر سفر خود را با ما رزرو کرده اند که حتی هزینه سوخت بردن و آوردن آن ها از منطقه مرزی را تامین نمی کند».

علی المحلاوی یکی از اعضای پیشین نیروهای صحوه گفت که نیروهای صحوه اعضای شبه نظامی طائفه عراقی هستند که در سال 2006 و به هدف مبارزه با القاعده شکل گرفتند. گذرگاه القائم هم اکنون به جای آن که در خدمت مردم غیرنظامی باشد، در خدمت عناصر شبه نظامی قرار گرفته است.

عراق یک بار دیگر از رزمنده های صحوه استفاده می کند تا از امنیت بخش های مختلف کشور اطمینان حاصل کند.

المحلاوی به دیارنا گفت که نیروی هوایی عراق و ائتلاف بین المللی ورود غیرقانونی عناصر شبه نظامی تحت حمایت ایران به خاک سوریه را زیر نظر دارند، امری که نقض قانون بین المللی و قطعنامه های سازمان ملل متحد در مورد شرایط سوریه است و به آتش جنگ و درگیری در این کشور خرمن می ریزد.