هه‌واڵه‌كانی عێراق
ئاساییش

عێراق هه‌وڵی ستراتیژێکی نیشتمانی ده‌دات بۆ ریشەکێشکردنی ئایدۆلۆژیای توندڕەو

خالید تائی

مەلا و بانگخوازەکانی پارێزگای نەینەوا ئامۆژگاری وەردەگرن لەسەر رووبەڕووبوونەوەی ئایدۆلۆژیای توندڕەوەی "دەوڵەتی ئیسلامی" (داعش) لە وێنەیەكدا کە لەسەر ئینتەرنێت بڵاوکراوەتەوە له‌ 11 کانونی یەکەم. [خاوەنی وێنە: دەسەڵاتی وه‌قفی سوننە لە نەینەوا]

مەلا و بانگخوازەکانی پارێزگای نەینەوا ئامۆژگاری وەردەگرن لەسەر رووبەڕووبوونەوەی ئایدۆلۆژیای توندڕەوەی "دەوڵەتی ئیسلامی" (داعش) لە وێنەیەكدا کە لەسەر ئینتەرنێت بڵاوکراوەتەوە له‌ 11 کانونی یەکەم. [خاوەنی وێنە: دەسەڵاتی وه‌قفی سوننە لە نەینەوا]

دوابه‌دوای شکستە سەربازییەکەی "دەوڵەتی ئیسلامی" (داعش)، حکومەتی عێراق هه‌وڵی گرتنه‌به‌ری ستراتیژێکی نیشتمانی ده‌دات بۆ بەرەنگاربوونەوەی توندڕوەی و پاککردنەوەی ناوچە رزگارکراوەکان لە ئایدۆلۆژیای توندڕەوە و لادەر.

له‌كاتێكدا به‌شێكی به‌رینی خاكی عێراقی لەژێردەستدابوو، گروپەکە رێسای زۆر توندی بەسەر هاوڵاتیاندا سەپاندبوو لە رێی لێكدانه‌وه‌یه‌كی توندڕه‌وانه‌ی شەریعەته‌وه‌.

گروپەکە ئەو لێكدانه‌وه‌ توندڕه‌وانه‌یه‌ی بەکاردەهێنا بۆ شەرعیەتدان بەو تاوان و پێشێلکاریانەی ئەنجامیده‌دا و خەڵكی فریودەدا بۆئەوەی لەدڵەوە باوەڕیان بەو ئیسلامە شێواوە پێبهێنێت و سزایان بدات ئەگەر سەرپێچی فەرمانی ئەوانیان کرد.

سەرۆکی دەسەڵاتی وه‌قفی سوننەی پارێزگای نەینەوا، ئەبوبەکر کەنعان، وتی هەوڵەکانی نەهێشتنی کاریگەریی گروپەکە دەبێت لە نەهێشتنی ئایدۆلۆژیا شێواوەکەیەوە دەستپێبکات کە زۆر لە واتاكانی ئیسلامەوە دوورە.

کەنعان جەختی له‌وه‌ کرد كه‌ بەرپرسیارێتی دەکەوێتە سەرشانی پیاوانی ئایینی کە دەبێت "هەموو بیرکردنەوەکان له‌مباره‌یه‌وه‌ ئاراستەبکەن بەرەو بنه‌ما راستەکانی ئایینەکە."

کەنعان بە دیارونای وت نوسینگه‌كه‌ی ئەو لە چەند رێگایەکەوە دەستیکردووە بە کارکردن بۆ ئەو ئامانجە لە سەرەتای ساڵەوە.

وتی له‌وانه‌ "پەیوەندی راستەوخۆ لەگەڵ خەڵك لەناو مزگەوتەکاندا لەگەڵ رێکخستنی ئەو کۆنفرانس و سیمینارانەی تیشكدەخەنەسەر سروشتی فریودەرانەی تیرۆریزم و لێكدانه‌وه‌ ئایینیەکانیان."

وتیشی: "ئێمە لەگەڵ بۆردی پەروەردەی نەینەواشدا کاردەکەین بۆ رێکخستنی ئەو جۆرە چالاکییانە لە خوێندنگاکاندا." ئاماژەی بۆ ئەوەش کرد كه‌ ئەمە زۆر گرنگە چونکە داعش منداڵان و مێردمنداڵانی بە ئامانجی سەرەکی خۆی دادەنا لە هەوڵەکانیدا بۆ هزرشتنەوەیان. .

هه‌روه‌ها وتی یەکەم کار داعش کردی لەو ناوچانەی ده‌ستی به‌سه‌ردا گرتبوون لە عێراقدا گۆڕینی بەرنامەی پەروەردە بوو بۆ ناوەڕۆکێك کە هانی توندوتیژی و توندڕەوەی دەدا و بە زۆر منداڵانی پەیوەستدەکرد بە رێکخراوەکەوە.

هەوڵەکانی رووبه‌ڕووبوونه‌وه‌ی توندڕەوی

کەنعان وتی وه‌قفی سوننە چەندین بەرنامەی داناوە کە ئامانجیان بەرەنگاربوونەوەی کاریگەریەکانی تیرۆریزمە لە هزری خەڵکدا و پەرەپێدانی توانای زانیاریەکانیانە بۆ کەمکردنەوەی ئەو خراپەکاریە کۆمەڵایەتییەی داعش بڵاویکردبووه‌وە.

وتیشی: "ئێمە هەموو ستافه‌كه‌مان له‌ پیاوانی ئایینی نارد بۆ خولێك تا ئاشنابكرێن بەو ئامۆژگاریانەی دەسەڵاتی وه‌قفی سوننە دەریکردوون بۆ بڵاوکردنەوەی شێوازی میانڕەو له‌ گوتاری ئایینیدا."

هه‌روه‌ها وتی: "ئێمە یەك وتاری یەکگرتووی نوێژی هەینیشمان هەیە، کە لەلایەن کۆمیتەیەکی تایبەتی ئایینییەوە دەنوسرێتەوە و دەدرێت بە بانگخواز و مەلای مزگەوتەکان تا بۆ نوێژکەرانی بخوێننەوە."

کەنعان وتی ئەگەر ئەو وتارانە وەك خۆیان نەگەیەنرێن، مەلاکە یان بانگخوازەکە دەبێت بە نوسراو بەڵێنبدات جارێکی دیکە ئەو پێشێلکاریە دووبارە نەکاتەوە، ئەگەر نا رووبەڕووی لەدەستدانی کارەکەی دەبێتەوە.

ئاماژەی بۆ ئەوەش کرد كه‌ مەلا و بانگخوازەکان لە نەینەوا پابەندی بڕیارەکە بوون.

مامۆستای سایکۆلۆژیا و سۆسیۆلۆژیا لە زانکۆی بەغدا، نوها دەروێش، وتی ریشەکێشکردنی ئایدۆلۆژیای داعش پێویستی بە "رێکاری تۆکمە و کراوە هەیە بۆ بەرەنگاربوونەوەی".

خاتو نوها بە دیارونای وت: "هەر ستراتیژێك دەبێت بیر لە هەموو لایەنەکانی ئەم بابەتە بکاتەوە و هەموو دەزگا نیشتمانیەکان پێویستە رۆڵی خۆیان بگێڕن لە بەرەنگاربوونەوەی توندڕەویدا."

وتی: "ئێمە دەبێت پەروەردە بەهێز بکەین و رۆڵی میدیا و سۆسیال میدیا بخه‌ینه‌وه‌گه‌ڕ بۆ بەرزکردنەوەی هۆشیارییەك کە دژ بە تیرۆریزمە و بەرەنگاری مێشك ژەهراویکردن بە تێڕوانینی لادەر دەبێتەوە."

سەپاندنی سەروەریی یاسا

دەروێش جەختیکردەوە كه‌ پێویستە هاوکاری گەنجان بکرێت بۆ گرتنه‌به‌ری بیروڕای کراوە و گرنگیشە بە چەندین کلتوور و ناسنامە ئاشنابکرێن بۆ ئەوەی جیاوازییەکان وەك سەرچاوەی بەهێزی په‌سه‌ندبکەن.

سەرۆکی دەزگای هۆوپ، هانا ئێدوارد، بە دیارونای وت لایەنێکی گرنگی دیکە دابینکردنی هاوکارییە بۆ ئەوانەی کاریگەریی تیرۆریزمیان زۆر لەسەربووە، "بەتایبەتی ژنان و منداڵان".

وتی ئەم خەڵكە پێویستیان بە خزمەتگوزارییەکانی تەندروستی دەروونی و هاوکاری دارایی هەیە سەرباری جۆرەکانی دیکەی هاوکاری کە یارمەتییان دەدات رۆڵێکی چالاك بگێڕن له‌ بنیاتنانەوەی کۆمەڵگەکانیاندا.

متمانە دەبێت لە رێگای سەروەری یاساوە درووستببێتەوە لەناو ئەو خەڵكەی زۆر کاریگەرییان لەسەربووە و ئەو رەوشەش پێویستە نەهێڵدرێت کە خەڵكی بێتاوان تیایدا دەکەونە بەندیخانەوە ته‌نها لەسەر گومانی ئه‌وه‌ی تیرۆریست بن یان بەهۆی پەیوەندی ئەندامانی خێزانەکانیانه‌وه‌ لەگەڵ تیرۆریستەکاندا.

ناوبراو لە پێشنیارێکیدا وتی هەنگاونانن بۆ ئاشتی نیشتمانی بەشێكی چارەسەریەکانە.

وتیشی رێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی و سەرکردە و کەسایەتییە کۆمەڵایەتییەکان پێویستە بەشداربن لە هەوڵەکانیاندا بۆ نەهێشتنی کەشی بەرەنگاربوونەوە و لەبری ئەوە کۆمەڵگەیەکی ئاشتیخواز درووستبکەن کە شوێنی تیرۆریزم و توندوتیژی تیادا نەبێتەوە.

ئەم بابەتەت بەدڵە؟

0 كۆمێنت
رێوشوێنەکانی کۆمێنت نوسین * واتە ئەم خانەیە پێویستە 1500 / 1500