هه‌واڵه‌كانی عێراق
ئابوری

پەیوەندیە گەرمەکانی عێراق بە وڵاتانی عەرەبیەوە ئێران و بریکارانی تووڕەدەکات

فارس عومران

سەرەکوەزیرانی عێراق مستەفا کازمی لەگەڵ ئەندامانی ئەنجومەنی هەماهەنگی عێراق-سعودیە کۆدەبێتەوە لە 8 تشرینی دووەم لە بەغدا. [خاوەنی وێنە: نوسینگەی سەرەکوەزیران]

سەرەکوەزیرانی عێراق مستەفا کازمی لەگەڵ ئەندامانی ئەنجومەنی هەماهەنگی عێراق-سعودیە کۆدەبێتەوە لە 8 تشرینی دووەم لە بەغدا. [خاوەنی وێنە: نوسینگەی سەرەکوەزیران]

هەنگاوەکەی حکومەتی عێراق بۆ بەهێزکردنی پەیوەندیەکانی لەگەڵ وڵاتانی عەرەبی دراوسێ، ئێران و بریکارانی ئەو وڵاتەی تووڕەکردووە، کە میدیا هاوسۆزەکانیان دەستیانکردووە بە هەڵمەت دژی ئەم هەوڵانە بۆ سەرلێشێواندنی رای جەماوەری عێراق، پسپۆڕان دەڵێن.

لەوکاتەوەی لە سەرەتای تشرینی دووەم پلانێکی سعودیە راگەیەندرا بۆ وەبەرهێنان لە یەك ملیۆن هێکتاردا لە بیابانی ئەنبار و سەماوە، میلیشیا و لایەنەکانی سەربە ئێران هەڵمەتێکی رێکخراویان دەستپێکردووە دژی ئەو پلانە.

لەنێو ئەمانەدا کەتائیب حیزبوڵڵا، عەسائیب ئەهل حەق، نوجەبا و هاوپەیمانێتی فەتح کە هاوپەیمانێتیەکی پەرلەمانییە و لەلایەن هادی عامریەوە رێبەری دەکرێت.

ئەو گروپانەی باوەڕ وایە تەنیا رووکارێك بن بۆ کەتائیب حیزبوڵڵا، وەك گروپی روبعوڵڵا، هەڕەشەیان دژی وەبەرهێنانی سعودیە بڵاوکردۆتەوە.

کۆبوونەوەیەکی سێقۆڵی لە 25 ئاب لەنێوان سەرەکوەزیرانی عێراق مستەفا کازمی، شا عەبدوڵڵای دووەم و سەرۆکی میسر عەبدولفەتاح سیسی لە عەممان ئەنجامدرا بۆ تاووتوێکردنی بەهێزکردنی هاریکاری لەنێوان ئەو سێ وڵاتەدا. [خاوەنی وێنە: نوسینگەی سەرەکوەزیران]

کۆبوونەوەیەکی سێقۆڵی لە 25 ئاب لەنێوان سەرەکوەزیرانی عێراق مستەفا کازمی، شا عەبدوڵڵای دووەم و سەرۆکی میسر عەبدولفەتاح سیسی لە عەممان ئەنجامدرا بۆ تاووتوێکردنی بەهێزکردنی هاریکاری لەنێوان ئەو سێ وڵاتەدا. [خاوەنی وێنە: نوسینگەی سەرەکوەزیران]

ئەو کەناڵە تەلەفزیۆنیانەی لەلایەن ئەم ملیشیانەوە خاوەندارێتییان دەکرێت، لەنێویاندا عەهد، کە سەر بە سەرکردەی میلیشیای عەسائیب ئەهل حەق قەیس خەزعەلییە، وەبەرهێنانی سعودیەی بە هەوڵێك دانا بۆ "داگیرکردنی وڵاتەکە".

ئەمە وایکرد سەرەکوەزیرانی عێراق مستەفا کازمی ئەو بانگەشەیەی "داگیرکاریی سعودی" بەدرۆبخاتەوە کە لەلایەن هەندێك میلیشیاوە لە 18 تشرینی دووەم بڵاوکرایەوە و ئەو بوختانەی لەقەڵەمدا بە "شەرمەزاری".

میلیشیاکان هەوڵی کۆنترۆڵکردنی سەرچاوەکانی عێراق دەدەن

شیکاروانی سیاسی عادل ئەشرەم وتی لێکنزیکبوونەوە لەگەڵ سعودیە "ئەو میلیشیانە تووڕەدەکات لەبەرئەوەی دەیانەوێت عێراق لە دراوسێ عەرەبیەکانی گۆشەگیربێت".

بە دیارونای وت دەیانەوێت عێراق کراوەبێت تەنیا بۆ وەبەرهێنانی ئێران و "شمەکە گوماناویەکانی" و وەك بازاڕێك بێت بۆ بوژاندنەوەی ئابورییەکەی لەسەر حسابی ئابوری عێراق و بەرژەوەندی عێراقیەکان.

میدیاکانی سەربە میلیشیاکان تاڕادەیەکی زیادەڕۆییان کرد کە دەستیانکردە بڵاوکردنەوەی پەیامی شەڕانگێزانە بۆ هاندانی دژایەتیکردنی گەرمبوونی پەیوەندیەکان لەگەڵ ئەو شانشینە، بە شێواندنی پێشهاتە سیاسی و ئابوریەکان و هەوڵدان بۆ سەرلێشێواندنی خەڵك بە وێناکردنی وەبەرهێنانی سعودیە وەك "کۆلۆنیالیزم".

ئەشرەم وتی: "ئەوانەی هەوڵی کۆلۆنیزەکردنی وڵاتەکە دەدەن میلیشیاکان خۆیانن، کە هەوڵی کۆنترۆڵکردن و دزینی سەرچاوەکانی وڵاتەکە دەدەن و پێشێلی سەروەریی نیشتمانی دەکەن."

وتی: "میلیشیاکان وەك بەربەستێك دەوەستن لەبەردەم هەر پلان یان سیاسەتێكدا بۆ دوورخستنەوەی عێراق لە نفوزی ئێران و بەردەوام تەگەرە دەخەنە بەردەم هەموو وەبەرهێنانێك، تا ئەوەی وڵاتەکە تەواو پشتبەستوو بێت بە ئێران، کە ئابوریەکەی لە دۆخێکی تەواو دژواردایە."

وتیشی سعودیە وڵاتێکە سەرچاوە و توانای زۆروزەبەندی هەیە و وەبەرهێنانی لە عێراقدا بەشداریدەکات لە گەشەپێدانی وڵاتەکە بە بوژاندنەوەی بنیاتنان و دابینکردنی هەلی کار.

سەرەڕای ئەو فشارەی لەلایەن میلیشیاکانی سەربە ئێرانەوە دەخرێتە سەری، لێکنزیکبوونەوەی عێراق-سعودیە گەیشتە لوتکە بە هاوبەشییەکی بەرفراوانی ئابوری و گەشەسەندن و رێکەوتنەکان لەسەر بازرگانی.

گەورەترین ترسی ئێران

رێکەوتنەکان لەکاتی هەوڵەکانی حکومەتی عێراقدا بوون بۆ کرانەوە بەڕووی جیهانی عەرەبیدا.

کۆبوونەوەیەكی 25 ئاب لە عەممانی پایتەختی ئەردەن لەنێوان کازمی و شاعەبدوڵلای دووەمی ئەردەن و سەرۆکی میسر عەبدولفەتاح سیسی، تێگەیشتنێکی سێلایەنەی بەرهەمهێنا لەسەر رێکەوتنە ئابوریەکان لە کەرتەکانی وزە و نەوت و بازرگانی ناوخۆ و وەبەرهێناندا.

ئەو سێ سەرکردەیە رێکەوتن لەسەر پرۆژەی بەستنەوەی تۆڕەکانی کارەبا کە یارمەتی عێراق دەدات کۆتایی بهێنێت بە پشتبەستنی بە ئێران بۆ دابینکردنی خواستەکانی لەسەر کارەبا.

لەئێستادا عێراق 1,200 مێگاوات کارەبا لە ئێرانەوە هەناردە دەکات، لەگەڵ گازی سروشتی بۆ وەگەڕخستنی وێستگە کارەباییەکانی کە وزە دەدەن بە تۆڕێکی کارەبایی نزیك بە 3,300 مێگاوات. ئەمەش بە بڕێکی زەبەلاح تێچوو دەکەوێت لەسەر بودجەی عێراق.

رۆژنامەوانێکی عێراق و چالاکوانی بواری مافی مرۆڤ، ئەحمەد حەمدانی بە دیارونای وت گەورەترین ترسی ئێران ئەوەیە عێراق بگەڕێتەوە بۆ ئامێزی عەرەبی و پەیوەندی ئابوری و ستراتیژیی بەهێز دروستبکات بەگوێرەی رێز و هاوبەشیی دوولایەنە.

وتی: "ئێران ئەم هەنگاوە بەم ئاراستەیەدا وەك هەڕەشەیەك دەبینێت، چونکە بێبەشی دەکات لە سەرچاوەیەکی زەبەلاحی پارە کە دەستی دەکەوێت لە هەناردەکردنی چەندین کاڵا و بەرهەم بۆ عێراق."

تاران خواستی هەیە بڕی بازرگانی لەگەڵ بەغدا زیادبکات بۆ نزیکەی 20 ملیار دۆلار ساڵانە.

دانیشتوویەکی بەغدا، ئەبو عەلیا، کە داوایکرد ناوێکی خوازراوی بۆ بەکاربهێنرێت، وتی هەوڵی میلیشیاکانی سەر بە ئێران و کەناڵە ئاسمانیە هاوسۆزەکانیان بۆ بەرگرتن بە نزیکبوونەوەی حکومەت لەگەڵ وڵاتانی عەرەبی رەتدەکاتەوە.

بە دیارونای وت: "دامەزراندنی پەیوەندیەکی نزیك بە جیهانی عەرەبییەوە نەك تەنیا لەڕووی ئابورییەوە یارمەتی عێراق دەدات، بەڵکو نفوزی بەدکارانەی ئێرانیش لاوازدەکات."

وتیشی: "لەڕووی کۆتاییهێنانەوە بە نفوزی ئێران و هاوپەیمانانی، لەسەر رێچکەیەکی دروستین، بەڵام پێویستە کاری زیاتر بکەین."

ئەم بابەتەت بەدڵە؟

0 كۆمێنت
رێوشوێنەکانی کۆمێنت نوسین * واتە ئەم خانەیە پێویستە 1500 / 1500