هاوڵاتیانی عێراقی و شیکاروانان میلیشیاکانی سەر بە ئێران لە عێراق تۆمەتباردەکەن بە هەوڵدان بۆ فراوانکردنی هه‌ژمونی ئێران لە وڵاتەکەدا بە گۆڕینی خاسیەتی ئایینی ناوچە زۆرینە سوننەکان.

وتیان ئەم میلیشیانە، کە لەلایەن فەیلەقی پاسدارانی شۆڕشی ئیسلامی ئێران (پاسداران)ەوە پشتگیرییان دەکرێت، پلانێك جێبەجێدەکەن بۆ خزمەتکردن بە کارنامەی ئێران لە چاندنی دووبەرەکی وتێکشکاندنی ناسنامەی نیشتمانی عێراقی.

له‌نێویاندا میلیشیاکانی کەتائیب حیزبوڵڵا، حەرەکات نوجەبا، عەسائیب ئەهل حەق و رێکخراوی بەدر.

دانیشتوویەکی پارێزگای نەینەوا، کە داوایکرد ناوی نەهێنرێت لەترسی تۆڵەکردنەوە، وتی ئەم میلیشیانە دزەیانکردۆتە شارە رزگارکراوەکانه‌وه‌ کە دانیشتوانیان زۆرینەی سوننەی عێراقین، لەگەڵ پەیڕەوکارانی ئایینه‌كانی دیکە، وەك مەسیحی و ئێزدی.

ئەندامانی ئەم میلیشیانە هەوڵدەدەن پەرە بە مەزهەبی ویلایەتی فەقیهـ (فەرمانڕەوایی ئاخوندان) بدەن، کە داوای دڵسۆزی دەکات بۆ والی فەقیهـ -- رابەری باڵای ئێران، عەلی خامنەئی.

وتی ئەوان پەنادەبەن بۆ "سیاسەتی پاداشت و سزا بۆ بەدەستهێنانی ئامانجەکانیان"، لەبەرئەوەی لەلایەك دەرگا دەکەنەوە بۆ دانیشتوانی بێکاری ئەم ناوچانە تا بچنە ریزەکانیانەوە و سوود لە موچە و نفوزیان ببینن.

هەروەها نوسینگەی کلتورییان بەکاردەهێنن بۆ ئەنجامدانی هەڵمەتی برەودان بە مەزهەبی ویلایەتی فەقیهـ و بڵاوکردنەوەی وێنەی خامنەئی و سەرکردە ئێرانیەکانی دیکەی وەك لیوا قاسم سولێمانی، فەرماندەی هێزی قودسی پاسداران، لە شەقام و مەیدانە گشتییەکاندا.

وتی: "لەلایەکی دیکەوە، خەڵك ناچار دەکەن بێنە سەر تائیفەکەی ئەوان یان رووبەڕووی دەستگیرکردن ببنەوە بە تۆمەتی [داتاشراو]ی تیرۆریزم یان بکەونە بەر مەترسی دەرکردن لە ناوچەکانیان یان رێگرتن لەوەی بژێوییه‌ك بەدەستبهێنن."

'دەسەڵاتی ناڕەوا'

وتەبێژێكی خێڵەکی له‌ نەینەوا، شێخ موزاحیم حوه‌یت "بوونی ئەم کردەوانەی" پشتڕاستکردەوە، بەتایبەتی لە پارێزگای نەینەوا.

بە دیارونای وت: "ئەم میلیشیانە هەوڵی سەپاندنی دەسەڵاتی ناڕەوا دەدەن لە ناوچەکانمان."

وتی هەوڵی چاندنی دووبەرەکی تائیفی دەدەن بە کردنەوەی وانە دەربارەی ویلایەتی فەقیهـ لە مزگەوتە سوننیەکان و تەنانەت خوێندنگە و کۆلێژەکانیشدا.

حوه‌یت وتی ئەوان "سەرنجی ژمارەیەکی زۆر لاوی سوننی رادەکێشن بە پارە و پێگە لە بەرامبەر هەڵگەڕانەوە لە تائیفەکەیان".

وتی ئێران دەیەوێت دووبەرەکی لە شارە زۆرینە سوننەکاندا دروستبکات تا میلیشیاکان "بتوانن دەستبگرن بەسەر ئەم شارانەدا و بوون و هه‌ژمونی خۆیان لە تەواوی عێراقدا بره‌وپێبده‌ن".

وتیشی: "ئێمه‌ بەردەوام هۆشداریمان داوە دژی کردەی ئەم بەکرێگیراوانە کە خزمەت بە بەرژەوەندی و پلانەکانی ئێرانیەکان دەکات، هەمووانیش -- لەنێویاندا حکومەت و سەرکردە ناوخۆییەکان -- دەبێت لەدژیان بوەستنەوە."

میلیشیاکان رێ لە ئازادی خوداپه‌رستی دەگرن

توێژەری کاروباری سیاسی، عەبدولقادر نایل وتی میلیشیاکانی پشتیوان بە ئێران، کە لەلایەن پاسدارانەوە هاوکارییان دەکرێت، هەوڵدەدەن "عێراق بخەنە نێو گۆمی تائیفیەتەوە".

بە دیارونای وت ئەوان فشار دەخەنە سەر عێراقیەکان لە تەواوی تائیفەکان بۆ بەڵێندانی دڵسۆزی بە ویلایەتی فەقیهـ.

وتی بە ئەنجامدانی ئەمە، فرەیی تائیفی و کلتوری نێو کۆمەڵگەی عێراقی دەسڕنەوە.

وتیشی: "میلشیاکانی سەر بەئێران بەمدواییانە رێگرییان کرد لە کردنەوەی کەنیسەیەکی کۆن لە قەزای حەبانیەی ئەنبار تەنانەت دوای ئەوەی خۆبەخشانی ناوچەکە نۆژەنیانکردەوە و داواکاریی جەماوەری هەبوو بۆ گەڕاندنەوەی مەسیحیەکان بۆ ناوچەکە."

هه‌روه‌ها وتی ئەم میلیشیانە حەزناکەن ببین كه‌ "تەبایی کۆمەڵایەتی و جۆراوجۆرێتی" لە عێراق سەربکەوێت.

نایل وتی دانیشتوانی ناوچە ئازادکراوەکان لەئێستادا ترسی پەیڕەوکردنی سروشە ئایینیەکانی خۆیان هەیە "لە ترسی چەوساندنەوە لەلایەن ئەم میلیشیانەوە، کە مافی ئازادی خواپه‌رستییان لێ قەدەغە دەکەن".

وتی ئەم کارانە "توندڕەوی و دووبەرەکی" بڵاودەکەنەوە لەنێو خەڵکی ناوچەکە و لە ناوچەکەدا، کە رێخۆشدەکات بۆ پاسداران و میلیشیاکانی تا هه‌ژمونی خۆیان فراوانبکەن.

وتیشی ئەمە خزمەتیش ده‌كات بە کارنامەی پاسداران بۆ کردنەوەی رێچكەیەکی زەمنی کە ئێران بە لوبنان و سوریا و دەریای ناوەڕاستەوە دەبەستێتەوە لەڕێی عێراقەوە.

'بەئامانجکردنی هەموو عێراقیەکان'

ئەندام پەرلەمانێكی پێشوو، عومەر عەبدولستار کە پسپۆڕە لە پەیوەندییە نێودەوڵەتیەکاندا، وتی برەودان بە مەزهەبی ویلایەتی فەقیهـ ئامانجێکی ستراتیژی بووه‌ بۆ رژێمی ئێران لەوکاتەوەی کە پێکهاتووە.

بە دیارونای وت: "میلشیا عێراقیەکانی وەك عەسائیب ئەهل حەق، کەتائیب حیزبوڵڵا و نوجەبا لەئێستادا جێبەجێکردنی ئەم ستراتیژەیان کردووە بە ئەرکی خۆیان." وتیشی ئەوان ئه‌و شیعە عێراقیانه‌ش دەکەنه‌ ئامانج کە دڵسۆزن بۆ عێراق و دەستیان بە ناسنامەی عەرەبی خۆیانەوە گرتووە.

هه‌روه‌ها وتی ئەم میلیشیانە بە پلانێکی بەرنامە بۆ داڕێژراو کاردەکەن و "لەئێستادا شەڕێکی نەبڕاوەیان دەستپێکردووە لە پارێزگا [زۆرینەسوننەکاندا] بە کوشتن و ئاوارەکردن و زۆرلێکردنی خەڵکە مەدەنیەکە "بۆ هەڵگەڕانەوە لە باوەڕەکانیان".