روز پنجشنبه (15 مارس) سوریه وارد هشتمین سال جنگ می شود، این کشور تا حد زیادی از دست دولت اسلامی (داعش) رها شده است، اما رژیم سوریه بر بازپس گیری کنترل تمام قلمرو این کشور که در اثر کشمکش قدرت های بین المللی از هم پاشیده شده، همچنان پافشاری می کند.

جنگی که روز 15 مارس 2011 آغاز شد، در حالی که دولت رییس جمهور بشار الاسد بیشتر تظاهرات مسالمت آمیز را سرکوب کرد، همچنان بی رحمانه ادامه دارد و پیچیده تر می شود.

به گفته دیده بان حقوق بشر سوریه، نزدیک به 354،000 نفر در هفت سال جنگ کشته شده اند. بیش از نیمی از جمعیت 20 میلیون نفری پیش از جنگ سوریه آواره شده اند.

الاسد، که زمانی در حال از دست دادن مقام خود که از سال 2000 در دست داشته، بود، در اثر مداخله نظامی سال 2015 روسیه دوباره تقویت شد و بازگشت آن به صحنه قدرت غیرمنتظره بوده و اکنون بیش از نیمی از کشور را تحت کنترل خود دارد.

تازه ترین عملیات رژیم برای بازپس گیری قلمرویی که در مراحل اولیه جنگ از دست داد در غوطه شرقی و در دروازه های دمشق در حال انجام است.

رژیم و نیروهای متحد آن در منطقه تحت محاصره مخالفین دست به انجام حملات هوایی و زمینی فشرده زده و بیش از 1،100 غیرنظامی که یک پنجم آنها کودک هستند در تهاجمی که وحشی گری آن دنیا را تکان داد، کشته شده اند.

بمب های بشکه ای کشنده و مهمات مظنون به مواد شیمیایی برسر مناطق غیرنظامی ریخته شده و کل شهر را به ویرانه تبدیل کرده اند.

تقلای سوریه

چند ماه گذشته شاهد مرگ به اصطلاح خلافت داعش بوده ایم، تجربه ای افراطی که هدف مشترکی را به طور موقت برای نیروهای رقیب ایجاد کرد.

داعش به تدریج با تجمع نیروهای بی شمار شکست خورد و 2017 شاهد فروپاشی نهایی کنترل آن بر مناطقی بود که به تصرف درآورده بود. گرچه این گروه هنوز دارای معدود جنگجویانی است که در مخفی گاههای بیابانی سر بر می آورند اما جاه طلبی های قلمرویی این گروه از هم پاشیده است.

جاشوا لندیس، مدیر مرکز مطالعات خاورمیانه در دانشگاه اوکلاهما با هشدار در مورد قدرت گیری دوباره افراط گرایان برای انجام حملات، گفت: «برای داعش خیلی مشکل است که دوباره تسلط خود را بر این سرزمین به دست بیاورد.»

قدرتهای جهانی همچنان به دنبال افزایش نفوذ خود در منطقه هستند و در جنگ بر علیه داعش و سایر افراط گرایان نیروها و تجهیزات خود را سرمایه گذاری کردند.

پس از آنکه ارتش های خارجی یکی پس از دیگری گردان های داعش را به خاک نشاندند، بخش هایی از سوریه که شاهد فرونشینی ملایم جنگ بوده، بار دیگر مرکز توجه شده است.

لندیس گفت: «آنچه ما اکنون شاهد آن هستیم، تقلا برای سوریه است.»

وی گفت که «روند عمده، تجزیه سوریه» به سه بلوک است، و سهم شیر از آنِ رژیم خواهد شد که مورد حمایت روسیه و ایران است.

گفت و گوهای ناپایدار

قلمروی نیروهای عرب و کرد مورد حمایت ائتلاف در شمال شرقی سوریه ، 30 درصد از سوریه را پوشش می دهد، و گروههای مختلفی از جنگجویان مخالف مورد حمایت ترکیه در شمال غربی این کشور، بهشت سومی را برای خود ایجاد کرده اند.

نیکولاس هراس از مرکز امنیت آمریکای نوین پیش بینی کرد،« نفوذ ترکیه و آمریکا بر روی زمین، درون سوریه، همچنان گسترش خواهد یافت.»

وی گفت: «به این ترتیب، 2018 همچنان روند یکپارچه کردن سوریه به مناطق تحت کنترل، حتی در صورتی که نیروهای [رژیم] در برخی مناطق، تصرفاتی به دست بیاورند، ادامه خواهد داشت.»

رژیم اکنون برای شکستن هرگونه مقاومت در غوطه شرقی که در دروازه پایتخت این کشور و در محدوده خمپاره های نهادهای کلیدی است، فشار وارد می کند.

فابریس بالانشه تحلیل گر سوری پیش بینی کرده که مقاومت درمنطقه تحت محاصره مخالفین، مدت درازی تداوم نخواهد داشت و توافق بر سر تخلیه این منطقه حاصل شده است.

بالانش، استاد مهمان موسسه هوور دانشگاه استنفورد گفت: «برای رژیم، سال 2018 سالی است که به طور کامل دمشق و مناطق پیرامون آن را باز پس خواهد گرفت.»

گفت و گوهای تحت نظارت سازمان ملل در ژنو و نیز مذاکراتی که با میانجی گری روسیه در سوچی انجام می شود، نتوانسته اند هیچگونه چشم انداز معتبری از راه حل سیاسی برای این منازعه به همراه بیاورند.