دەنگدانی پەرلەمانی عێراق لەسەر دەرکردنی هێزە بیانییەکان لە عێراق بڕیارێکە خزمەت بە وڵاتەکە ناکات بەڵکو لەجیاتی ئەوە رەنگدانەوەی "ویستی ئێران و گروپەکانی هه‌وادارێتی، نه‌ك هی خەڵکی عێراق،" شارەزایان و هاوڵاتیان وتیان.

پەرلەمانی عێراق یەکشەممە (5 کانونی دووەم) له‌ دانیشتنێکی نائاساییدا دەنگیدا بەوەی حکومەتی عێراق داوای هاوکاری لە هاوپەیمانی نێودەوڵەتی بۆ شەڕی دژبە "دەوڵەتی ئسلامی" (داعش) بکشێنێتەوە.

بەگوێرەی بەیاننامەیەکی پەرلەمانی عێراق، داوای کۆتاییهێنانیشی بە ئامادەیی هەر هێزێکی بیانی کرد لە وڵاتەکەدا و رێگریکردنیان لە بەکارهێنانی خاك و ئاو و ئاسمانی عێراق.

بارودۆخەکان خراپتربوون دوای ئەوەی هێرشێکی وردی فڕۆکەیەکی بێفڕۆکەوانی ئەمریکی هەینی فەرماندەی هێزی قودسی سەر بە سوپای پاسداران، قاسم سولەیمانی، كوشت له‌گه‌ڵ کەسایەتییه‌كی باڵای سه‌ربازیی عێراقی، ئەبو مەهدی موهەندیس.

به‌گوێره‌ی ئاژانسی فرانس پرێس، نزیکەی 5,200 سەربازی ئەمریکی لە بنکەکانی عێراق نیشتەجێن بۆ پشتگیریکردنی سەربازە ناوخۆییەکان لە بەرەنگاربوونەوەی داعش.

ئەو سه‌ربازانه‌ وەک بەشێک لە هاوپەیمانی نێودەوڵەتی جێگیربوون، كه‌ لەلایەن حکومەتی عێراقییه‌وه‌ لە 2014 بانگهێشتکران بۆ یارمەتیدان لە شەڕی دژ بە داعشدا.

وەزیری دەرەوەی ئەمریکا، مایک پۆمپیۆ، سەبارەت بە بڕیارەکەی پەرلەمان وتی: "دەبێت بوەستین و سەیربکەین كه‌ چی دەکەین کاتێك سەرکردایەتی و حکومەتی عێراق بڕیارێك ده‌ده‌ن."

بەریتانیا، ئەندامێکی سەرەکیی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی، داوای لە عێراق کرد رێگە بە سەربازانی بدات لە وڵاتەکەدا بمێننەوە و رایگه‌یاند كه‌ کارەکەیان "گرنگه‌".

کاتێک دانیشتنەکەی پەرلەمان دەستیپێکرد، هاوپەیمانی نێوده‌وڵه‌تی رایگەیاند کە هەموو ئۆپەراسیۆنەکانی له‌ عێراق دەوەستێنێت بەهۆی چەند هێرشێکی کوشندەوه‌ بۆ سەر بنکەکانیان.

راشیگەیاند: "ئەمە توانای ئێمەی سنووردارکردووە لە ئەنجامدانی راهێنان لەگەڵ هاوبەشەکانمان و پشتگیرکردنی ئۆپەراسیۆنەکانیان لەدژی داعش و لەبەرئەوە دەبێت ئەو چالاکیانە رابوەستێنین و دەکرێت بە بەردەوامی چاوی پێدابخشێندرێتەوە."

شەممەی رابردوو، دوو موشەکی ئاراستەکراو ناوچەی سەوزیان کردە ئامانج و دوو موشەکیش بنکەیەکی سەربازی ئاسمانییان لە باکوری بەغدا کردە ئامانج کە سەربازانی ئەمریکا لەخۆدەگرێت.

بڕیارێک کە 'جێی داخە'

شرۆڤەکاری سیاسی، ئەحمەد شەوقی بە دیارونای وت بڕیارەکەی پەرلەمان جێی داخە و لە خزمەتی بەرژەوەندییەکانی عێراق و عێراقییەکاندا نییە.

وتی: "وڵاتەکە هێشتا رووبه‌ڕووی مەترسی پاشماوەی تیرۆریسته‌كان دەبێتەوە، کە هێشتا شانە و گروپی نهێنییان هەیە و هاوپەیمانی نێودەوڵەتیش یارمەتی هێزە ئەمنییەکانی ئێمەیان داوە هێرشیان بکەنەسەر و رێگریبکەن لە گەشەکردنیان و زیادبوونی ژمارەیان."

وتیشی نەمانی پشتگیری سەربازیی هێزەکانی هاوپەیمانان "مەترسیدارە"، چونکە ئەو هێزانە پشتیوانی ئاسمانی و هەواڵگرییان پێشکەشی عێراق کردووە لە تەواوی هەڵمەتە ئەمنییەکانیاندا دژی پاشماوەكانی تیرۆریستان.

ئەگەر پشتیوانی هاوپەیمانان نەمێنێت، بەواتای ئەوە دێت "کە دووچاری سەختییەکی گەورە دەبین لە چاودێریکردنی جموجۆڵ و بەدووکەوتن و پوچەڵکردنەوەی هەڕەشەکانی پاشماوەکانی داعش".

شەوقی وتی بڕیارەکە هێزه‌كانی عێراقیش بێبه‌شده‌كات لە پشتیوانیی هێزەکانی هاوپەیمانان به‌ راهێنان و ئامادەکردنیان، کە دوو خاڵی سەرەکین لە بەرزکردنەوەی توانایان بۆ زاڵبوون بەسەر هەڕەشەکان و پاراستنی سەربەخۆیی و سەروەریی وڵاتەکەدا.

وتی بڕیارەکە دەرهاویشتەی تریشی هەیە، لە کاتێکدا "لەڕووی نێودەوڵەتییەوە عێراق بە ئاقارێکی گۆشه‌گیریدا دەبات، ئەمەش لەئاکامدا زیان بە بەرژەوەندییە ئابورییەکانی دەگەیێنێت".

بڕیارەکه‌ رەنگدانەوەی ویستی ئێرانە

شەوقی وتی: "ئه‌وه‌ی ده‌یبینین مامەڵەی نابەرپرسانە و سۆزدارییانه‌یه‌ كه‌ دوای گوشارەکانی ئێران و گروپە هاوسۆزه‌كانی هاتن، ئەمەش زۆر لەسەرمان دەکەوێت، چونکە هەر گۆشەگیرییەک کاریگەرییەکی تووندی دەبێت لەسەر بونیادنانەوەی و بەرەوپێشچوونی پڕۆژەکان لە وڵاتەکەدا."

وتیشی ئابوریی عێراق، کە بەده‌ست کورتهێنانێکی چاوەڕوانکراوی نزیکەی 32 ملیار دۆلاره‌وه‌ دەناڵێنێت لە بودجەی ئەمساڵیدا و بەشێوەیەکی سەرەکی پشت بە داهاتی نەوت دەبەستێت، ناتوانێت هه‌ڵكشوداكشێكی ئابوری لەخۆبگرێت.

شەوقی جەختی کردەوە کە دەنگدانەکەی پەرلەمان کێشەی یاسایی هەیە، چونکە لەسەر داوای حکومەتێک ئەنجامدرا کە پێشتر دەستی لەکار کێشاوەتەوە و دەسەڵاتێکی سنوورداری هەیە بۆ بەڕێوەبردنی ژیانی رۆژانەی وڵاتەکەی، نەک بۆ دەرکردنی بڕیارێکی باڵا.

پێشئەوەی پڕۆژە بڕیارەکە تێبپەڕێنرێت، ژمارەیەک ئەندامی پەرلەمانی عێراق کە لایەنگری ئێرانن، لە دانیشتنەکه‌دا ناوی سولەیمانیان وتەوە و وێنەی ئەویان بەرزکردەوە.

دانیشتوویەکی بەغدا کە داوایکرد وەک ئەبو فیراس بناسێنرێت، وتی: "پەرلەمان لەلایەن ئەو لایەنە سیاسیانەوە کۆنترۆڵکراوە کە پەیوەستن بە ئێرانەوە، ئەو هوتافکێشانەش کە رووی دا هیچ جێی سەرسوڕمان نییە، چونكه‌ لەلایەن نوێنەری ئەو لایەنانەوە بوو."

وتیشی: "ئەوەی نیگەرانمان دەکات دەنگدانیان بوو بە دەرکردنی هێزەکانی هاوپەیمانان لە وڵاتەکەمان -- بڕیارێک کە نوێنه‌رایه‌تی ویستی خەڵکی عێراق ناكات، بەڵکو ویستی ئێران و گروپەکانی."

عێراقییەکی تری دانیشتووی بەغدا، فایەق، وتی: "باڵە سیاسییەکانی عێراق دەیانەوێت وڵاتەکەمان رابکێشنەوە نێو تیرۆریزم و پشتیوانیی نێودەوڵەتیمان لێبگرنەوە، تەنها بۆئەوەی دڵی رژێمی ئێران رابگرن."

ناوبراو بە دیارونای وت: "داوای ئێمە، کە لە خۆپیشاندانەکاندا خراوەتەڕوو، ئەوەیە کە نامانەوێت ئێران کۆنترۆڵی کاروبارەکانمان بکات و هەڕەشە لە بەرژەوەندییە نیشتمانییه‌كانمان بکات لەڕێی گروپە بریكاره‌کانییەوە."