شاندێكی وەزارەتی بەرگریی سوریا بەمدواییانە سەردانی بەغدای کرد بۆ گفتۆگۆکردن دەربارەی "هەماهەنگی و هاوکاریی ئەمنی" لەگەڵ عێراق لە "یەکەمین سەردانی راگەیەندراو"ی بەرپرسانی سەربازیی سوریادا بۆ ئەم وڵاتە لەم ماوەی چەندین ساڵدا.

لەکاتێکدا ئامانجی راگەیەندراوی سەردانەکە گفتوگۆکردن بووە دەربارەی هاوکاریی سەرسنوور و رێکخراوی "دەوڵەتی ئیسلامی" (داعش)، هەندێك نیگەرانییان پیشاندا به‌رامبه‌ر ویسته‌ شاراوه‌كانی هه‌واداره‌ هەرێمییەکانی رژێمی سوریا.

ئەوان ئه‌مه‌ ده‌بینن وەك هەوڵێكی ئێران، پاڵپشتێكی سەرەکیی رژێمی ئابڵۆقەدراوی سوریا، بۆ بەهێزکردنی ده‌سه‌ڵاتی خۆی لە عێراق و کردنەوەی رێچکەیەك بۆ سوریا و دەریای ناوەڕاست تا لەڕێگەیەوە بتوانێت چەکدار و چەکەکانی بگوێزێتەوە و بازرگانی فراوانبکات.

لە بەیاننامەکەی 13 حوزەیراندا، وەزارەتی بەرگری عێراق رایگەیاند کە سەرۆك ئەرکانی سوپا، ژەنەراڵ عوسمان غانمی، لەگەڵ شاندێکی باڵای وەزارەتی بەرگریی سوریا کۆبووەتەوە.

بەیاننامەکە هیچ وردەکارییەکی دەربارەی شاندەکەی سوریا نەخستەڕوو.

بەیاننامەکەی عێراق رایگەیاند سەرکردەی شاندەکە، کە ناوی نەهێنرابوو، جەختیکردەوە لە "بەهێزکردنی پەیوەندیی نێوان دوو وڵاتەکە و هاوکاریی بەردەوام لەڕووی سەربازی و بواره‌كانی تره‌وه‌".

لە کۆبوونەوەکەدا، بەرپرسان تاوتوێی چەند رێگایەکیان کرد بۆ بنەبڕکردنی داعش، کە "هاوکاری و هەماهەنگیی زیاتری دەوێت لەڕووی گۆڕینەوەی زانیاریی هەواڵگری و کۆنترۆڵی سنوورەکانەوە" لەلایەن هێزە سوری و عێراقییەکانەوە.

شاندەکان گفتوگۆی "دامەزراندنی ناوه‌ندێكی ئۆپەراسیۆنی هاوبەشیشیان کرد تا لەڕێیەوە هەماهەنگی بەدیبێت لەنێوان دوولایەنەکەدا"، لەگەڵ "دوایین پێشڕەویی لە موسڵ و لەنێو سوریاشدا".

پەرلەمانتاری عێراقی و ئه‌ندامی لیژنەی ئاسایش و بەرگری، فالح خەزعەلی، وتی سەردانەکە لەدوای "سەردانێكی بەرپرسی ئاسایشی نیشتیمانیی عێراق [فالح فەیاز] دێت بۆ دیمەشق".

وتیشی سه‌ردانه‌كه‌ به‌مه‌به‌ستی "هاوکاریی دوولایەنەیە لەنێوان ئەم دوو وڵاتەدا لە چوارچێوەی ئەو لیژنە هەماهەنگییەی دوو ساڵ لەمەوبەر پێكهێنرا".

'به‌بێ رەهەندی سیاسی نیە'

مامۆستای زانستی سیاسەت لە زانکۆی موستەنسیریە، عیسام فەیلی، بە دیارونای وت سەردانی شانده‌كه‌ی سوریا دوای چەندین سەردان و کۆبوونەوە هات لەنێوان هەردوولایەنی عێراق و سوریادا.

بەڵام فه‌یلی ئاماژەی بەوەکرد كه‌ ئه‌مه‌ داده‌نرێت به‌ "یەکەمین سەردانی راگەیەندراوی بەرپرسانی سەربازیی سوریا بۆ عێراق".

وتی گفتوگۆ نوێیەکان "ئاماژەده‌ده‌ن بە خواستی ئەو دوو وڵاتە بۆ بەهێزکردنی پەیوەندییە سەربازییەکانیان لەڕێگەی دامەزراندنی ژووری ئۆپەراسیۆنی هاوبەشەوە بۆ دابینکردنی ئاسایشی سنوور و گەڕان بەدوای شانەکانی (داعش)دا لەوێ".

بەڵام ئاماژەی بەوەکرد كه‌ سەردانەکە بەبێ رەهەندی سیاسییش نەبووە.

بەئاماژەکردن بە قەیرانی ئێستای کەنداوی عەرەبی، وتی: "عێراق بەبەشێك لە جەمسەری ئێران-سوریا-روسیا دادەنرێت."

فەیلی وتی: "حکومەتی (عێراقی) لە زیاد لە بۆنەیەکدا رەتیکردۆتەوە بەشێك بێت لە هیچ جەمسەرگیرییەك، بەهۆی پەرۆشییەوە بۆ لەدەستنەدانی هاوپەیمانێتییە بەهێزەکانی لەنێو زلهێزەکاندا."

توێژەری ناوه‌ندی عێراقی بۆ توێژینەوەی ستراتیژی، یەحیا کوبەیسی، وتی بەڵام، "پەیوەندییەکانی نێوان بەغدا و دیمەشق دانەبڕابوون، لانیکەم لە 2011وە".

کوبەیسی بە دیارونای وت: "لەوکاتەوە ئێران کاردەکات بۆ راکێشانی عێراق بۆ نێو ئەو هاوپەیمانێتییە مێژووییە لەگەڵ سوریا لەدژی کەمپی بەرامبەر لە ناوچەکەدا، کە لەلایەن سعودیەوە رێبەرایەتی دەکرێت."

وتی سەردانەکەی شاندی سوریا "لەم ره‌وته‌ بەدەرنیە".

وتیشی له‌ ئاماژەكانی ئەم مەبەستانە راگەیاندنی دروستکردنی "ژووری هەواڵگریی هاوبەش، یان ئەوەی دواتر ناسرا بە هاوپەیمانێتی چوارلایەنە" لە 2015دا لەخۆدەگرێت -- كه‌ پێکهاتبوو لە ئێران، سوریا، روسیا و عێراق.

رێڕه‌وی ئێرانیەکان بەنێو عێراقدا

لەکۆتایی ئایاردا، یەکەکانی هێزەکانی حەشدی شەعبی، کە هەندێکیان پاڵپشتیی ئێرانیان پێدەگات دەستیانگرت بەسەر نزیکەی 40 کیلۆمەتری سنووری هاوبەش لەگەڵ سوریادا.

لەبەره‌كه‌ی دیکەی سنوور، سوپای سوریا و میلیشیا هاوپەیمانەکانی هەفتەی رابردوو پێشڕەوییانکرد بەرەو بیابانی سوریا و گەیشتنە سنووری عێراق.

کوبەیسی وتی جوڵەکانی ئەمدواییەی حەشدی شەعبی و پێشڕەویی سوپای رژێمی سوریا بەرەو سنووری عێراق، "فاکتەرێکی سەرەکی بوون لە په‌له‌كردن لەم سەردانە"ی شاندی سەربازیی سوریادا.

وتیشی هەردوولایەن ماوەیەکە "گفتوگۆدەکەن دەربارەی هەماهەنگیی دوولایەنە لەژێر رۆشنایی ئەو پێشهاتانەی روودەدەن".

بەڵام كوبه‌یسی روونیکردەوە كه‌ کۆبوونەوەکە کاریگەریی هەرێمیی فراوانتری هەیە، بەجەخکردنەوە لەوەی ئێران هەوڵدەدات "عێراق بکاتە رێچکەیەکی گرنگ بۆ ناردنی چەکدار و چەك" بۆ رژێمی سوریا.

وتی: "ئەوەی من ناویدەبەم بە رێگەی ئاوریشمی ئێران بەنێو عێراقدا بەڕوونی دەرکەوتووە، دوای ئەوەی ناوچەی ده‌سه‌ڵاتی حەشدی شه‌عبی په‌لیكێشا بەرەو سنووری سوریا."

وتیشی کردنەوەی رێگەیەك لە ئێرانەوە بۆ دەریای ناوەڕاست لەڕێی عێراقەوە "پرۆژەیەکی ستراتیژیی ئێرانە کە ئامانجەکەی تەنیا سەربازی نیە، بەڵکو ئابووریشە".

هه‌روه‌ها وتی: "دوای ئەوەی دانوستان دەربارەی دامەزراندنی هێڵێکی هەناردەکردنی گاز لەنێوان تورکیاو ئێراندا شکستیهێنا، ئێران دەگەڕێت بۆ رێچکەیەکی سەلامەت بۆ ئەو هێڵە کە درێژدەبێتەوە بۆ دەریای ناوەڕاست" و ئاماژەشیكرد بەوەی ئێران بیر لە دوورمەودا دەکاتەوە.