ماوەیەکە عێراق کاردەکات بۆ راکێشانی وەبەرهێنانی سعودیە بۆ یارمەتیدان لە کشتوکاڵکردن لە ناوچە فراوانەکانی بیابانی ئەنباردا و بەوجۆرەش بوژاندنەوەی ئابوریی پارێزگاکە.

سعودیە سنوورێکی درێژی هەیە بەو پارێزگایەی خۆرئاوای عێراقەوە و ژمارەیەك کۆمپانیای بەناوبانگی سعودی لەئێستادا لەوێ کاردەکەن، لەنێویاندا ئەلمەراعی، کە لە قەزای رومانە وەبەرهێنان دەکات.

ئەنبار گەورەترین پارێزگای عێراقە و نزیکەی سێیەکی وڵاتەکە پێکدەهێنێت بە رووبەری 138,500 کیلۆمەتر چوارگۆشە کە زۆربەی خاکی بیابانە.

لەکاتی داگیرکاریی رێکخراوی "دەوڵەتی ئیسلامی" (داعش)دا کەرتی کشتوکاڵیی پارێزگاکە زیانی گەورەی بەرکەوت، كاتێك گروپەکە ده‌ستیگرت به‌سه‌ر کێلگە کشتوکاڵی و باخەکاندا و بازرگانیی وەستاند، كه‌ وایكرد زۆر کەس ناچاربوون لە ماڵەکانیان هەڵبێن.

لەوەتەی سەرکەوتن بەسەر داعش راگەیەندراوە، عێراق کاردەکات بۆبوژاندنەوەی کشتوکاڵ لە ناوچە ئازادکراوەکانداو بۆ کشتوکاڵکردنی بەرهەمه‌ ستراتیژییه‌ نیشتیمانییه‌كانی وەك گەنم و جۆ.

ئەم هەوڵانە بریتیبوون له‌ کردنەوه‌ی سایلۆ کە بۆ کۆکردنەوە و بە بازاڕکردنی بەرهەمەکان بەکاردەهێنرێن لەگەڵ دابینکردنی رێچکەیەکی سەلامەت بۆ ئۆتۆمبیل بۆ گواستنەوەی دانەوێڵە بۆ ئه‌و شوێنانه‌ی پاراستنی.

ئەمساڵ، حکومەتی عێراق پێشنیارێكی دا بە سعودیە لەڕێی ئەنجومەنێكی هەماهەنگی هاوبەشه‌وه‌ کە هەوڵدەدات هاریکاریی ئابوری و وەبەرهێنان لەنێوان دوو وڵاتەکەدا زیاتربکات.

وەبەرهێنان له‌ کشتوکاڵدا

مانگی رابردوو وەزارەتی بازرگانی عێراق رایگەیاند كه‌ ئەنجومەنی هەماهەنگی سعودی-عێراقی تاوتوێی وەبەرهێنان دەکات لە یەك ملیۆن هێکتار زەوی کشتوکاڵیدا لە پارێزگای ئەنبار بۆ گەشەپێدان و زیندووکردنەوەی کەرتی کشتوکاڵ.

جێگری بەڕێوەبەری کشتوکاڵی ئەنبار، موسەنا سەبتی، وتی: "هەرچەندە هێشتا پرۆژەکە بەفەرمی په‌سه‌ندنەکراوە و دەبێت دابڕێژرێت، گەر جێبەجێبکرێت، بەشداریدەکات لە گۆڕینی ناوچەی فراوانی بیابانی له‌ ئەنبار بۆ خاکی کشتوکاڵی."

سەبتی بە دیارونای وت حکومەتەکانی پێشووی عێراق هەوڵیاندا ئەم پرۆژەیە جێبەجێبکەن، بەڵام نەبوونی ئاوی بەردەست تەگەرەی خستە بەردەم پرۆژەکە.

وتی: "گەر پرۆژەکە بدرێتە دەست کۆمپانیایەکی وەبەرهێنانی ئەزموندار کە توانای هەبێت لە بەڕێوبردنی کێشەی ئاو بەشێوەیەکی شیاو، دەکرێت ئەنجامبدرێت و ئەگەری هەیە، چونکە خاکی بیابانیی ئەنبار بەپیتە و گونجاوە بۆ کشتوکاڵ."

وتیشی: "وەزارەتی کشتوکاڵ لە ماوەی دوو ساڵدا و بە هاریکاریی بەڕێوەبەرایەتی کشتوکاڵی ئەنبار، کاردەکات بۆ زیندووکردنەوەی له‌سه‌دا 65 خاکی کشتوکاڵی،" کە دوای داگیرکاریی داعش دەستی بەسەردا گیراوەتەوە.

هه‌روه‌ها وتی: "بەغدا توانی پشتگیری بۆ کشتوکاڵ لە ئەنبار زیادبکات بە پاڵپشتیكردنی وەبەرهێنانی نوێ و ئاسانکاری بۆ وەبەرهێنەرە عەرەب و بیانییەکان بۆ بوژاندنەوەی کشتوکاڵ لە پارێزگاکە."

دەرفەتی دامەزراندن

ئەندامی ئەنجومەنی پارێزگای ئەنبار، نەعیم كه‌عود، وتی کشتوکاڵکردن لە ناوچه‌ بیابانییه‌كاندا، کە لە رەمادییەوە درێژدەبنەوە تا سەر سنووری وڵات، لە مۆڵگەی ئارامی داعشەوە دەیانگۆڕێت بە کێڵگەی کشتوکاڵی کە سوودی ئابوریی هەیە.

كه‌عود بە دیارونای وت: "دەزگا ئەمنیەکانی پارێزگاکە لەمڕۆدا دەتوانن هەر وەبەرهێنەرێك و وەبەرهێنانەکانیان بپارێزن لە هەر شوێنێکی پارێزگاکە بێت."

وتی پارێزگای ئەنبار بە هێزی ئاسمانی پارێزراوە، له‌ڕێی چاودێرییه‌وه‌ به‌ فڕۆکەی بێفڕۆکەوان و ژمارەیەکی زۆر لە کارمەندی ئەمنی.

ئەندامی ئەنجومەنی پارێزگای ئەنبار فەهد میشعان بە دیارونای وت پرۆژەی بەکشتوکاڵکردنی خاکی بیابانی دەکرێت ببێتە هۆی دامەزراندنی هەزاران کرێکار.

وتی: "دامەزراندنی گەنجان و دابینکردنی سەرچاوەیەکی سەقامگیری داهات بۆیان بەدووریاندەگرێت لە پەیوەندیکردن بە گروپە تیرۆریستیەکانەوە، کە بەردەوام هەوڵی راکێشانیان دەدەن لەڕێگەی سەرنجڕاکێشانیانەوە بە پارە و قۆستنەوەی پێداویستیە داراییەکانیان."

وتیشی بەهەمانشێوە، "تیرۆریزم ناتوانێت پێگە لە شارە گەشەکردووەکاندا دابنێت".

ئاماژەی بەوەش کرد كه‌ بەستنەوەی عێراق بە وڵاتانی دراوسێوە لەڕێی بەرژەوەندی ئابوریی هاوبەشه‌وه‌، یارمەتی بەهێزکردنی هاریکاریی ئەمنی دەدات و بەوجۆرەش بەشداریدەکات لە "بنەبڕکردنی تیرۆریزم و بەهێزکردنی کۆنترۆڵی سنووردا".