حکومەتی عێراق هەڵبژاردنەکانی پەرلەمان و ئەنجومەنی وەزیران لەکاتی دیاریکراودا ئەنجامدەدات ساڵی داهاتوو سەرەڕای ئاستەنگی گەورەی ئەمنی و سیاسی و لۆجیستی، بەرپرسان بە دیارونایان وت.

پەرلەمانی عێراق هەڵبژاردنی پەرلەمان و ئەنجومەنی پارێزگاکانی دیاریکردوە بۆ 15 ئایار، سەرەکوەزیران حەیدەر عەبادی سەرەتای ئەم مانگە رایگەیاند.

حکومەتی فیدراڵ بەڵێنی داوە ئاسایشی پێویست بۆ هەڵبژاردنەکان دابینبکات و هەوڵدەدات دانیشتوانی ئاوارە بگەڕێنەوە شوێنەکانی خۆیان.

بەگوێرەی حکومەتی عێراق تەنیا ئەو حیزبانەی هێزی چەکداریان نیە رێگەیان پێدەدرێت بەشداری لە هەڵبژاردنەکاندا بکەن.

کاتی دیاریکراوی هەڵبژاردن وەك خۆیەتی

سەرۆکی ئەنجومەنی کۆمسیارانی کۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکان، مەعەن هیتاوی، وتی کۆمسیۆن "کاتێکی دیاریکراوی داناوە بۆ هەڵبژاردنەکان لەسەربنەمای دوامۆڵەتی حکومەت".

هیتاوی بە دیارونای وت ناوه‌ندی ناوتۆمارکردن و نوسنگەکانی کۆمسیۆنی هەڵبژاردنەکان لەئێستادا کارتی ئەلیکترۆنی دەنگدان دابەشدەکەن بەسەر مەدەنیه‌كان و ئه‌ندامانی هێزە ئەمنیەکاندا دوایئەوەی وردەکاری بایۆمەترییان پێشکەشکرد بۆ تۆمارکردن.

وتیشی کۆمسیۆنی هەڵبژاردنەکان لەو ناوچانەش کاردەکات کە بەمدواییانە لەدەست رێکخراوی "دەوڵەتی ئیسلامی" (داعش) رزگارکراون بۆئەوەی دانیشتوانی ئەو ناوچانە ئامادەبکات بۆ بەشداریکردن لە هەڵبژاردنەکاندا.

هەروەها وتی پێشبینی دواکەوتنی هەڵبژاردنەکان ناکات "به‌ هیچ هۆکارێك بێت چونكه‌ کاتی دیاریکراوی دەستوری بۆ هەڵبژاردنەکان خاڵی سەرەکییە کاتێك دێتە سەر پرۆسەی هەڵبژاردن."

بەڵام جەختیشی کردەوە كه‌ کۆمسیۆنی هەڵبژاردنەکان دەزگایەکی جێبەجێکارە کە کاری ئامادەکاریەکانی هەڵبژاردنی پێسپێردراوە و ئەگەر حکومەت بڕیاربدات لەسەر رۆژێکی جیاواز کۆمسیۆن پێوەی پابەنددەبێت.

زاڵبوون بەسەر ئاستەنگەکاندا

هیتاوی وتی هەڵبژاردنەکانی داهاتوو ئاستەنگی گەورە دادەنێت بەڵام "زۆربەی ئەو ئاستەنگانە پێشتر هەبوون" کاتێك کۆمسیۆنی هەڵبژاردنەکان بۆ یەکەمجار دامه‌زرێندرا لە 2014.

وتیشی کۆمسیۆن توانیویەتی زاڵبێت بەسەر ئاستەنگە ئەمنی و لۆجستییەکاندا و سەرکەوتوانە چاودێری هەڵبژاردنەکان دەکات بە ئامادەکاری بۆ کۆسپه‌كان و دانانی پلان بۆ پێشهاتەکان لەکاتی خۆیدا.

هەروەها وتی: "ئەو ئاستەنگانە ئاشکرابوون لەکاتی خولی هەڵبژاردنی ئێستادا کە پەرلەمانی عێراق هەموارکردنەوەی یاسای هەڵبژاردنی نوێی دواخست کە کۆمسیۆنی هەڵبژاردن پشتیپێدەبەستێت لە ئەنجامدانی هەڵبژاردنەکاندا."

وتیشی حزبی سیاسی جۆراوجۆر رەخنەیان لە یاساکە گرتووە کە هەڵبژاردنەکانی 2014ی لەسەر ئەنجامدا کە هانی سەرەکوەزیرانی دا یاسایەکی نوێ پێشنیار بکات.

هەروەها وتی: "لەو رووداوەی کە پەرلەمان شکستدێنێت بۆ هەموارکردنەوەی یاسا نوێکە کە هێشتا لەژێر وتوێژی پەرلەماندایە کۆمسیۆنی هەڵبژاردنەکان ئامادەیه‌ بۆ ئه‌نجامدانی هەڵبژاردنەکان بەگوێرەی یاسا کۆنەکە چونكه‌ هێشتا کاریپێدەکرێت."

کێشەی ئاوارەکان

ئەندامی ئەنجومەنی پارێزگای ئەنبار، تەها عەبدولغەنی، بە دیارونای وت ئاواره‌كان لە پارێزگای ئەنبار ئاستەنگێکی ترن بۆ هەڵبژاردنی داهاتوو.

وتیشی هێزەکانی عێراق هێشتا شەڕی حەشارگە ماوەکانی شەڕکەرانی داعش دەکەن لە رۆژئاوای ئەنبار و ئاوارەکردن هێشتا بەردەوامە. ئاماژەشی دا بەوەی 87 کەمپی ئاوارەکان لە پارێزگاکەدا ئەوانە لەخۆدەگرن کە لە شار و شارۆچکەی جیاوازەوە هەڵهاتوون.

هەروەها وتی دەکرێت زۆربەی دانیشتوانی ئاوارە بگەڕێنەوە بۆ ناوچەکانیان پێش هەڵبژادنەکان ئەگەر وەزارەتی کۆچ و کۆچبەران هەوڵەکانی دوهێندە بکاتەوە، ئەگەر دەسەڵاتدارانی فیدراڵی و نێوخۆیی پێکەوە کاربکەن.

وتی ئەو شارانەی بەمدواییانە ئازادکراون لە داعش وەك قائیم، ئامادەدەبن هەڵبژاردنەکان لەکاتی خۆیدا ئەنجامبدەن، چونكه‌ بەسەختی زیانیان بەرنەکەوتووە بەهۆی ئۆپەراسیۆنە سەربازیەکانه‌وه‌ و توشی شەپۆلی گەورەی ئاوارە نەبوون.

عەبدولغەنی پێشبینی رێژەیه‌كی دەنگدانی زۆری كرد لە پارێزگای ئەنبار کە "دانیشتوانی نێوخۆ هەوڵی گۆڕینی سیاسی دەدەن دوای ئەو ئازارەی بەمدواییانە چەشتیان."

شیکاری سیاسی، ئەحمەد شەریفی، بە دیارونای وت: "هەڵبژاردنەکانی داهاتوی پەرلەمان و پارێزگاکان هەلێکی راستەقینە دەبێت بۆ دەنگدەرانی عێراق تا دەنگیان ببیسترێت سەبارەت بە بارودۆخی سیاسی."