هەڕەشەکانی ئێران بۆ گۆڕێنی عێراق بە گۆڕەپانی شەڕ بۆ یەکلاکردنەوەی کێشەکانی لەلایەن هاوڵاتیانی عێراقی و پەرلەمانتارانەوە بە دەنگی بەرز رەتدەکرێتەوە، بە دیاروناش دەڵێن دەیانەوێت ئێران دەسهەڵگرێت لە دەسوەردان لە کاروباری عێراقیەکان.

لە لێدوانێكی تەلەفزیۆنیدا لە 26 ئەیلول، باڵوێزی ئێران له‌ عێراق، ئیرەج مەسجدی، هەڕەشەی لە ئەمریکا کرد. مەسجدی جەنه‌رالێكی پێشووی سوپای پاسداران بووە و راوێژکاری فەرماندەی سوپای قودس قاسم سلێمانی بووە.

لە دیمانەیەكدا لەگەڵ تەلەفزیۆنی دیجلەی عێراقیدا وتی ئێران بۆردومانی هێزەکانی ئەمریکا دەکات لە هەر شوێنێك بن، بە عێراقیشەوە، گەر ئێران بکەوێتە بەر هێرشی ئەمریکا.

جگه‌ لەوەش وتی وەڵامی ئێرانییەکان بۆ هێرشی لەوجۆرە لەلایەن ئەو لایەنانەشەوە ئەنجامدەدرێت کە "ئێرانیان خۆش دەوێت"، وەك ئه‌و میلیشیا عێراقییانه‌ی ئێران پشتیوانییان لێدەکات لەژێر چەتری هێزەکانی حەشدی شەعبی و حیزبوڵا یان حوسییەکاندا (ئەنساڕئەڵڵا).

عێراقییەکان خێرا وەڵامی ئەو هەڕەشانەری ئێرانیان دایەوە.

وتەبێژی وەزارەتی ناوخۆی عێراق، لیوا تەحسین خەفاجی وتی: "خاکی عێراق هێڵی سوورە" و جەختیکردەوە له‌وه‌ی عێراق "رێنادات بەرژەوەندییەکانی ئەمریکا لەسەر خاکەکەی بکرێنە ئامانج".

جگه‌ لەوەش وتی عێراق "نابێتە شوێنی ئاراستەکردنی دوژمنکاری دژ بە وڵاتانی دراوسێ".

لە 3 تشرینی یەکەم، وەزارەتی دەرەوەی عێراق داوای روونکردنەوەی کرد لە باڵوێزی ئێران لەسەر هەڕەشەکانی دژ بە هێزەکانی ئەمریکا کە لەژێر فەرمانی دەسەڵاتی عێراقدا هەڵدەسوڕێن وەك بەشێك لە هاوپەیمانی نێودەوڵەتی.

ئەو هێزانە راهێنان و راوێژکارییان دابینکردووە بۆ سەربازانی عێراق لە شەڕە بەردەوامەکانی دژ بە رێکخراوی "دەوڵەتی ئیسلامی" (داعش)دا.

هەڕەشەکانی ئێران بۆ ناسه‌قامگیركردنی عێراق

یاریده‌ده‌رێكی پێشووی وەزیری دەرەوی عێراق، عەبدول کەریم هاشم مستەفا وتی عێراق نابێت بەکاربێت وەك "راڕه‌وێك یان بنكه‌یه‌ك بۆ ئەنجامدانی دوژمنکاری لە دژی وڵاتانی دراوسێ و هاوپەیمانانی عێراق لە هەرێمەکە و لە تەواوی جیهان".

ئەندام پەرلەمانێكی عێراق، تەها لەهیبی وتی لێدوانەکانی مەسجدی "تەواو رەتدەکاتەوە" و ئاماژی كرد به‌وه‌ی بە لێدوانی لەوشێوەیە ئێران بەردەوامە لە هەڕەشەکانی بۆ ناسه‌قامگیركردنی عێراق و خستنه‌ به‌ر مه‌ترسیی ئەمنییەتی.

لەهیبی بە دیارونای وت رژێمی ئێران جارێکی دیکە دەیەوێت دووپاتیبکاتەوە "کەم گوێدەداتە نۆرمە دیپلۆماتیەکان و په‌یماننامه‌ جیهانییەکان و رێکەوتنەکان کە رێز لە سەروەری وڵاتان دەگرن".

وتی لەبری ئەوە بەردەوامە لە دەستێوه‌ردان له‌ کاروباری ناوخۆیان و مافی دیاریکردنی چارەنوسیان و وتیشی رژێمی ئێران سووره‌ لەسەر "زیانگەیاندن بە عێراقییەکان و ژیانیان دەخاتە مەترسییەوە بە پێشێلکردنی سەروەرییان".

وتی کۆماری ئیسلامی هەوڵ دەدات عێراق "بکاتە سەکۆی ساغکردنەوەی کێشەکانی و دەربڕینی دوژمنایەتی دژی وڵاتانی ناوچەکە و بەرژەوەندییەکانیان".

بەکارهێنانی میلیشیاکان وەك داشی دامە

لەهیبی ئاماژەی بۆ ئەوە کرد كه‌ پشتیوانیی سوپای پاسداران بۆ میلیشیاکانی عێراق ئامانجی هێنانه‌كایه‌ی بارگرژییە لە عێراق و پەلکێشکردنی ناوچەکەیە بۆ "شه‌ڕ و تووندوتیژی و ململانێی تائیفی".

وتی: "بریکارەکانی ئێران و چەکەکانیان لە عێراق دەبێت بزانن کە خزمەت بە رژێمیك دەکەن کە خەڵكی عێراق دەکوژێت و ئەوان وەك سوتەمەنی بەکاردەهێنێت بۆ ئاگربەردان لە وڵات و ناوچەکە."

وتیشی: "پێویستە بەرگرییان لەو رژێمە و بەرژەوەندییەکانی بوەستێنن."

بەگوێره‌ی شرۆڤەکاری سیاسی، عەلا نەشوع، لێدوانەکانی مەسجدی "پشتڕاستیدەکاتەوە ئێران لە عێراق ناڕوانێت وەك وڵاتێکی سەربەخۆ کە خاوەن بڕیاری خۆیەتی".

بە دیارونای وت رژێمی ئێران چەندین ساڵە کاردەکات بۆ پشتگوێخستنی سەروەری و ئیرادەی عێراق و هەوڵدەدات بڕیارەکانی کۆنترۆڵ بکات.

نەشوع وتی هەڕه‌شەکان بۆسەر هێزەکانی ئەمریکا و ئەرك و بەرژەوەندییە جیهانییەکان لە عێراق و وڵاتانی دراوسێ لەلایەن سوپای پاسداران و هەوادارەکانییەوە بەشێکە لە سیاسەتی ئێران بۆ "نانه‌وه‌ی پشێوی".

وتی ئەوەش خزمەت بە ئامانجی رژێمی ئێران دەکات بۆ کەمکردنەوەی فشاری ئابوری لەسەر ئێران.

عێراقییەکان دەسوەردانی ئێران ره‌تده‌كه‌نه‌وه‌

نەشوع باسی لە هەوڵەکانی ئێران کرد بۆ لاوزکردنی عێراق و به‌خراپی كاركردنه‌سەر دەزگاکانی، بەتایبەتی پەیکەری سەربازی و ئەمنی، ئەمە لەکاتێکدا میلیشیاکانی خۆی بەهێز دەکات و هانیاندەدات دژ بە بڕیار و فەرمانەکانی حکومەت بوەستنەوە.

وتی: "عێراقییەکان بەردەوام رەتکردنەوە و بێزاریی خۆیان دەربڕیوە له‌ کارە تێکدەر و جموجەڵە بێوچانەکانی ئێران بۆ نانەوەی پشێوی لە وڵاته‌كه‌دا تا بیبات بەرەو شەڕ و ململانێ و پشێوی."

شرۆڤەکاری سیاسی عادل ئەشرەم ئیبن عەممار، سەرۆکی سەندیکای روناکبیرانی خیڵی شەممەر، سه‌ركۆنه‌ی ئەو پێشێلکارییەی کرد کە سەروەریی عێراق پشتگوێ دەخات و وتی دوایین هەڕەشەکانی ئێران بەتەواوی رەتدەکاتەوە.

بە دیارونای وت: "ئەمە پێشهاتێکی مەترسیدارە لەسەر ئاستی پەیوەندییە دیپلۆماتییەکان." ئاماژەی بۆ ئەوەش کرد کە "ئەوە دەربڕینێكی بێئابڕوانه‌ی هەوڵەکانی ئێرانە بۆ لەناوبردنی عێراق و کۆنترۆڵکردنی".

وتی: "دوایین خۆپێشاندانەکانی عێراقدەربڕی بێزاریی رای گشتییە لە دەسوەردانەکانی ئێران و ئه‌وه‌ی چۆن میلیشیاکانی دەسوەردان لە ئەمنییەتی وڵات دەکەن، سەرچاوەکانی دەدزن و پشێوی و وێرانی بڵاودەکەنەوە لە تەواوی وڵاتدا."

دانیشتوویەکی بەغدا کە خۆی وەك ئەبو عەلی ناساند، بە دیارونای وت پشتیوانیی هەوڵەکانی حکومەت ده‌كات بۆ بەرگریکردن لە سەروەریی وڵات و رێگرتن لە دەسوەردان لە کاروبارەکانی.

وتی: "ئێمە ناڕازیین لە هەڕەشەکان و پشتگیری له‌ هه‌ر هه‌نگاوێكی حکومەت ده‌كه‌ین لەم بارەیەوە."

وتیشی هاوڵاتیانی عێراق "بیزاربوون لە ده‌سوه‌ردانی ئێران و نایانەوێت رۆڵیان هەبێت لە شەڕی بە وەکالەتدا، کە باجەکەی بە خوێنی خەڵكی عێراق و ئابوریەکەی و داهاتووی دەدرێت."