![كچێكی سوری لهدهرهوهی خێمهكهی وهستاوه له مهرج له غوتهی خۆرههڵاتی دیمهشق. له راپۆرتێكدا 6 ئازار، رێكخراوی منداڵپارێز ئهو زیانانهی خستهڕوو كه شهڕ له تهندروستیی دهرونی منداڵانی سوریی داوه. [خاوەنی وێنە: چالاكوانی بواری میدیا، ئهدههم شهریف]](/cnmi_di/images/2017/04/05/7545-Syria-Ghouta-child-700_496.webp)
منداڵانی سوری تابێت زیاتر روبهڕوی قهیرانی تهندروستیی دهروونی دهبنهوه له دهرهنجامی شهڕی بهردهوامدا، راپۆرتێكی نوێ ئاشكرای دهكات ، كه تێیدا شارهزایان هۆشداریدهدهن كه دهشێت نههێشتنی كاریگهرییه دهروونییهكانی ناكۆكییهكان مهحاڵ بێت.
راپۆرتهكهی منداڵپارێز بهناونیشانی "زامه نادیارهكان" كه له 6 ئازار خرایهبهردهست، پشتی به لێكۆڵینهوهیهك بهستووه كه چاوپێكهوتن لهگهڵ 450 منداڵی سوریدا له حهوت پارێزگا لهخۆدهگرێت.
بهگوێرهی راپۆرتهكه لهسهدا 78 ی منداڵانی سوری ههست به خهم و دڵتهنگییهكی بێئهندازه دهكهن ههندێكجار یان بهردهوام و تاڕادهیهك ههموو گهورهكانیش وتوویانه منداڵان زیاتر ههڵدهچن یان دهترسن لهگهڵ بهردهوامیی شهڕهكان.
راپۆرتهكه رایگهیاند: "نیوهی ئهو منداڵانهی چاوپێكهوتنیان لهگهل كراوه ههست به ئهمان ناكهن له قوتابخانه یان لهكاتی یاریكردندا لهدهرهوه."
وتی: "ئهو گوشاره بهردهوامه دهرونییه لهسهر منداڵان دهركهوتووه له جێگه تهڕكردندا، میزكردن بهخۆدا له شوێنه گشتیهكاندا، دهم تهتهڵهكردن و منداڵانێكش بهتهواوی توانای قسهكردنیان لهدهستداوه، ههروهها بهكارهێنانی مادده هۆشبهرهكان."
لهپاڵ ئهوهشدا، كۆمهڵهكان و شارهزایان باس له بهرزبوونهوهی خۆئازاردان و ههوڵی خۆكوشتن دهكهن لهنێو منداڵاندا كه ههندێكیان تهمهنیان له 12 دایه.
دهرونناسی منداڵان و مامۆستا له زانكۆی عهین شهمس له میسر، ئیناس جهمهل، به دیارونای وت كه دهرهنجامهكانی راپۆرتهكه چاوهڕوانكراو بوون "بهڕهچاوگرتنی ئهو دهردیسهرییانهی منداڵانی سوری ئهزمونیانكردووه لهماوهی چهند ساڵی رابردوودا".
خاتو ئیناس وتی دهرهنجامهكانی راپۆرتهكه "كارهساتاوین" بۆ ئێستا و ئاییندهش. ئاماژهشی بهوه دا كه زامه دهروونییهكان (ترۆما) بهئاسانی و خێرا چارهسهرنابن.
وتیشی دهشێت زامهكان نهمێنن یان ئازاریان كهمترببێتهوه گهر منداڵهكان چارهسهری درهوونی بكرێن بهدور لهو ژینگه ئازاراوییهی تێیدابوون، بهڵام دهشێت هێشتا ههڵسوكهوتی لادهرانه پیشانبدهن، یان شكانهوهیان بهلای توندوتیژییدا، بهردهوام ههستكردن به گوشار یان ئاڵودهبوون به مادده هۆشبهرهكان.
ههروهها وتی دهشێت كارگهرییشی ههبێت لەسهر گهشهی هزرییان لهكاتێكدا دهشێت كاریگهرییه جهستهییهكانی زامه دهروونیهكان بریتی بێت له سهریهشهی ئهملاولای ناوچهوان (شهقیقه) و تهنانهت ببێتههۆی نهخۆشیی دڵیش.
جهمهل وتی هێشتا كات ههیه بۆ رێگرتن له كارهسات، ههروهك راپۆرتهكه دهڵێت، لهڕێی كۆتاییهێنان به گهمارۆ، ناچاركردنی ههموو لایهنهكان به پاراستنی قوتابخانهكان و نهخۆشخانهكان له دوژمنكارییهكان و رێگادان به رێكخراوه كۆمهكبهخشهكان بۆ ئهنجامدانی كارهكانیان بهبێ رێگریلێكردن.
ترسهكانی منداڵان
چالاكوانی بواری میدیا و خهڵكی حهرهستا له ناوچهی غوتهی خۆرههڵاتی دیمهشق، محهمهد شاكر، به دیارونای وت كه وهك خۆبهخش لهگهڵ منداڵان كاریكردووه بۆ تۆڕی پاسهوانانی منداڵ.
شاكر وتی ئامانجی سهرهكیی تۆڕهكه دوورخستنهوهی منداڵانی ناوچهكه بوو لهو ژینگهیهی تێیدا دهژیان به بهشداریپێكردنیان له چالاكیه رۆژانهكانی سهرگهرمی و خوێندن و فێركردندا.
وتیشی: "زۆربهری منداڵان لهسهرهتادا وهڵامیان نهبوو، ههندێكیشیان لهو باوهڕهدابوون لهوه بهتهمهنترن كه بهشداری لهو چالاكییانهدا بكهن و خۆیان وهك كهسانی گهوره دههاتهپێشچاو كه له تهمهنی ئهو شتانهدا نهماون."
وتی: "زۆربهی منداڵهكان بهردهوام دهترسان و دهنگی ههر تهقهیهك یان بۆمبارانێك ههرچهنده دوریش بوایه به تهواوی سهرنجیانی پهرتدهكرد. ههندێك تهنانهت رایاندهكرد خۆیان بشارنهوه و له هێرشی ئاسمانی دهترسان."
ههروهها وتی زۆربهری وتووێژی منداڵهكان دهربارهی شهڕه بهردهوامهكان و ههواڵهكانی دوا گۆڕانكارییهكان بوون كه له گهورهكانهوه دهیانبیست.
وتیشی گروپه چهكدارهكان له غوتهی خۆرههڵات "سود له حاڵهتی دهرونیی منداڵان وهردهگرن بۆ چهكداركردنیان و بهرهنگاریی ههر ههوڵێكیش دهكهن بۆ چارهسهركردنی ئهو حاڵهتانهی منداڵان بهدهستیهوه دهناڵێنن".
شاكر وتی گروپهكان "لهڕاستیدا كارهكانی تۆڕی پاسهوانانی منداڵیان راگرتووه".
زامه دهروونییهكان
فهرمانبهرێكی خانهنشینی خهڵكی سهراقیب له پارێزگای ئیدلیب، مهحمود عهبدولنور، به دیارونای وت كه بهتهواوی ئاگاداره له كاریگهرییه دهروونییه مهترسیدارهكانی شهڕ لهسهر دوو كوڕهكهی، كه ئێستا تهمهنیان 14 و 8 ساڵانه.
عهبدولنور وتی: "حاڵهتی كوڕه بهتهمهنترهكهم زۆر مهترسیداره، چونكه ئاگاداری ههموو روداوهكان بووه لهكاتی دهستپێكردنی شهڕهوه له سوریا."
وتیشی كوڕه منداڵترهكهی له حاڵهتێكی باشتردایه، چونكه زۆر منداڵه بۆ ئهوهی لهوه تێبگات چی رودهدات.
ههروهها وتی خۆی و ژنهكهی پلانێك دهبهن بهڕێوه كه دهستیپێكردووه به "دانانی خشتهیهكی وانهخوێندن كه له هیچ بارودۆخێكدا نهگۆڕێت".
وتی منداڵهكانیان خهریككردووه به زۆر ههوڵ و تێكۆشانی بیرمهندانهوه كه بۆ منداڵ بشێت و باسی بارودۆخهكهیان لهگهڵدا دهكهن "بهشێوهیهك كه تێگهیشتنی ئاسانبێت و رونكردنهوهی بێ دروستكردنی ترس له دڵیاندا".
وتیشی: "ئهو منداڵانهی له زهحمهتێكی [زۆرتردا] ژیان بهسهردهبهن ئهوانهن كه هیچ كۆمهكێكیان له دایكوباوكانیانهوه وهرنهگرتووه." ههروهها وتی ئهو منداڵانه لهبهردهم كارهساتێكی راستهقینهدان.
عهبدولنور هیوای خۆی دهربڕی بهوهی شهڕ زوو له سوریا كۆتایی پێبێت "تا ئهو قهیرانهش كه منداڵانی سوری روبهڕوی بوونهتهوه كۆتایی پێبێت".
