ئەمریکا هاوبەشی سەرەکی عێراق بووە لە شکستهێنان بە رێکخراوی "دەوڵەتی ئیسلامی" (داعش)دا و دڵنیاییدان بە سەقامگیریی عێراق دوای داعش بە پشتیوانیکردن لە سوپاکەی بە راهێنان و چەك، پسپۆڕانی عێراقی بە دیارونایان وت.

وتیان داگیرکردنی بەشێكی گەورەی عێراق له‌لایه‌ن داعشه‌وه‌ لە 2014 تاقیکردنەوەی سەختی ئەم هاوبەشییە بوو، کە تێیدا ئەمریکا پشتیوانیی خۆی بۆ عێراق سەلماندووە بە یارمەتیدانی بۆ گرتنەوەی تەواوی ناوچەکانی ژێردەستی ئەو گروپە توندڕەوە.

پسپۆڕی ئەمنی عێراقی، ئەحمەد شەریفی بە دیارونای وت: "هاوبەشییمان لەگەڵ ئەمریکییەکان زۆر گرنگە."

وتی ئەمریکا و هاوپەیمانانی راهێنانی پێشکەوتوویان بۆ هێزەکانی عێراق دابینکردووە، "ئێمەش پێویستمان بە پشتیوانیی ئەوانە بۆ زیادکردنی ئامادەیی و راهێنانی هێزەکانمان لەسەر تەکنیکی مۆدێرنی شه‌ڕكردن" و چەك.

وتیشی: "ئەم هاریکارییە پێویستە بەهێزبکرێت چونكه‌ ئه‌و تواناییه‌مان پێده‌به‌خشێت باشتر وڵاتەکەمان بپارێزین." ئاماژەیکرد بەوەش كه‌ پاشماوەکانی داعش بەردەوامن لەوەی ببنە هەڕەشە.

پشتیوانی بۆ سوپای عێراق

پسپۆڕێکی ستراتیژیی عێراقی بە دیارونای وت وەك بەشێك لە ئۆپەراسیۆنی شێلگیریی خۆڕسك، ئەمریکا و هاوبەشەکانی لە هاوپەیمانی نێودەوڵەتی 3.5 ملیار دۆلاریان بەخشیوە بە عێراق بەشێوەی چەك و ئامرازی سەربازی.

پسپۆڕەکە کە داوایکرد ناوی نەهێنرێت، وتی ئەم یارمەتییە تانکی ئەبرامز و زرێپۆش و ئۆتۆمبیلی دیکەی تێدابووە، لەنێویاندا ئۆتۆمبیلی گواستنه‌وه‌ی كه‌سان، لەگەڵ ناردنی موشەك و موشەکهاوێژی دژە تانکی AT4.

وتیشی ئەمریکا یارمەتی بنیاتنانی هێزی ئاسمانی عێراقی داوە "بە گواستنەوەی دەیان فڕۆکەی جەنگی F-16 و دابینکردنی راهێنان بۆ فڕۆکەوانە عێراقییەکان و باشترکردنی به‌رگری و سیستمی چاودێریی هاتوچۆی ئاسمانی".

هه‌روه‌ها وتی لانیکەم 190,000 ئەندامی پۆلیسی عێراق و سوپا و هێزی تایبەت راهێنانیان پێکراوە له‌لایه‌ن ئەمریکا و وڵاتانی دیکەی هاوپەیمانی نێودەوڵەتییه‌وه‌.

وتی کارمەندانی ئەمنی راهێنانیان پێکراوە بۆ گەشەدان بە هونەری جەنگییان لە ژینگەی ئاڵۆزدا و بۆ ئەنجامدانی هێرشکردنە چەند ئامانجێكی دیاریکراو، لەگەڵ نیشانگری و دابەزاندنی ئاسمانیی سەربازان بەشێوەی گەڕۆك و جێگیر.

هەروەها راهێنانی فریاكه‌وتنی سەرەتاییش وه‌رده‌گرن.

بەهێزکردنی سنوورەکانی عێراق

ئەمریکا بەشداریشیکردووە لە شەڕی دژی داعشدا بە بەهێزکردنی توانای هێزەکانی عێراق بۆ پاراستنی سنوورەکانی وڵاتەکە.

به‌شێك له‌مه‌ بریتی بوو له‌راهێنانی پاسەوانانی سنوور و بەهێزکردنی بازگە سنورییەکانبە ئامرازی باشکراوی پەیوەندیگرتن و چاودێری و کامێری گه‌رمیبین و درۆن.

سەرکردە سەربازییەکان وتیان بەمدواییانە عێراقییەکان شەش فڕۆکەی جەنگیی F-16یان بەدەستگەیشت، کە "پەیامێکی روون" دەنێرێت بەوەی عێراق جددیە له‌ بنیاتنانی توانا بەرگرییەکانی.

بەگوێرەی وتەبێژی فەرماندەیی ئۆپەراسیۆنە هاوبەشەکان، عەمید یەحیا رەسوڵ، ئه‌و فڕۆکانه‌ی له‌ 7 حوزەیران گه‌یشتنه‌ عێراق، ژمارەی فڕۆکە جەنگییەکانی F-16ی عێراق دەگەیەنێتە 27.

جیا لەوەش، ئەمریکا و عێراق لە 16 ئایار گرێبەستێکی 92.4 ملیۆن دۆلارییان واژۆکرد بۆ بەرهەمهێنانی گوللەی 120 ملیم بۆ تانکەکانی عێراق تا 2022. تانکەکان لە ساڵی 2008 کڕدران وەك بەشێك لە رێکەوتنێکی سەربازیی 2.1 ملیار دۆلاریی لەگەڵ ئەمریکا.

وتەبێژی خێڵەکانی نەینەوا، شێخ موزاحیم حوه‌یت بە دیارونای وت: "بەبێ رۆڵی ئەمریکا و بەشداریکەرە سەرەکییەکان، تەواوی عێراق نەدەکرا رزگاربکرێت لەدەستی گروپە تیرۆریستییەکە لەکاتی خۆیدا."

حوه‌یت میلیشیا عێراقییەکانی سەر بە ئێرانی تۆمەتبار كرد بە هەوڵدان بۆ لەئەستۆگرتنی شکستهێنان بە داعش و ئاماژەیکرد بەوەی هێزی ئاسمانیی ئەمریکا پێشڕەویی هێزە زەمینیەکانی عێراقی مسۆگه‌ركرد، بە لێدان لە هێڵەکانی بەرگریی داعش و شکستهێنان بە هێرشە تۆڵەکەرەوەکانی.

هەڕەشەکانی میلیشیاکانی سەر بە ئێران

حوه‌یت وتی حکومەتی عێراق لە پێگەیەکی سەختدایە چونکە رووبەڕووی فشار دەبێتەوە لە لایەنە سیاسییەکانی سەر بە ئێرانەوە تا ببێتە هاوپەیمانی ئێران و ئاماژەیکرد بەوەی ئەم فشارە "مەترسی دەخاتە سەر بەرژەوەندیی عێراقییەکان".

وتی: "ئەوە په‌سه‌ندناکرێت واز لە هاوپەیمانێکی بەهێزی وەك ئەمریکا بهێنرێت کە یارمەتی داوین لە شەڕماندا دژی تیرۆریزم تا سەرکەوتنمان بەدەستهێنا." وتیشی ئەمریکا بەردەوامە لە دابینکردنی کۆمەکی سەربازی و هەواڵگری بە عێراق.

له‌كاتێكدا ئاماژەیکرد بە چەند راپۆرتێکی ئەمدواییە کە نیشانیدەدەن میلیشیا عێراقیەکانی سەر بە ئێران -- كه‌ هەندێکجار پێیاندەوترێت حەشدی وەلائی -- هەڕەشەی هێرشکردنە سەر بنکە سەربازییەکانی عێراقیان کردووە کە هێزەکانی ئەمریکا تیایاندا جێگیرن، حوه‌یت وتی ئەمە میلیشیاکان راستەوخۆ دەخاتە ناكۆكییه‌وه‌ له‌ دژی هێزەکانی عێراق.

وتی ئەم هەڕەشەیە "ئاستی ملکەچی بۆ کارنامەی ئێران لەلایەن ئەم لایەنانەوە پشتڕاستدەکاتەوە"، لەگەڵ نیشاندانی ئەوەی ئێران "نیگەران نیە له‌ ژیانی عێراقیەکان و بەلایەوە گرنگ نیە ئەنجامە کارەساتبارەکانی ئه‌م بەئامانجگرتنه‌ چی ده‌بێت".

میلیشیا عێراقیەکانی سەر بە ئێران پێکدێن لە عەسائیب ئەهل حەق، لیواکانی ئیمام عەلی، لیوای سەید شوهەدا، سەرایا خوراسانی و حەرەکه‌ت نوجەبا.

بەڵام توێژەری کاروباری سیاسی، عەبدولقادر نایل بە دیارونای وت ئەم میلیشیانە "لەئێستادا پشتگیریی جەماوەرییان نیەو ناتوانن شه‌ڕی بریكاری بەڕێوەببەن له‌ به‌رژه‌وه‌ندیی ئێران".

وتیشی هەر لەبەرئەوە ئەوان تەرکیزیان لەسەر تێکدانی دۆخی ئاسایش و سیاسییە لە عێراق و تائیفیەت و توندوتیژی برەو پێدەدەنتا عێراق لاواز بمێنێتەوە و بتوانن هه‌ژمونی خۆیان لە وڵاتەكه‌دا بهێڵنه‌وه‌.