بەرپرسێك لە دەزگای کۆمەکی دارایی بنیاتنانەوەی نیشتمانی وتی حکومەتی عێراقی سەدان پرۆژەی چاکردنەوە و بنیاتنانەوەی لە سێکتەرەکانی خزمەتگوازاریدا دەستپێکردووە لەشارە رزگارکراوهكان لەدهست "رێکخراوی دەوڵەتی ئیسلامی لە عێراق و شام" (داعش).
پرۆژەکان لەلایەن حکومەتی عێراقییەوە خەرجییان بۆ دابینکراوە، لەکاتێکدا چاوەڕێی ئەو هاوکارییە داراییە نێودەوڵەتییەن کە بەڵێندرابوو بدرێنلە کۆنفرانسی نێودەوڵەتی کوەیتدا بۆ بنیاتنانەوەی عێراق و بڕیارە لە مانگی شوباتدا بگەن.
کۆمەكبەخشەکان بەڵێنیاندا 30 ملیار دۆلار بدەنە عێراق وەك هاوکاری بۆ 200 پرۆژەی بنیاتنانەوە.
سەرۆکی دەزگای كۆمهكی دارایی بۆ بنیاتنانەوەی ئهو ناوچانهی بەر ئۆپەراسیۆنی تیرۆریستی کەوتوون، مستەفا هیتی، وتی زیاتر لە 500 پرۆژە لەو 722 پرۆژەیەی بنیاتنانەوە کە پلانیان بۆ دانرابوو ئەنجامبدرێن لە چەند سێکتەرێکدا جێبەجێکراون لە شارەکاندا.
بە دیارونای وت: "پارەی دیاریکراو لە بودجەی نیشتمانییەوە بۆ خەرجی ئهم پۆرژانه" كه زۆربەشیان "بهتایبهتی سەرنجیان لەسەر گێڕانەوەی ئاوی خواردن بوو بۆ ئەو شارانەی بەر کاریگەری کردەوە تیرۆریستیەکان کەوتوون".
پرۆژەکان بنیاتنانی 53 قوتابخانەیان لەخۆگرتبوو لە نەینەوا و ئەنبار و بوژانەوەی 42 بینای زانکۆی موسڵ و چاکردنەوە و شۆستەلێدانی 300 کیلۆمەتر لەو شەقامانەی لە شەڕی دەرپەڕاندنی داعشدا تێکدرابوون.
هیتی وتی زیاتر لەوەش ژمارەیەك لە بنکەکانی کارەبا گۆڕاون و پرۆژەی دیکەش لە بواره ئەمنی و تەندروستییەکاندا جێبەجێکراون.
وتی: "بوژانەوەی بەنداوەکانی رهمادی و نازم ویرار لە ئەنبار گرنگترین پرۆژەکان بوون، چونکە ئاوی ئاودێری دابیندەکەن بۆ نزیکەی 15 ملیۆن کەس."
وتیشی بەنداوەکان پشتگیری خەل و خەرمان دەکەن لەگەڵ ئهو پرۆژانهی دیکە كه پەیوەندیان بە گەشەسەندنی وزە و ئابوورییەوە هەیە.
ناوبراو وتی عێراق چاوەڕێی ئەو هاوکارییە داراییانەیەی کۆنفرانسەکەی کوەیتە، چونکە ئەوانە هەوڵەکانی بنیاتنانەوە خێراتردەکەن و "هاوکاردەبن بۆئەوەی باری ئەرکە ئابووریەکان لەسەر شانی وڵات سووكبکەن".
بوژانەوەی ئابوریی عێراق
وتەبێژی وەزارەتی پلاندانان عەبدول زەهرا هینداوی بە دیارونای وت حکومەتی عێراق لیژنەیەکی پێكهێناوه بۆ "دڵنیابوونەوە لەوەی بەڵێنەکانی هاوکارییە داراییەکان جێبەجێبکرێن".
وتی: "لە کۆنفرانسەکەی [کوەیت] زیاتر لە 200 هەلی وەبەرهێنانمان پێشکەشکرد لەسەر دیدێكی نیشتمانی."
وتیشی مەبەست لێی هاندانی وەبەرهێنانە لە عێراق لەبری ئەوەی وڵات قەرزبکات و ئەرکی سەر شانی گرانتربێت، لەکاتێکدا کار لەسەر بنیاتنان دەکات.
ههروهها وتی: "داوای وەبەرهێنانمان کرد و بەڵێنماندا کارئاسانی بۆ وەبەرهێنەران بکەین بۆئەوەی بە ئازادی و ئارامی کار بکەن . کاردەکەین لەڕێی لیژنەکەی حکومەتەوە بۆئەوەی پێشکەوتن هەبێت و هانی کۆمەکبەخشان بدرێت بەڵێنەکان جێبەجێبکەن."
هینداوی وتی عێراق پلانێکی دوو قۆناغیی بۆ بنیاتنانەوە هەبوو کە سەرەتای ئەمساڵ دەستیپێکرد و تا 2020 بەردەوامدەبێت و ئاماژەی بۆ ئەوەش کرد كه سەرنجی پلانەکە لەسەر ئۆپەراسیۆنەکانی بەرقەرابوونی ئارامییە لە شارە رزگارکراوەکاندا.
وتی قۆناغی دووەم، کە پێشبینیدەکرێت لەکۆتایی 2027 تەواوببێت، جێبەجێکردنی پرۆژە ستراتیژییەکان لەخۆدەگرێت پەیوەند بە کشتوكاڵ و پیشەسازی و شەقام و پردەکان.
ناوبراو وتی هەندێك لەو پرۆژانە، وەك چاکردنەوەی فڕۆکەخانەی موسڵ، دەستیانپێکردووە.
خێراکردنی بنیاتنانەوە
ئابوریناس مەجید سواری بە دیارونای وت: "وەبەرهێنان باشترین رێگایە بۆ خێراکردنی هەنگاوەکانی بنیاتنانەوە و گەشەسەندن، بەتایبەتی لە ناوچە رزگارکراوەکاندا."
وتی بەگوێرەی پێشبینیەکانی حکومەت، تێکڕای 88 ملیار دۆلار پێویستە بۆ بنیاتنانەوە، "ئەوەش بڕێکی زۆرە".
وتیشی عێراق ناتوانێت بەتەنیا ئەو پارەیە دابینکات، ئەمەش مانای ئەوەیە "بژاردەیەکمان نیە جگە لە گهڕان بهدوای وەبەرهێناندا و ئەمەش پێویستی بە پرۆسەیەکی شەفاف هەیە کە تێیدا جێگای گەندەڵی و بیرۆکراسی 'بێئەندازە' نەبێتەوە".
سواری وتی بەڕێوبەرایەتیکردنێكی زۆر باش پێویستە، لەگەڵ پلان بۆ هێنانهكایهی کەشێكی لەبار بۆ سەرمایەی وەبەرهێنان.
ئێوه باسی چ ئاوهدانكردنهوهیهك دهكهن؟ ئهم بڕه پارهیه بهسه بۆ بونیادنانی دهوڵهتهكی نوێ؛ 30 ملیار دۆلار و پێنج پرد له موسڵ، ههرچهنده زیاتر له دوو ملیۆن خهڵك لهوێ دهژین. ههر مهزهنهبكه شارێك بهو ژماره گهورهیهی دانیشتوانهوه هیچ پردێكی تیانهبێت. درۆكردن بهسه؛ ههموو ئهو پارهیه به با چووه.
وهڵام بدهرهوه2 كۆمێنت
براكهم، ههندێك ناوچه ههن دانیشتوانهكهی بۆ زیاتر له چوار ساڵه ئاوارهبوون و لهوكاتهوه ماڵهكانیان نهبینیوهتهوه.
وهڵام بدهرهوه2 كۆمێنت