پەرلەمانتارانی عێراق و بەرپرسانی خۆجێی سکاڵایان لای هێزە ئەمنیەکانی عێراق کردووە تا کۆتایی بهێنن بەو پێشێلکاری و هەراسانکردنەی لەلایەن میلیشیاکانی سەر بە ئێرانەوە ئەنجامدەدرێت کە له‌ پارێزگای موسڵ چالاكن.

وتیان ئەم میلیشیانە لە چەند چالاکیەکەوە تێوەگلاون کە زیان لە سەقامگیریی ئەو شارانە دەدات کە لەدەست رێکخراوی "دەوڵەتی ئیسلامی" (داعش) رزگارکراون و وادەکات ئاوارەکانی ناوچەکە نائومێد بن لە گەڕانەوە بۆ ماڵەکانیان.

پەرلەمانتارێكی عێراق، ئەحمەد جبوری کە نوێنەری نەینەوایە، تكای لە وەزیری بەرگری جومعە عەناد و وەزیری ناوخۆ عوسمان غانمی کرد تا دەستوەردان بکەن و "کۆتایی بە پلانی پارەکێشانەوە بهێنن کە لە بازگەکاندا بەربڵاوە".

جبوری لە پۆستێکی تویتەردا لە 31 ئایار وتی ئەرکی پاسەوانیکردنی بازگەکان دەبێت تەنیا لەلایەن بەڕێوبەرێتی کاروباری بازگەکانی وەزارەتی ناوخۆوە بەڕێوەببرێن و داوای کرد کامێرا ئەمنیەکان لەو پێگانه‌ دابنرێن.

بەرپرسێك لە نوسینگەی کارگێڕیی پارێزگای نەینەوا وتی لەماوەی دوو هەفتەدا، 13 سکاڵا لەلایەن دانیشتوان و شۆفێرانی پیکابەوە تۆمارکراوە دەربارەی ئەو هەراسانکارییانه‌ی ئەزمونیان کردووە لە بازگەکاندا.

بەرپرسەکە وتی سکاڵاکاران باسیان لە رووداوەکانی هەراسانکردن یان پارەکێشانەوە کرد و وتویان له‌ چەند بازگەیەکی هەڕەمەکی روویانداوە کە لەلایەن حەشدی شەبەك و بزووتنەوەی بابلیون و کەتائیب حیزبوڵا و میلیشیای عەسائیب ئەهل حەقەوە دامەزراون.

ئەو شۆفێری لۆریانەی شمەكی وەك خۆراك یان ماددەی بیناسازی دەگوێزنەوە لە بەغدا یان هەرێمی کوردستانەوە بۆ موسڵ و بەشەکانی دیکەی پارێزگای نەینەوا، سکاڵایان کرد کە داوای پارەیان لێكراوه‌ لەکاتێکدا ویستوویانە تێپەڕن.

کاتی ئەوەیە میلیشیاکان بڕۆن

بەرپرسەکەی ناوچەکە وتی مەدەنیەکانی دیکە سکاڵای ئەوەیان کرد كه‌ میلیشیاکان به‌ نایاسایی شمەکەکانیان پشكنیوون و خێزانەکانیان بۆ ماوەی تا دوو کاتژمێر لە بازگەکان راگرتوون بەبێ هیچ پاساوێك.

وتی لەکاتێکدا هێزەکانی عێراق خەریکی بەدووکەوتنی شانە و حەشارگەکانی داعشن لە بیابانی حەزەر و بەعاج و نزیك بە سنووری سوریا، "ئەو پیاوانەی میلیشیاكان تێوەدەگلێن لە چەند کردەیەکەوە کە جیاواز نین لەو تاوانانەی داعش ئەنجامیاندەدات".

بەرپرسەکە وتی هێزەکانی عێراق پێگەکانی جێگیربوونی خۆیان لە ناوچەکە رێکدەخەنەوە و هێڵی گەرمی تەلەفۆنیان داناوە تا رێبده‌ن بە خەڵك راپۆرت لە رووداوەکانی هەراسانکاری و پارەکێشانەوە بدەن.

ساڵی رابردوو، ئەمریکا سزای سەپاند بەسەر سەرکردەکانی میلیشیاکاندا بەتۆمەتی پەیوەست بە پێشێلکاریی مافەکانی مرۆڤەوە لە نەینەوا و ناوچەکانی دیکەی باکور و خۆرئاوای عێراق.

پەرلەمانتارێكی عێراق، حامید موتلەق، کە ئەندامی لیژنەی ئاسایش و بەرگریی پەرلەمانە، وتی به‌جێهێشتنی شارەکانی عێراق له‌لایه‌ن میلیشیاکانه‌وه‌ "بۆتە پێویستی و ئێستا داخوازییەکی سەرەکی دانیشتوانی شارە رزگارکراوەکانە".

موتلەق بە دیارونای وت لە ئەنباریش سکاڵای هاوشێوە هەبوون، كه‌ له‌وێش جوتیاران لەوپەڕی خۆرئاوای پارێزگاکە سکاڵایان دەربارەی هەراسانکردنی میلیشیاکان کردووە.

وتی عێراق بەرەو هەڵبژاردنی پێشوەخت دەچێت، "کە پێویستی بە کەشێکی سەربەخۆیی تەواو و سەلامەت هەیە بەبێ گوشار لەسەر دەنگدەران. هیوا هەیە کە حکومەتی نوێ بەجددی تاووتوێی ئەم کێشەیە بکات".

ئاوارەکان دوودڵن لە گەڕانەوە

بەگوێرەی نەبیل حاجی عەلو، دانیشتوویەکی قەزای تلکێف له‌ پارێزگای نەینەوا، میلیشیاکان هۆکاری سەرەکی ئەوەن كه‌ زۆرێك لەوانەی ئاوارە بوون لە شارەکە دوودڵن لە گەڕانەوە.

بە دیاورنای وت: "دانیشتوان هەست بە پارێزراوی دەکەن بە بوونی پۆلیس و سوپا، بەڵام چەند میلیشیایەك هەن کە سوود لە قۆناغی داعش دەبینن."

وتی ئەوانه‌ هەوڵدەدەن خۆیان وەك بەرگریکار لە خەڵك وێنابکەن "لەکاتێکدا پێشێلکاری دەکەن" وەك دامەزراندنی بازگەی کاتی کە بەکاریاندەهێنن بۆ هەراسانکردنی دانیشتوانی ناوچەکە و کێشانەوەی پارە لە شۆفێرانی لۆری.

توێژەی کاروباری سیاسی عێراقی، ئەحمەد حەمدانی وتی ژمارەیەکی زۆر لە سکاڵا کەوتونەتە بەر گوێی پەرلەمانتاران کە داوای هه‌نگاونان دەکەن.

بە دیارونای وت ئەمە روونیدەکاتەوە کە میلیشیاکانی سەر بە ئێران لە نەینەوا و شوێنەکانی دیکەی وڵات "بوونەتە سەرچاوەی هەڕەشە و نیگەرانی".

وتی سەرەکوەزیران مستەفا کازمی دەبێت تاووتوێی ئەم کێشەیە بکات "چونکە دانیشتوان پێشوازی لەو میلیشیانە ناکەن کە دڵسۆزییان بۆ [ژەنەراڵی پێشووی ئێران، قاسم سوله‌یمانی] پیشانده‌دا و ئێستاش دوای کوشتنی ئەو، وێنەی قائانیان بەرزکردۆتەوە".

عەمید ئیسماعیل قائانی فەرماندەیی سوپای پاسدارانی شۆڕشی ئیسلامی ئێرانی گرتەدەست دوای کوژرانی سوله‌یمانی لە کانونی دووەمدا.