یک سازمان دیده بان روز پنج شنبه (12 آوریل) اعلام کرد رزمنده های گروه مخالف دولت سوریه در غوطه شرقی سلاح های سنگین خود را تسلیم کردند، امری که نماد پایان یکی از مرگبارترین نبردهای جنگ هفت ساله سوریه محسوب می شود.

پرچم سوریه بر فراز مسجد مرکزی شهر دوما برافراشته شد، این مسجد محل وقوع حمله ای بود که گفته می شود با سلاح های شیمیایی انجام شد. این حمله خشم و انزجار بسیاری را برانگیخت و کشورهای غربی تهدید کردند عملیات نظامی علیه سوریه اجرا خواهند کرد.

در شرایطی که ارتش سوریه خود را برای حمله کشورهای غربی آماده می کند و دارایی خود را مخفی می کند و ساختمان های مهم و کلیدی را رها کرده اند، دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده گزینه های پیش روی خود را ارزیابی می کند و ترزا می، نخست وزیر بریتانیا روز پنج شنبه خواهان جلسه اضطراری کابینه دولت شد

جیش الاسلام که سال های طولانی کنترل شهر اصلی غوطه شرقی را در اختیار داشت، با توافق نامه ای که با میانجی گری روسیه کسب شد، همچون گروه های دیگری که با اتوبوس به شمال سوریه منتقل شدند، از ترک این منطقه سرباز زده بود.

سرپرست امور سیاسی این گروه در گفتگو با خبرگزاری فرانسه گفت حمله شیمیایی حکومت سوریه باعث شد که نیروهای این گروه شروط روسیه را بپذیرند و سنگرهای پیشین خود را تخلیه کنند.

یاسر دلوان گفت: «به طور مسلم حمله شیمیایی ما را وادار کرد که مفاد این توافق نامه را بپذیریم» و از دوما عقب نشینی کنیم.

این اولین باری است که جیش الاسلام دستیابی به توافق برای (ترک) دوما را به طور علنی اذعان کرد. دولت سوریه و روسیه، هم پیمان اسد دستیابی به این توافق را صبح روز یکشنبه اعلام کردند.

بنا به اعلام «سازمان دیده بان حقوق بشر سوریه»، نیروهای حکومت سوریه روز پنج شنبه هنوز کنترل کامل دوما را به عهده نگرفته بود اما شورشیان سلاح های سنگین خود را تسلیم کردند.

این سازمان دیده بان تاکید کرد: «رزمنده های جیش الاسلام روز چهارشنبه سلاح های سنگین خود را به پلیس نظامی روسیه مستقر در شهر دوما تسلیم کردند».

بنا به اعلام این سازمان، عصام بویدانی، رهبر بلندپایه این گروه همراه هزاران ستیزه جوی دیگر و فامیل و اقوام آن ها شهر را با یک کاروان ترک کرد.

دلوان گفت: «همه اعضای تیم رهبری هنوز شهر را ترک نکرده اند. خروج اعضای این گروه ادامه دارد».

پرچم برافراشته شد

ساکنان دوما گفتند پرچم سرخ، سفید و سیاه سوریه که دو ستاره سبز آن را مزین می کند روز چهارشنبه بر فراز مسجد مرکزی برافراشته شد که همچنین به عنوان دفتر شورای تحت کنترل مخالفان شهر مورد استفاده قرار می گرفت.

بنا به گفته ساکنان دوما، به طور ناگهانی اختلافاتی درگرفت و صدای شلیک گلوله آمد و پرچم پایین کشیده شد.

ساکنان شهر دوما گفتند نیروهای پلیس نظامی روسیه به عنوان یکی از مفاد این توافق نامه به تدریج به این شهر اعزام شده اند تا بر روند خلع سلاح رزمنده های گروه مخالف نظارت کنند و در دوما مستقر باشند. این نیروها بعد از وقوع این سانحه شهر را ترک کردند.

از سویی دیگر، روسیه همزمان با گفتگوهای میانجی گرایانه و نظارت بر عملیات امداد و کمک های بشردوستانه، حمله های هوایی هم اجرا می کرد و هم اکنون در عملیات تهاجمی که حداقل 1 هزار و 700 غیرنظامی جان خود را از دست داده اند، نقش کلیدی ایفا می کند.

بنا به اعلام نیروهای نظامی روسیه، از روز 18 فوریه و از زمان شروع عملیات تهاجمی به شهر دوما، بیش از 160 هزار نفر از غوطه شرقی تخلیه شده اند.

انتظار می رود نیروهای حکومت اسد و نیروهای هم پیمان آن برای عملیات در مناطق جنوبی دمشق آماده شوند که تقریباً از مردم غیرنظامی خالی است اما هنوز «دولت اسلامی» (داعش) کنترل آن را در اختیار دارد.

افرادی که به غوطه بازمی گردند سرنوشت شهر را با بهت و حیرت می نگرند

آشوب و هرج و مرج و آشفتگی بر خیابان های دوما حاکم شده است و مردم غیرنظامی در مورد تحولات سیاسی که به تازگی رخ داده اند، اندک اطلاعاتی در اختیار ندارند.

تعداد زیادی از ساکنان خود را آماده کرده بودند تا با آخرین اتوبوس هایی که منطقه را ترک می کنند، عازم شمال سوریه شدند.

یک منبع نظامی سوریه به شرط افشا نشدن نامش گفت: «هشتاد اتوبوس امروز تخلیه شدند. از این تعداد 17 اتوبوس هم اکنون در محل گردهمایی مردم در انتظار بقیه کاروان هستند».

این مقام گفت رزمنده های مخالف پیش از آن که شهر را ترک کنند، تانک هایی را که انتظار می رفت تسلیم کنند به آتش کشیدند.

تعدادی از مردم غیرنظامی با نگرانی و احتیاط بازگشت به غوطه شرقی را از سرگرفته اند اما شاهد بودند که محله های شهرشان به طور کامل با خاک یکسان شده اند.

ام محمد در حالی که چهره اش در سایه ای از غم و خشم فرو رفته بود به ردیف خانه های محله زمالکه نگاه می کرد و سعی داشت تا در شهری که به شدت ویران شده است، نشانه آشنایی از گذشته بیابد.

این خانم 50 ساله بیش از یک دهه در زمالکه روزگار گذرانده بود و در سال 2012 شهر را ترک کرده بود. وی گفت: «من هنوز موفق نشده ام خانه ام را پیدا کنم. چهره و ویژگی های محله به طور کامل تغییر کرده است و همه بناهای اصلی نابود شده اند».

او گفت: «خانه من نزدیک دبیرستانی در خیابان القابون بود اما نه تنها خیابان را نمی توانم پیدا کنم بلکه دبیرستان را هم نمی یابم».

ردیف بلوک های ساختمان ها و آپارتمان ها زیر آوار و خرابه ها و آهن و فولادهای خم شده ناشی از انفجار و حمله مدفون شده اند. تعداد زیادی از ساختمان های باقیمانده یا سقف ندارند یا بالکن و همه دیوارهای آن ها ویران شده اند.

عربین دیگر شهر ویران غوطه است و یک دختر کم سن و سال به هنگام عبور از شهر داخل یک خانه ویران را نگاه می کند.

ابو عزیزه 34 سال دارد و زمانی که دختر هشت ساله اش به خانه ها نگاه می کرد، گفت: «دختر من به دیدن ماشین عادت ندارد، بنابراین دیدن این ها برای او خیلی عجیب است».

منطقه پیش از عملیات تهاجمی به غوطه تحت حصر بی رحمانه و شقاوت بار 5 ساله ای بود که دسترسی مردم به غذا، دارو و دیگر اقلام ابتدایی غذایی تقریباً غیرممکن بود.

ابوعزیزه گفت: «دختر من فقط از دیدن ماشین ها تعجب نمی کند، او حتی نمی داند سیب چه نوع میوه ای است. او دو روز پیش برای اولین بار موز دید و همه اش را با پوست خورد».

«او نمی دانست برای خوردن موز باید پوست آن را جدا کند».