روانگەی فەتوای دارو ئیفتای میسری هۆشداری داوە لەوەی لەژێر ئاگری نێودەوڵەتی لە عێراق و سوریا و شوێنەکانی دیکە، چەکدارانی "دەوڵەتی ئیسلامی لە عێراق و شام" (داعش) پەنا بۆ باوه‌شی قاعیدە دەبەن.

پسپۆڕانی گروپە تیرۆرستییەکان بە مەشاریقیان راگەیاند ئەمە نیگەرانییەکی واقعییە، چونکە قاعیدە بنکەی رەسەنی ئایدۆلۆژیای تیرۆرستیی جیهانییە و ماکی گەلێك گروپی تیرۆرستی دیکەیە، بەتایبەت ئەوانەی لە عێراق و سوریادا بوونیان هەیە.

لە بەیاننامەکەی 1ی تشرینی دووەمدا، روانگەی فەتوای دارو ئیفتا هۆشداری دا لەوەی شکستی داعش لە عێراق و سوریا "دووبارە قاعیدە دەهێنێتەوە پێشەوە".

روانگەکە رایگەیاند: "شکستی داعش و کشانەوەی لە عێراق بەهۆی لێدانی یەك لەدوای یەكی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی و لاوازبوونی توانای جەنگیی، دارایی و رۆژنامەوانیی و کەمتوانایی لە مۆڵکردن و راکێشانی خەڵکدا کۆتایی 'پڕۆژەی خەلافی داعش'ە."

بەیاننامەکە رایگەیاند دۆڕان و شکستی پڕۆژەی "ئایدۆلۆژی" داعش دەکرێت زۆر ئەندامی توندڕەو و توندوتیژ هانبدات بچنە ناو قاعیدەوە.

توێژەری سیاسیی عەبدول نەبی بەککار، کە پڕۆفیسۆری بەشی شەریعەت و یاسایە لە زانکۆی ئەزهەر، وتی: "هۆشدارییەکەی دارو ئیفتا لە مەترسیی پەیوەندیکردنی ئەندامانی داعش بە قاعیدەوە هۆشدارییەکی واقعییە کە وادەخوازێت کاربکرێت بۆ رێگرییکردن لەو ئەگەرە مەترسیدارە."

بەککار وتی ئایدۆلۆژیای قاعیدە ماکێکە کە زۆربەی گروپە توندڕەوەکان لەوەوە سەریان دەرکێشاوە.

"ئەوە روونە ئێستا لە جیهاندا گروپە جیهادییەکان لەهەمان تەوەردا دەسوڕێنەوە، کە پێکهاتوون لەو گروپە تیرۆرستییانەی هەموان دەیانناسن،" بە مەشاریقی وت: "بۆیە فشارخستنە سەر یەکێك لەم گروپانە، یان نزیکبوونەوە لە سڕینەوەی، یان تەنانەت تەنیا گەمارۆدانی، وا لە چەکدارە جیهادییەکان دەکات بۆ پەناگەیەکی دیکەی هاوشێوە لە باوەڕە تیرۆستییەکەیاندا بگەڕێن."

شەڕەکانی سوریا و عێراق بەڕوونی ئاماژە بە "ئارەزوویەکی نێودەوڵەتی دەکەن بۆ لەناوبردنی تەواوی ئەندامانی گروپەکە." وتی: "بەڵام ئەوە حەتمییە کە هەندێك تاك یان گروپێك هەڵدێن، لەگەڵ ئەو شانە نوستوو پشتیوانانەی [دەمێننەوە] بە دونیادا دابەشبوون."

دوای کەوتنی داعش

نەبیل نەعیم، جیهادیی گۆڕاو و ئەندامی دامەزرێنەری جیهادی ئیسلامی لە میسر کە دواتر لە توندڕەویی پەشیمانبووەوە، وتی: "دەستپێکی داعش، سەرەتا لە عێراق و دواتر لە سوریا، هاوکات بوو بە مشتومڕێکی زۆر لەسەر ئاراستەی گروپەکە."

بە مەشاریقی وت نیگەرانی هەبوو لەوەی بتوانێت بمێنێتەوە لەو شوێنانەی گرتبوونی تا "خەلافەت" دابمەزرێنێت، "لەگەڵ توندوتیژیی زیاد لە سنوور کە ئاراستەی هەموان دەکرا بەبێ جیاوازیی".

وتی: "لەبەرئەوە، کەوتنی ئەم [ئایدۆلۆژیای 'خەلافەت'] لەگەڵ کەوتنی داعش بەبێ گومان مانای گەڕانەوەی بژاردەی یەکەمە، واتا گروپی تیرۆرستی قاعیدە."

وتی قاعیدە هێشتا سوورە لەسەر هێشتنەوە "ئامادەییەکی نهێنیی"، لەبەرئەوەش، کۆچی پێچەوانە لە داعشەوە بۆ قاعیدە ئەگەرێکە.

ئاماژەی بەوە کرد ئەمە ئەگەری هەیە چونکە "ماکی سەرەکیی ئەندامێتیی داعش لە منداڵدانی قاعیدەوە هات، کە لەم ساڵانەی دواییدا لاوازبووبوو بەهۆی جێهێشتنی ژمارەیەکی زۆری ئەندامان و ئەمیرەکانی بۆ ناو داعش لە هەموو دونیادا".

ریشەکێشکردنی ئایدلۆژیای تیرۆرستیی

لیوا یەحیا مەحمود عەلی، ئەفسەری سەربازیی خانەنشین و پسپۆڕی گروپە تیرۆستییەکان، وتی شکستپێهێنانی داعش "پێویستە بەڵام هەموو شتێك نیە"، چونکە پێویستە هاوشان بێت بە هەوڵەکان بۆ رێگرتن لەو کەسانەی لە سەرەتادا ئەندامی قاعیدە بوون لە گەڕانەوە بۆ گروپەکەیان.

بە مەشاریقی وت گرنگە ئەمە حسابی بۆ بکرێت لە شەڕی داعشدا لە سوریا، عێراق و هەموو جیهاندا، "چونکە هەوڵەکانی ئێستا بۆ سڕینەوەی هەڕەشەی داعش تەواو نابێت گەر شانەکانی قاعیدە لەم شەڕەدا نەبن."

وتی، "ئایدۆلۆژیاکە هەمان شتە، هەروەها فەتوا تەکفیرییەکانیش." وتیشی: "بنەمای ئایدۆلۆژی سەلەفیزمە، کە لەلایەن توندڕەوەکانی داعش و قاعیدەوە وەك یەك لەخۆگیراوە."

وتی لەبەرئەوە، گرنگە کە بڵاوبوونەوەی ئایدۆلۆژیا تیرۆرستییەکە فەرامۆشنەکرێت.