کارشناسان اقتصادی به دیارنا گفتند که ایران تلاش می کند تا از طریق کانال های اقتصادی نفوذ خود در سوریه را گسترش دهد و تلاش های خود را با به کارگیری نفوذ نظامی از طریق سپاه پاسداران انقلاب اسلامی (آی آر جی سی) افزایش داده است.

آنها می گویند که این کنترل اقتصادی رو به رشد تهدیدی جدی برای سوریه و مردم آن می باشد؛ چون رژیم ایران اکنون چنگال خود را در بخش های اقتصادی، سرمایه گذاری، و مالی نابود شده از جنگ این کشور فرو برده است.

آنها هشدار دادند که هنگامی که جنگ به مرحله تعیین کننده پایانی خود برسد ممکن است دیگر قطع رابطه این دو کشور دیگر غیر ممکن باشد و این کار در درازمدت برای اقتصاد سوریه فاجعه بار خواهد بود.

بشیر الباسم، یک وکیل سوریه ای ساکن قاهره، گفت: « پروژه ایران با هدف تاسیس یک 'سوریه مفید' واقعا مفید است؛ اما نه برای سوریه، بلکه برای خود ایران.»

وی به دیارنا گفت: «هر کس که گسترش مالی، اقتصادی، و سرمایه گذاری مالی ایران در سوریه را مشاهده کند به طور واضح می بیند که طرحی برای در دست گرفتن کنترل منابع اقتصادی سوریه در حال انجام گرفتن است.»

این محدود به ساخت شرکت های ساختمانی که ما اخیرا شاهد ظهور آنان به عنوان شرکای روند بازسازی در مناطق اطراف شهرهایی مانند دمشق و حمص می باشیم، نیست؛ بلکه به اکثر بخش های سرمایه گذاری هم گسترش یافته است.

شاهر عبدالله، استاد اقتصاد دانشگاه عین شام، گفت که برای مثال، شرکت های تحت مالکیت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی کنترل اکثر منابع برق در سوریه را در اختیار دارند.

این شرکت ها در حال نصب ژنراتورها و ایستگاه های تولید برق آبی، گاز طبیعی و در سرتاسر سوریه و همچنین دکل های برق و برج های فشار قوی و حتی کنتورها و تیرهای چوبی برق می باشند.

عبدالله گفت که ایستگاه های برق که کاملا توسط شرکت های ایرانی تجهیز می شود، شامل ایستگاه های جندر 2، جندر 3 و تشرین می باشند.

انحصارطلبی ایران در بخش هایی مانند برق مسائل را هنگامی که جنگ به پایان برسد، پیچیده می کند.

شرکت های سپاه پاسداران انقلاب اسلامی

عبدالله گفت: «اکثر شرکت هایی که در ایران و خارج از کشور به ویژه در سوریه کار می کنند تحت کنترل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی هستند که به صورت یک شرکت هولدینگ کار می کند.»

وی توضیح داد که این شرکت ها که تحت نام های مختلف کار می کنند؛ آنچه واقعا رخ می دهد را مخفی کرده و تلاش می کنند تا نفوذ ایران را تضمین کنند.

او اظهار داشت که مهم ترین شرکت های تحت کنترل ایرانی ها شرکت مخابرات ایران و بانک کارگشایی، بانک فیوچر بی اس سی، بانک آرین، بانک ملی ایران، بانک مهر و بانک انصار در بخش بانکداری می باشند.

وی افزود که در بخش ساختمانی، پایگاه ساختمانی خاتم النبیاء کنترل کامل اکثر شرکت هایی که در سوریه کار می کنند را در اختیار دارد.

در بخش های حمل و نقل و هوانوردی مهمترین شرکت های ایرانی یاس ایر و آبان ایر می باشند. در بخش موتورسازی و خودرو سازی، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مالکیت سهم خود در شرکت خودرو سازی را پس از فروش سهام گروه بهمن برای فرار از تحریم های بین المللی افزایش داده است.

عبدالله گفت که در بخش قراردادهای نفت، گاز طبیعی و انرژی منعقد شده با سوریه آنها از طریق شرکت ها تحت کنترل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که شامل شرکت نفت ایران، شرکت نفت و گاز پارس، شرکت پتروشیمی شیراز و شرکت صنایع پتروشیمی کرمانشان می باشد، عمل کرده اند.

قدرت نفوذ

شیار تورکو، دانشجوی دوره دکتری دانشگاه قاهره که در مورد امور مالی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تحقیق می کند، گفت که در ظاهر سرمایه گذاری های ایران از نظر یک بیننده «فعالیت های سرمایه گذاری تجاری عادی به نظر می رسد.»

او به دیارنا گفت که کمیتۀ مشترک ایرانی-سوریه ای، شورای مشترک بازرگانان و سایر خروجی های رسانه ای این فعالیت ها را پوشش می دهند و می گویند که همه چیز از طریق تاجرین و گروه های سرمایه گذاری انجام می شود.

وی گفت اما حقیقت فراتر از این است.

او اظهار داشت که ایران، به ویژه از زمان شروع جنگ سوریه تلاش کرده است تا از رژیم سوریه با تامین وام و کمک های بلاعوض برای جبران خسارات اقتصادی کشور حمایت کند. وی اشاره کرد اما هر وام برای خود قیمتی دارد.

وی گفت: «برای مثال برای تبدیل 3.6 میلیار دلار وامی که دمشق وام دریافت کرده است، تهران تایید سوریه برای ورود ده ها شرکت [ایرانی] به بخش های مختلف بازار سوریه مانند شرکت های صرافی را دریافت کرده است.»

گسترش «سوریه مفید»

وکیل البسام گفت که پروژه ایران در سوریه شامل تشکیل یک کمربند مسکونی در اطراف مناطق علوی نشین است که تحت کنترل رژیم دمشق می باشد.

وی افزود که برخی از این مناطق مسکونی در این بخش ها تکمیل شده اند و غیرنظامیان ایرانی، لبنانی، افغانی، و سوریه ای در آنها سکونت دارند.

البسام گفت: «رامی مخلوف که یکی از بستگان رئیس جمهور سوریه است، از طریق یکی از شرکت های مستقلاتی خویش توانست اکثر شرکت هایی که در منطقه دمشق، القلمون و الغوطه که گزارش های تایید شده نشان می دهند تعدادی از تاجرین سوری مانند عبدالقادر صبرا و ایمن جابر سهامی در برخی از شرکت های مخلوف دارند را خریداری کند.»

شرکت هایی که در مناطقی که مخلوف اکثر سهام آن را در اختیار دارد شامل صروح، الفجر، البترا، الحدائق، بنیان الشام، آر اِی سی، و راماک می باشند.

البسام گفت: «این شرکت ها همه مستغلات در این مناطق را از مالکین اصلی آنان به طرق مختلف خریداری کرده اند.»

وی گفت: «ساکنین این مناطق که کاملا اهل تسنن بوده اند تخلیه شده اند و همۀ افرادی که اکنون در کمربند [مسکونی] زندگی می کنند از علویان و شیعیان به ویژه شیعیان وفادار به ولی فقیه برای اطمینان کامل به وفاداری به پروژه ایران در سوریه می باشند.»

البسام گفت: «مخلوف با شرکت های ایران به ویژه با خاتم النبیاء که مالکیت آن را سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بر عهده دارد و کار را به برخی از شرکت های کوچکتر ایرانی وابسته به شرکت مادر واگذار کرده است، شریک شده است.»

وی اظهار داشت که این کار باعث شده است این مناطق «مملو از ایرانیان شود» از جمله کارگران ایرانی و افغانی که برای کار در این مناطق به سوریه آمده اند.

او گفت که حتی نگهبانان این مناطق هم شبه نظامیانی هستند که در رابطه مستقیم با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی هستند؛ به ویژه شبه نظامیان حزب الله لبنانی که «ظاهرا سهم خود از مناطق مسکونی را برای سکونت پیکارجویانی که از لبنان به سوریه آمده اند، گرفته اند.»

البسام گفت که این فعالیت های مستمر «البته، ترکیب جمعیتی و فرهنگی سوریه را با از میان بردن جزء مهم جمعیت سوریه تغییر خواهد داد.»

وی گفت: «این مناطق مانند سایر مناطق سوریه دارای جمعیت های مختلف علوی ها و سنی ها می باشند و شاهد رنسانسی در طول ده ها سال به خاطر این ترکیب بوده اند.»

وی گفت: «اما اکنون وضعیت را می توان با گفتن اینکه دمشق آینده توسط دیوارهای مجتمع های مسکونی که یک جزء در آن سکونت دارند، حفاظت خواهد شد.» و اجزاء دیگر در بیرون از آن باقی خواهند ماند.