بە دابەزینی نرخی نەوت لە جیهاندا، حکومەتی عێراق هەنگاودەنێت بۆ فرەچەشنکردنی کەرتەکانی بەرهەمهێنانی بۆ به‌ده‌ستهێنانی داهات، لە هەوڵێکدا بۆ برەودان بە بەرهەمی نیشتمانی و کەمکردنەوەی پشتبەستن بە هاوردەکان، بەتایبەتی لە کەرتی کشتوکاڵدا.

لیژنەی ئاسایشی خۆراكی نیشتمانی کە 22 نیسان راگەیەندرا، به‌رنامه‌ی ستراتیژیی حکومەتە بۆ گەشەپێدانی کشتوکاڵ لە ماوەی پێنج ساڵی داهاتوودا.

وتەبێژی وەزارەتی کشتوکا،ڵ حەمید نایف بە دیارونای وت: "بەهیواین ئەم به‌رنامه‌یه‌ ئاسایشی تەواوەتی خۆراك بەدەستبهێنێت لەبارەی هەموو بەرهەمە رووەکی و ئاژەڵییەکانەوە و تەواوکەری ئەوە بێت کە چەند ساڵێك لەمەوبەر دەستمانپێکرد بۆ پلاندانان و هەنگاوە نراوەکان بۆ گەیشتن بەم ئامانجە."

وتی: "سەرکەوتووبووین لە مەرجە نیشتمانیەکانمان بۆ چەندین دانەوێڵەی بنەڕەتی وەك گەنم." ئاماژەشی کرد بە بەدەستهێنانی پێنج ملیۆن تەن لە وەرزی دروێنەی رابردوودا لەگەڵ شەش ملیۆن تەنی خەمڵێنراو بۆ وەرزی داهاتوو.

وتی: "هەروەها توانیمان پشت بەخۆمان ببەستین بۆ 25 بەرهەمی رووەکی و ئاژەڵی، لەنێویاندا باینجان و خورما و هێلکە. بەڵام هێشتا کورتهێنانمان هەیە لە هەندێك میوە و سەوزەی تایبەت و بەرهەمە شیرەمەنیەکان و خۆراكی لەقوتونراو."

نایف وتی ئەو به‌رنامه‌ نوێیە هەوڵی دەستنیشانکردنی بەربەست و کێشەکانی پەیوەست بە گەشەپێدانی کشتوکاڵ ده‌دات و پێشنیازی چەند چارەسەرێك دەکات بۆ دەستڕاگەیشتن بە ئاسایشی خۆراكی یەکانگیر.

وتی لەنێو ئەم بەربەستانەدا پەرەپێدانی سیستمی ئاودێریی هه‌یه‌، کە لە ساڵانی 1950ەوە پەرەی پێنەدراوە.

وتیشی: "پێشنیازەکانی ئەم به‌رنامه‌یه‌ لەمبارەیەوە کەمپینێکی تێدایە بۆ کردنەوەی جۆگە و بنیاتنانی بۆری ئاو بۆ جوتیاران، لەگەڵ دابینکردنی كه‌لوپه‌لی ئاودێریی مۆدێرن."

نایف وتی: "پلانەکانمان تەرکیزیشیان لەسەر راکێشانی وەبەرهێنەرانە بۆ کشتوکاڵ و ئاژەڵداری، چونکە زەوی لەبارمان هەیە بۆ ئەم ئامانجە کە کۆی گشتی نزیکەی یەك ملیۆن دۆنم زەوییە و ئامادەیە بۆ بزنسی خێرا فراژووبووی بەخێوکردنی ئاژەڵ."

وتی به‌رنامه‌كه‌ ئامانجی زیادکردنی ناوچەی خاکی چێنراوە لە عێراقدا لە 12 ملیۆنەوە بۆ زیاد لە 20 ملیۆن دۆنم، کە دەبێت به‌س بێت بۆ بەدەستهێنانی ئاسایشی خۆراك بۆ چەندین دانەوێڵە.

برەودان بە بەرهەمی کشتوکاڵی

ئابوریناس عەبدولڕەحمان مەشهەدانی وتی بەرهەمی کشتوکاڵی لە چەند ساڵی رابردوودا "بەشێوەیەکی بەرچاو باشتربووە چونکە ئاسته‌كانی بەرهەمهێنانی دانەوێڵە بەشێوەیەکی تەندروست زیادیکردووە".

بە دیارونای وت: "دانەوێڵەی وەك تەماتە بە بڕی نزیکەی 2 ملیار دۆلار لە 2018 هاوردەکراون کە دەکرێت خۆمان بیچێنین و ئەو پارەیە لەجیاتی ئەوە بپارێزرێت گەر ئەو دانەوێڵانەی کە گرنگی ستراتیژییان کەمترە بتوانرێت بچێنرێن."

وتی: "بەشداریی کەرتی کشتوکاڵ لە کۆی نەختی بەرهەمی ناوخۆدا لە له‌سه‌دا 3 تێپەڕناکات، بەڵام ئەگەری گەیشتن بە له‌سه‌دا 16 یان زیاتری هەیە گەر گەشەپێدانی شیاو ئاراستەی ئەو کەرتە بکرێت." ئاماژەیکرد بەوەش كه‌ "عێراق وڵاتێکی کشتوکاڵی بوو پێشئەوەی وڵاتێکی بەرهەمهێنەری نەوت بێت".

وتیشی: "هەر بوژاندنەوەیەکی کەرتی کشتوکاڵ کاریگەریی دەبێت لەسه‌ر کەمکردنەوەی ئاستی بێکاری، چونکە ئەم کەرتە دەتوانێت نزیکەی له‌سه‌دا 30 هێزی کار لەخۆبگرێت."

مەشهەدانی وتی ئەم کەرتە کاریگەریی هەیە لە "کەمکردنەوەی ئاستی هەژاری و باشترکردنی دۆخی ژیانی ئەوانەدا كه‌ کار لە کشتوکاڵدا دەکەن".

ئابوریناس ساڵح هەماش وتی گەشەپێدانی کەرتی کشتوکاڵ کاریگەرییەکی بەرچاوی دەبێت لەسەر کەمکردنەوەی خەرجیی بیانیی عێراق، کە بەشێوەیەکی سەرەکی بۆ هاوردەكردنی شمەک و خۆراك دەڕوات.

بە دیارونای وت: "وڵاتان هه‌وڵده‌ده‌ن له‌سه‌دا په‌نجا باجی سەر هاوردەکان كه‌مبكه‌نه‌وه‌ و له‌جیاتی ئه‌وه‌ شمەکه‌ زیاده‌كانیان هه‌نارده‌ بكه‌ن تا پێداویستی به‌ هەندێك بەرهەم پڕبکەنەوە."

هەماش داوای لە حکومەت کرد "سەرنجی زیاتر بداتە کەرتی کشتوکاڵ تا سەرچاوەکانی داهاتی دەوڵەت فرەچەشن بکات و تەنیا پشت بە نەوت نەبەستێت، کە نرخەکەی دابه‌زینێكی تووندی بەخۆوە بینیووە لە بازاڕەکانی جیهاندا".

هەروەها جەختیکردەوە لە پێویستی به‌ گەشەپێدان بە کەرتەکە بە دابینکردنی داهات "بۆ چاككردنی خاك و دابینکردنی نوێترین تەکنەلۆژیا و بنیاتنانی بەنداوەکان و كارگه‌كانی بەرهەمهێنانی خۆراك".