یک مقام ارشد اطلاعاتی اوایل این ماه به رسانه های عراقی گفت که تحلیل گران اطلاعاتی ارتش عراق کشف کرده اند که بسیاری از عوامل داعش گونه ای از تحصیلات عالی را به پایان رسانده اند.
سرلشکر سعد العلاق، رییس اداره اطلاعات ارتش عراق گفت که گروه داعش توانسته از این پایگاه دانش برای تولید سلاحهای ممنوعه و ساخت سیستم های ارتباطی و مراقبت و نظارت استفاده کند.
او گفت که افراد استخدام شده که در زمینه طراحی رزمی، مدیریت و پزشکی تجربه داشتند نیز از مهارت های خود برای خدمت به داعش بهره گرفتند، همچنین کسانی که دارای مهارتهای مربوط به استخراج نفت و منابع معدنی بودند با استخراج این مواد و فروش آن برای تأمین مالی فعالیتهای این گروه به آن کمک کردند.
این یافته ها با یافته هایی که در ماه اکتبر 2016 در گزارش بانک جهانی به نام مشارکت اقتصادی و اجتماعی برای پرهیز از افراط گرایی خشونت آمیز منتشر شد، همخوانی دارند.
مطالعه بانک جهانی برروی داده های اساسی اجتماعی و اقتصادی در مورد 3،803 نفر از افراد خارجی عضو گروه داعش که از حافظه حاوی سوابق پرسنلی این گروه از حدود سال 2014 نشت کرده بود برای دستیابی به این نتیجه گری انجام شده بود.
در این گزارش آمده،« ما به این نتیجه رسیدیم که داعش نیروی کار خارجی خود را از بین افراد فقیر و کم سواد انتخاب نکرده بود بلکه برعکس این موضوع بود. در عوض، نبود مشارکت اقتصادی به نظر می رسد که میزان گستردگی تندروی و تبدیل آن به افراط گرایی خشونت آمیز را توضیح بدهد.»
براساس گزارش بانک جهانی، 69 درصد از افراد استخدام شده از سوی داعش دارای دست کم یک مدرک آموزش متوسطه بودند و تنها 15 درصد از آنها پیش از فارغ التحصیلی دبیرستان را ترک کرده بودند.
این گزارش، یافته های مطالعات پیش تر از آن را که نشان می دهد بیکاری در بین افراد تحصیل کرده منجر به افزایش احتمال گرایش به ایده های تندروانه بیشتری می شود را بازتاب می دهد.
با توجه به این موضوع، کارشناسان عراقی که با دیارنا گفت و گو کردند بر اهمیت اتخاذ طرحها و برنامه های کارآمدی که از استخدام افراد تحصیل کرده از سوی داعش پیشگیری کند، تأکید کردند.
رویارویی با تلاشهایی که برای استخدام افراد صورت می گیرد
امیر الساعدی پژوهشگر امور سیاسی و راهبردی به دیارنا گفت که سرویس های اطلاعاتی عراق با نظارت بر مراحل تکامل داعش،بر «یک موضوع بسیار خطرناک تمرکز کرده اند.»
وی گفت،« معرفت غالب آن بود که گروه داعش وابستگی زیادی به کودکان و جوانانی دارد که بسیار تحصیل کرده هم نبودند، چرا که آنها به سادگی گمراه می شوند و شوق و اشتیاق دینی آنها به سادگی غلیان می کند.»
وی گفت که اما سرویس های اطلاعاتی و سازمان های دیگر تأیید کرده اند که شمار قابل توجهی از افراد تحصیل کرده دانشگاهی که در رشته های خود با تجربه هستند به داعش پیوستند،« و لازم است که تحلیل گران و کارشناسان به این مسئله توجه کنند.»
الساعدی گفت،« ما با یک چالش بزرگ در شکل مقابله با تلاش برای استخدام افراد از سوی تروریست ها، به ویژه هدف گیری افراد تحصیل کرده، روبرو هستیم.»
وی گفت که این کار بسیار مشکل تر از رویارویی با داعش در جنگ زمینی است، چرا که به چیره شدن بر تفکر وایدئولوژی های افراط گرایانه مربوط می شود.
وی گفت،« نهادهای فرهنگی، آموزشی و دینی باید نقش فعالی را در اتخاذ برنامه هایی که بتواند برای تمام اقشار جامعه، از جمله کسانی که مدرک دانشگاهی دارند جذاب باشد و از افتادن آنها به دام تروریست ها جلوگیری کند، ایفاء کنند.»
عصام الفیلی، استاد علوم سیاسی در دانشگاه المستنصریه گفت که حل مشکل بیکاری گسترده، به ویژه در بین افراد تحصیل کرده، یک جزء بسیار مهم در رویارویی با تروریسم است.
او به دیارنا گفت که داعش زمانی که کنترل بخش گسترده ای از خاک عراق را در دست داشت، سعی کرد تا با دادن پول و مزایا به جای تهدید، افراد تحصیل کرده اما بیکار را تشویق به پیوستن به رده های خود کند.
او گفت،« ما اغلب درباره مرگ یا دستگیری کارشناسان داعش که در ساخت تسلیحات و بمب های شیمیایی با تجربه بودند و نیز کسانی که رهبری عملیات ارتباطی، هک اینترنتی یا پهباد را به عهده داشتند، می شنویم.»
جلوگیری از بازگشت داعش
الفیلی گفت که برای رویارویی با این نوع تهدید در آینده، تمام نهادهای دولتی باید برای کمک به جوانان در توسعه مهارت ها و علاقمندی هایشان و هدایت انرژی و استعداد آنها در جهت ساخت جوامع خود، باید هماهنگ با یکدیگر عمل کنند.
علی خضیر، عضو شورای استان نینوا گفت که داعش از عوامل تحصیل کرده خود در حوزه هایی که نیازبه دانش و مهارتهای ویژه دارند استفاده کرد و کارهای سطح پایین خود را برای جوانان کم سن و سال و کم سواد که عقاید خود را در ذهن آنها القاء کرده بود نگه داشت.
او به دیارنا گفت،« ما برای جلوگیری از بازگشت داعش و اغوا و گمراه کردن جوانان ما برای استخدام آنان، همه جور تلاش می کنیم.»
خضیر از دولت خواست تا بر توسعه جوامع محلی که تحت تأثیر تاراج و حمله داعش قرار گرفته یا با مشکلات اقتصادی روبرو هستند، تمرکز کند.
وی گفت که اقتصاد های محلی باید با گشایش درهایشان به روی سرمایه گذاری که برای بیکاران اشتغال ایجاد کند و نیز اتخاذ راهبردهایی برای مبارزه با فقر، بیسوادی و سایر معضلات اجتماعی، تجدید حیات کنند.