بەرپرسی پێشووی هەواڵگریی عێراق مستەفا کازمی پێنجشەممە (7 ئایار) وەك سەرەکوەزیران دەستبەکاربوو، لەکاتێکدا قەیرانێکی ئابوریی بەربڵاو و پەتایەکی جیهانی و ترسی دروستبوونەوەی خۆپیشاندانەکان هەیە دوای چەند مانگێك لە بنبەستی سیاسی.

پەرلەمان لە دره‌نگانێكی شەودا حکومەتەکەی پەسەندکرد دوای چەند گۆڕانکارییەکی کتوپڕ لە کابینەکەیدا، نزیکەی مانگێك دوای ئەوەی ئەو بەرپرسەی پێشووی دەزگای هەواڵگری نیشتمانی لەلایەن سەرۆك بەرهەم ساڵحەوە دیاریکرا.

ئەوە سێیەمین هەوڵ بوو بۆ جێگرتنەوەی سەرەکوەزیرانی پێشوو عادل عەبدولمەهدی.

دیاریکردنی کازمی، 53 ساڵ، دوای چەند هەفتەیەك هات لە لۆبیکردن لەنێوان پارتە سیاسیە تووند دابەشبووەکاندا ، لەنێویاندا ئەوانەی نزیکن لە ئێرانی دراوسێ و نیگەرانن لە پەیوەندیەکانی بە ئەمریکاوە.

سەرەکوەزیرانی نوێ بەڵێنیداوە هاوسه‌نگی رابگرێت لەنێوان هاوپەیمانەکانیدا، واشنتۆن و تاران، کە لە 2018وە لە ناکۆکیەکی قوڵدان.

کازمی لەلایەن وەزیری دەرەوەی ئەمریکاوه‌ مایك پۆمپیۆ، پەیوەندییەکی تەلەفۆنی پێوەکرا، کە رایگەیاند ئەمریکا بەخشینی عێراقی لە سزاکانی ئەمریکا لە بەرامبەر کڕینی گازدا لە ئێرانی دراوسێی به‌ 120 رۆژی دی درێژکردۆتەوە.

وەزارەتی دەرەوە رایگەیاند كه‌ بەخشینەکە "نیشاندانی خواستمانە بۆ یارمەتیدانی دابینكردنی دۆخه‌كی لەبار بۆ سەرکەوتن".

سەرەکوەزیرانی پێشووی عێراق، عادل عەبدولمەهدی، کۆتایی ساڵی رابردوو دەستی لەکار کێشایەوە دوای ئەوەی خۆپیشاندانەکان بۆ ماوەی چەند مانگێك ناڕەزاییان بەرامبەر گەندەڵی بەربڵاو و بێکاری و چینی سیاسی نیشاندا کە وەك کاربەدەستی ئێران دەبینرێن.

حکومەتێکی تەواونەکراو

پەرلەمانتارانی عێراق، لەکاتێکدا پەیڕەوی خۆبەدوورگرتنی کۆمەڵایەتییان دەکرد و دەمامك و دەستکێشیان لەدەستدابوو بۆ بەرگرتن لە بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسی نوێی کۆرۆنا (کۆڤید-19)، رەزامەندییان دەربڕی لەسەر 15 وەزیر لەکۆی 22 له‌ کابینە وەزارییه‌كه‌.

حەوت وەزارەت -- لەنێویاندا وەزارەتە سەرەکیەکانی وەك نەوت و وەزارەتی دەرەوە -- هێشتا بەتاڵن چونکە پارتە سیاسییەکان ناکۆکن لەسەر ئەو پشكانه‌.

ئەو وەزارەتانەی په‌سه‌ندکران چەند پۆستێكی هەستیاریان تێدایە وەك دارایی، ناوخۆ، بەرگری، تەندروستی و کارەبا -- کە ئەو زۆرینەیەیان دابینکرد بۆ کازمی کە پێویستی بوو بۆئەوەی کابینەکەی شیاوی دەنگدان بێت.

حکومەتە نوێکە مەبەستێتی هەڵبژاردنی پێشوەختە ئەنجامبدرێت وەك دەرفەتێك بۆ گۆڕانكارییه‌كی سیاسی لە وڵاتەکەدا، بەڵام رووبەڕووی چەند ئەولەویەتێکی سیاسی بەپەلەش دەبێتەوە.

بانکی جیهانی هۆشداریی دا كه‌ پێشبینی دەکرێت ئابوری عێراق لەمساڵدا بەڕێژەی له‌سه‌دا 9.7 کورتبهێنێت و رێژەی هەژاری دووقات بکات، کە دەکاتە خراپترین دۆخی ساڵانەی وڵاتەکە لەدوای 2003وە.

ئەم کورتهێنانە زۆرە بەهۆی داڕوخانی نرخی نەوتەوە، ده‌شێت کابینەکە ناچاربکات موچەی فەرمانبەرانی دەوڵەت کەمبکاتەوە، کە رەنگە خۆپیشاندانی نوێی دژە حکومەتی لێبکەوێتەوە.

هاوکات پەتای ڤایرۆسی کۆرۆنا زیاد لە 100 عێراقی کوشتووە، سیستمی تەندروستی شێواوی وڵاتەکەش لەبەردەم مەترسی نغرۆبووندایە لە دۆخێکدا گه‌ر پەتاکە په‌ره‌بسێنێت.

لە وتاره‌كه‌ی دره‌نگانی شەویدا لە پەرلەمان، کازمی بەڵێنی هەڵبژاردنی پێشوەختەی دا و رەشنوسی یاسای دۆخی کتوپڕی بودجەی راگەیاند.

بەهێزکردنی سەروەریی عێراق

مامۆستای زانسته‌ سیاسیه‌كان لە زانکۆی موستەنسریە، عیسام فەیلی وتی حکومەتە نوێکە تائێستا چەند وەزێرێكی تێدایە کە "بەتوانا و پیشەوەرن".

بە دیارونای وت کازمی "کەسایەتیەکی پلەباڵایە کە هیچ ئاماژەیەکی گەندەڵی یان لاوازیی نیشاننەداوە لە تەواوی سەرکردایەتی خۆیدا وەك بەڕێوبەری یەكێك لە گرنگترین دەزگاکانی دەوڵەت، دەزگای هەواڵگری نیشتمانی".

وتی بەڵام ئەم حکومەتە رووبەڕووی چەند ئەرك و ئاستەنگێك دەبێتەوە کە دەیخەنە بەردەم تاقیکردنەوەیەکی سەخت.

وتیشی: "سەرکەوتن بەئاسانی بەدەستنایەت و پێویستمان بە هاریکاریی نێوان هاوبەشە سیاسییەکان هەیە."

فەیلی وتی سەختترین ئاستەنگ بوونی چەکی نایاساییە لە دەستی چەند گروپ و لایەنێکدا کە پەیوەستن بە لایەنە سیاسیەکانه‌وه‌ و هەوڵی فراوانکردنی نفوزی خۆیان دەدەن لەسەر حسابی سەروەریی عێراق و سەرچاوە نیشتمانیەکان.

لە وتاره‌كه‌یدا بۆ پەرلەمان، چوارشەممە، کازمی جەختیکردەوە لە گرنگی بەهێزکردنی سەروەریی عێراق لەڕێی سنووردارکردنی چەکەوە تەنیا بۆ دەوڵەت.

هەروەها باسی لە بایەخی ئەوەش کرد کە عێراق نابێت شوێنی هێرش بێت دژی وڵاتانی دیکە یاخود شانۆی پێکدادان و دەستێوەردانی بیانیەکان بێت.

فەیلی وتی سەرەکوەزیران "باش هەست بە گەورەیی ئەم مەترسی و ئاستەنگانە دەکات، له‌نێویاندا پێش هەموو شتێك شەڕی دژی گروپە تیرۆریستیەکان و دڵنیاییدانە بەوەی هیچ پێگەیەکیان نابێت".

'بەهێز و سەربەخۆ'

ئەحمەد سەبری، 44 ساڵ، بە دیارونای وت بەهیوایە حکومەتەکەی ئێستا "جیاواز بێت لەوانەی پێش خۆی و کاربکات بۆ ئارامکردنەوەی دۆخەکە".

وتی: "پشتیوانیمان لە حکومەت پشت دەبەستێت بەوەی چەند خێرا کاردەکات لەوەی داواکارییەکانمان جێبەجێبکات و دەستبکات بە نانی هەنگاوی گەورە دژی گەندەڵی و هەژاری و بێکاری."

ئیلهام سەعد، 41 ساڵ، بە دیارونای وت: "پشتیوانی له‌ حکومەت دەکەین و شانبەشانی دەوەستین تا ئەوکاتەی بەهێز و سەربەخۆ بێت و رێگە بە لایەنە دەرەکیەکان نەدات دەستێوەردان لە کاروبارماندا بکەن."

وتیشی دەبێت پارێزگاری لە سەروەریی دەوڵەت بکات دژی یاخیبووان.